Xuyên suốt mấy ngày Tết Nguyên đán, con cháu làm gì, ăn gì, ông tôi không can thiệp. Chúng tôi được đi chơi thoải mái, dùng tiệc tự do, thăm thú bạn bè rôm rả chuyện trò. Nhưng vào mồng hai Tết, mọi người nhất định phải có mặt đông đủ ở nhà thờ để dùng bữa cơm chay. Bởi đó là ngày giỗ bà tôi, ngày mà ông không bao giờ quên được dù đã sức yếu tuổi cao.
Ông kể, lúc sinh thời, bà tôi theo Đạo Phật, ăn chay trường từ hồi còn thiếu nữ. Không hiểu sao khi ngửi thấy mùi thịt cá là bà không chịu được. Cũng đôi lần bà dùng thử nhưng rồi lại nôn thốc nôn tháo. Từ đó bà chẳng màng đến các món mặn mà dùng chay. Khi bà lấy ông, đó là một áp lực cực kỳ lớn. Vì nhà chồng chẳng ai dùng chay, Mà làm dâu ngày xưa rất khắc nghiệt, ăn chay sao nấu ăn cho gia đình chồng? Nhưng vì tình yêu thương ông bà dành cho nhau, bà đã cảm hóa được cha mẹ chồng, khiến họ chẳng những ăn chay vào ngày lễ lớn của Phật giáo mà thỉnh thoảng họ vẫn bảo bà làm món chay trong bữa cơm thường nhật.
Bởi do bà ăn chay từ nhỏ, nên bà làm đồ chay rất ngon, vừa miệng mọi người. Cũng chỉ là rau – củ – quả thôi nhưng bà lại nghĩ ra nhiều món mới, vị lạ, trình bày hấp dẫn nên ai cũng khen ngon. Trong xóm, nhà nào có đám tiệc mà dùng chay đều mời bà đến nấu giúp.
Những ngày rằm, bà đều đến chùa làm công quả, mang nhiều thực phẩm chay, giúp các Ni sư nấu nhiều món ăn ngon. Dù quen với món ăn chay, nhưng không vì thế, mà bà bỏ bê gia đình. Những món ăn mặn vẫn được bà nấu theo quán tính nhưng do quen tay, vẫn hợp khẩu vị với gia đình chồng nên không ai phiền hà. Thậm chí mẹ chồng luôn giúp con dâu trong việc bếp núc rất chi là hợp tính.
Ngày mẹ tôi về làm dâu, bà ân cần chỉ bảo từng chút như cách bà cụ tôi từng làm ngày trước. Bà chia sẻ kinh nghiệm giữ lửa gia đình và đặc biệt là dạy mẹ tôi nấu các món chay sao cho ai ăn cũng phải ghiền. Từ đấy bà tôi có “truyền nhân.” Nhưng buồn thay, ngay ngày mồng hai Tết, khi cả nhà đang quây quần bên mâm cơm gia đình, bà đã đột quỵ ra đi. Ông tôi buồn trong một thời gian dài không thể nào nguôi ngoai. Cũng may ba mẹ tôi bên cạnh chia sẻ, nấu các món chay cho ông ăn đỡ nhớ bà. Rồi từ đấy ông tôi chuyển qua ăn chay trường.
Đám giỗ bà rất đơn giản, dung dị như phong cách sống của bà ngày xưa. Ba mẹ và anh em chúng tôi làm một mâm cơm chay cúng bà. Những món chay mà lúc sinh thời bà rất thích. Nào là: nấm kho nước tương, đậu que xào nấm, canh chua rau muống, đậu hủ chiên sả, bún gạo xào đậu hủ… Thoạt đầu con cháu cảm thấy ngán. Nhưng khi đã thử thưởng thức tay nghề của mẹ thì giờ ai cũng đã quen, đã thích ăn chay. Đây cũng là dịp để cả nhà quây quần bên nhau, chia sẻ với nhau những vui buồn trong cuộc sống sau một năm dài lao động miệt mài.
Đặng Thành (ĐSHĐ-126)
Sc Nhẫn Hòa diễn đọc
