Câu chuyện xảy ra vào tháng Chạp năm ngoái, tại vùng quê miền Tây sông nước, nơi đồng bằng màu mỡ, phù sa bồi đắp quanh năm, chính là tỉnh Bạc Liêu. Bạc Liêu là nơi “chôn rau, cắt rốn” của Diệu Hoa. Năm nay Diệu Hoa đã bước sang tuổi 31 – cái tuổi được ví như “đi nửa chặng đường của một đời người”. Cô sinh ra tại Bạc Liêu thân thương, mộc mạc, mà ở tận đồng ruộng sâu biền biệt chứ không phải phía trong thành phố. Nơi mà người ta hay gọi “chim kêu, vượn hú”, bởi nơi đây xung quanh ngoài đồng ruộng bạt ngàn ra thì chỉ có cây cối. Từ nhà Diệu Hoa ra đường cũng 30 cây số chứ chẳng ít.
Sau nhiều năm học tập và làm việc trên Sài Gòn. Hôm nay, Diệu Hoa về quê thăm nhà rồi vào chùa ở lại chơi mấy ngày với Sư phụ. Việc này cũng thật bình thường, vì gia đình Diệu Hoa là Phật tử, vì thế, cô được dắt đi chùa từ khi mới có 5, 6 tuổi. Chùa không những có Sư phụ mà còn có Sư cô Chân Như – bạn thân của Diệu Hoa từ hồi còn nhỏ xíu đến hết năm cấp 3 và tận sau này.
Giờ đây, chùa thay đổi nhiều lắm, tuy là chùa quê nhưng cũng khang trang hơn trước, do phát triển lên nông thôn mới, nên xe 16 chỗ cũng thuận tiện hơn trong việc đi lại để vào chùa hành hương. Chùa vài năm trước có nhận một cô Tiểu Tịnh dễ thương lắm. Cô Tiểu hiền khô, đôi mắt đen huyền, to tròn thật đẹp, Năm nay cô Tiểu Tịnh cũng học lớp 9, cũng ra dáng thiếu nữ lắm. Ở quê thì từ xưa giờ, mỗi khi trời tối là muỗi bay vo ve rất nhiều, gặp trời sáng trăng thì đỡ, chứ mùa mưa thì thôi muỗi con nào con nấy như con ruồi, cắn một cái ngứa tận mấy ngày sau.
Bầu trời cũng tối dần, hôm nay là 16 tháng Chạp, gió mát lạnh từng cơn kèm theo một chút hơi mát cỏ cây, se se lạnh của gió bấc cuối năm. Diệu Hoa đang ngồi xem điện thoại ngoài hiên thì cô Tiểu Tịnh cũng ngồi bên lan can phía trái vẫy gọi lớn:
– “Chị Diệu Hoa ơi, chị ngồi đó chi, qua đây xem trăng lên tròn mà sáng lắm nè chị” – vừa nói, Tiểu Tịnh vừa cười híp mắt thích thú.
Diệu Hoa tay cầm điện thoại, đứng dậy đi đến cô Tiểu, ngồi lên lan can bằng đá, mỉm cười hỏi:
– Bộ cô Tiểu hay ngắm trăng lắm hay sao mà nhìn thấy trăng cái vui quá vậy nè?
Ánh mắt hồn nhiên vừa cười, tay vuốt cái chóp tóc dài đen mượt, chân nhịp đong đưa, Tiểu Tịnh hồn nhiên, từ tốn đáp:
– Đúng rồi chị, hồi nhỏ em hay nghe mẹ kể chuyện về trăng nhiều lắm, mà em biết đó chỉ là truyền thuyết. Quan trọng là em thích nhìn ánh trăng. Bởi có cảm giác vậy nè chị, em mà đi qua bên phải thì trăng qua phải, em đi qua trái thì trăng cũng theo trái, em đi đâu là trăng theo đó nghe chị.
Nói xong, cô Tiểu tiếp thêm:
– Từ nhỏ, em được mẹ dạy học thuộc lòng bài thơ của Nguyễn Duy về “Ánh trăng” hay lắm chị ạ, em rất tâm đắc bài thơ này, để em đọc chị nghe nha!
Diệu Hoa nhìn qua phía cô Tiểu, trong ánh mắt hồn nhiên, vui tươi ấy có in bóng trăng, làm cho đôi mắt của Tiểu Tịnh càng thêm sáng mà long lanh lắm. Cái tuổi hồn nhiên đó làm Diệu Hoa có cảm giác thanh bình vô cùng. Không đợi Diệu Hoa trả lời, với sự vô tư Tiểu Tịnh đọc luôn:
“Hồi nhỏ sống với đồng
Với sông rồi với bể
Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỷ.
Trần trụi với thiên nhiên
Hồn nhiên như cây cỏ
Ngỡ không bao giờ quên
Cái vầng trăng tình nghĩa.
Từ hồi về thành phố
Quen ánh điện cửa gương
Vầng trăng đi qua ngõ
Như người dưng qua đường.
Thình lình đèn điện tắt
Phòng buyn-đinh tối om
Vội bật tung cửa sổ
Đột ngột vầng trăng tròn.
Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng
Như là đồng là bể
Như là sông là rừng.
Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình… ”
“Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình”…
Diệu Hoa bất chợt giật mình, đứng hình vài giây, sóng mũi cô cay cay, khóe mắt đã ngấn lệ từ khi nào không biết. Trong sự nín lặng, trầm ngâm đó dường như chứa sự buồn vô hạn từ sâu thẳm tâm hồn cô. Cô chợt nhận ra mình đã đánh mất một cái gì đó vốn rất chân thành, luôn theo bên cạnh ta giống như ánh trăng luôn soi rọi ánh sáng cho mình. Mà chính mình đã quên đi ánh trăng đó. Luôn chạy theo những thứ hào nhoáng bên ngoài sáng chói, lấp lánh nhưng hư ảo dễ tan mất.
Một dòng suy nghĩ lóe lên, làm cô nhớ lại mình từng hứa với Sư cô Chân Như sau khi học hết lớp 12 sẽ xuất gia tu học với chí nguyện giải thoát. Thế nhưng, đứng trước cái tuổi chỉ mới 18, cái tuổi đủ nhận thức với cuộc sống phía trước. Cô nghĩ ngoài kia còn biết bao cái “đẹp” hay “vinh quang” mà mình chưa được chạm vào. Như thế, cô quyết định thi đỗ đại học. Sau 4 năm, Diệu Hoa ra trường để bắt đầu sự nghiệp của mình, để tìm hiểu được “cái đẹp” của sự vinh quang mà nhiều người mơ ước, hay nhắc đến.
Sau nhiều năm bôn ba chuyện học hành, làm nhiều nghề khác nhau, cô có kinh nghiệm để đủ điều kiện làm kế toán cho một công ty xuất nhập khẩu. Trong công việc, Diệu Hoa cũng có nhiều người bạn đồng nghiệp nữ khá thân. Họ chỉ cô cách để mau thăng tiến hơn phải có các “mối quan hệ rộng” với những người cấp trên thì mới nhanh thăng tiến. Họ khuyên cô nên đi Bar uống vài chung rượu để giao lưu làm quen với những người lãnh đạo cấp cao của công ty. Hay tham gia những buổi tiệc xịn sò tại các nhà hàng, gặp gỡ nhiều đại gia để được nâng đỡ thì sẽ nhanh chóng thăng tiến trong công việc.
Với những dòng suy nghĩ “làm sao để thăng tiến trong công việc?”, “có nên hay không?” chạy dài trong tâm thức của cô. Nhớ lại mình có một người bạn thân, do đấu tranh tư tưởng nên quyết định điện thoại cho Sư cô Chân Như để hỏi ý kiến. Sau khi thuật lại mong muốn của mình, cùng những đề xuất của các đồng nghiệp khác cho Sư cô Chân Như nghe, Sư cô trả lời làm Diệu Hoa nhớ như in:
– Mình có thể đi lên bằng thực lực của chính mình, chứ đừng dựa vào sự nâng đỡ của người khác. Bởi khi dựa vào người khác mình sẽ bị phụ thuộc vào họ. Mà một người thành công thì ngoài “năng lực” ra còn cần phải có “thời”, thời ở đây là từ ngữ dùng cho thế gian, còn trong đạo chính là “phước đức”. Chỉ có phước đức mới khiến con người thành công một cách trọn vẹn và bền vững. Còn cầu cạnh, dựa vào người khác bằng mối quan hệ, thì thành công rồi cũng sẽ nhanh chóng thất bại thôi. Là người con Phật phải biết nhân quả, tích góp phước đức để thành công, tuy quả ngọt sẽ tới lâu nhưng mà bền chắc.
Nghe tới đây, Diệu Hoa thấy cũng có lý, nhưng vì nghĩ đến mình đã 30 tuổi, hiện nay cũng trên nhiều người. Đứng trước sự tham vọng về danh lợi, cô nghĩ mình sắp chạm đến cái gọi là “đỉnh vinh quang” của chính mình, sẽ có tiền tài, danh vọng nên cô nghĩ rằng những lời nói của Sư cô Chân Như chính là cản trở cho sự thăng tiến của mình. Rồi cô phớt lờ mà bắt đầu bước vào cuộc sống “gặp gỡ các mối quan hệ” bằng cách đi Bar uống rượu, đi nhảy đầm, tham gia các bữa tiệc tại các nhà hàng xịn sò. Ngày qua ngày như thế, cô bắt đầu sa lầy không lối thoát với những màng ăn chơi bằng rượu chè say xỉn, sức khỏe cũng xuống cấp, nhan sắc cũng hạ bậc, năng suất làm việc của cô không còn phong độ như trước nữa. Những người bạn vốn cho cô những lời khuyên làm thế nào để nhanh thăng tiến trong công việc nay đã quay lưng với cô. Người thì nói cô “ăn chơi sa đọa không có chừng mực.” Người thì nói cô “luồn cúi nịnh bợ để được thăng chức.” Những người khác thì không nhìn mặt cô. Đứng trước làn sóng dư luận đó, công ty cũng không còn tin tưởng cô nữa. Do năng suất làm việc ngày càng xuống dốc nên cô cũng bị sa thải, mất luôn công việc làm kế toán. Từ một người đang có công việc ổn định, trên đà được tin cậy sắp thăng tiến, là sự mơ ước của nhiều người. Nhưng trong phút không tỉnh táo nghe lời thúc giục của những người có tâm bất hảo mà cô nay đã trắng tay.
Giờ Diệu Hoa mới thấm thía cuộc đời, do chạy theo hư danh, quyền lực, tiền tài, vật chất xa hoa mà mình đã lãng quên đi những thứ chân thành vốn luôn bên cạnh, dõi theo mình chính là người thân, gia đình và người bạn chân thành là Sư cô Chân Như. Qua sự vấp ngã đó, Diệu Hoa mới thấy được rằng: “Con người có tài hay năng lực thôi vẫn chưa đủ, mà điều quan trọng là phải có phước. Khi không có phước đức thì dù cho dùng trăm phương, nghìn kế cũng sẽ không đạt được ý nguyện. Mọi việc đừng nên cưỡng cầu, hãy để cho nó tùy duyên mà biến chuyển. Bởi cái gì không phải của mình, dù có cưỡng cầu cũng sẽ không đạt được. Và đặc biệt, phải biết trân trọng những tấm chân tình mà người thân dành cho mình, đó mới là điều đáng trân quý. Đừng chạy theo những thứ xa hoa, hào nhoáng ngoài kia, tuy nó sáng nhưng cũng nhanh vụt tắt. Để rồi lo một đời dõi theo sự hào nhoáng, hư ảo của công danh mà đánh mất những thứ chân thành bên cạnh mình. Bởi khi mình gặp nạn, chỉ có người thân, bạn tốt là không rời bỏ hay quay lưng với mình.”
Dòng suy nghĩ đang dâng trào thì tiếng gọi của Sư cô Chân Như làm cho Diệu Hoa trở về thực tại:
– Làm gì trầm ngâm ngoài kia vậy Hoa, tui pha trà rồi nè. Ngắm trăng là phải có trà mới đúng điệu. Vào dọn ra hiên ngồi cho mát nè, tui bưng khay trà, bà bưng bánh cho nhanh nha. Rồi cùng “trầm ngâm” sau hén.
Nói xong, Sư cô Chân Như, cô Tiểu Tịnh, và Diệu Hoa phá lên cười, làm tan đi bầu không khí suy tư của Diệu Hoa. Vầng trăng giờ đã lên cao hơn ngọn tre bên hiên chùa, tuy không còn to như lúc vừa mọc, nhưng ánh trăng sáng vô cùng. Sáng ở đây chính là ánh sáng của sự thanh khiết, của những điều mộc mạc và chỉ có ở quê nhà mới bắt gặp. Tuy không phải sáng như ánh đèn nhiều màu chớp nháy trên những con đường đêm của “Sài Gòn hoa lệ”. Không phải ánh sáng của những ngọn đèn sân khấu thâu đêm, hay ánh sáng của những hư ảo, vinh quang hào nhoáng. Ánh sáng ở đây là ánh sáng của người chiến thắng chính mình, con người đứng dậy sau khi vấp ngã. Ánh sáng của chân như, của sự chân thành. Nó thật đẹp, mộc mạc, gần gũi làm sao. Tay cầm chung trà đưa ra ngoài hiên, ánh trăng phản chiếu nằm gọn trong chung trà. Nhìn về phía người bạn của mình, Diệu Hoa cảm thấy hạnh phúc, vì dù cho mình có lỗi, có vấp ngã, thất bại thì người bạn này vẫn chưa bao giờ bỏ rơi mình. Trong tiềm thức hạnh phúc và trân quý khoảnh khắc ấy, cô lẩm nhẩm đọc khẽ một bài thơ theo cảm hứng từ cõi lòng tha thiết:
Ánh trăng xưa một thời tôi thấy
Trên ngọn tre, hay dưới đáy hồ
Ánh trăng vàng rực điểm tô
Cho bao mơ ước, ngây ngô trưởng thành…
Ánh trăng xưa một thời tôi thấy
Đốt cháy lên nhiệt huyết đời người
Tưởng rằng hào nhoáng, xinh tươi
Chạy theo hư ảo, nụ cười đau thương…
Ánh trăng xưa một thời tôi thấy
Một đời người, được mấy hai mươi
Bỏ quên trân quý đời người
Vốn là mộc mạc, nụ cười hồn nhiên…
Ánh trăng xưa một thời tôi thấy
Vẻ trà ngon, vẻ ánh tre làng
Bên người tri kỷ ngâm vang
Về tình pháp lữ, xóa tan ưu phiền…
Ánh trăng xưa một thời tôi thấy
Trăng mỉm cười, trăng đẹp lạ thay
Trăng say giấc mộng bi, hài
Cho tôi chiến thắng chính mình hôm nay…
Ánh trăng xưa một thời tôi thấy…
Huệ Giác (ĐSHĐ-115)
Ni sinh Diệu Lâm diễn đọc
