Ngày nay việc ăn chay được mọi người hưởng ứng rất nhiều khắp quốc gia trên thế giới và ở mọi lứa tuổi, song vẫn còn một số vẫn chưa hiểu rõ được chi tiết. Chúng ta hãy đi sâu về vấn đề này.
Ăn Chay
1. Khái niệm:
Ăn chay là việc thực hành kiêng ăn thịt và các sản phẩm phụ của quá trình giết mổ động vật.
Người ăn chay là người sống theo chế độ ăn ngũ cốc, các loại đậu, hạt, rau, trái cây, nấm, tảo, men và một số thực phẩm không có nguồn gốc động vật khác (ví dụ như muối, đường).
2. Phương pháp:
Có hai loại ăn chay đó là ăn chay theo kỳ và ăn chay trường (cả đời):
a) Chay kỳ:
Ăn chay kỳ là phương pháp bạn sẽ ăn chay vào một ngày cố định của mỗi tháng hoặc tháng cố định của mỗi năm sau đó lại trở về ăn mặn. Tùy vào sở thích, sự tự nguyện của mỗi người mà họ có thể tự lập ra thời gian ăn chay cho riêng mình.
Ăn chay kỳ thường có những loại như sau:
Nhị trai: Ăn 2 ngày (mồng một và rằm âm lịch).
Tứ trai: 4 ngày (1, 14, 15, 30 âm lịch).
Lục trai: 6 ngày (1, 8, 14, 15, 23, 30 âm lịch).
Thập trai: 10 ngày (6 ngày trên và thêm 18, 24, 28, 29 (tháng thiếu thì là 27, 28).
Nguyệt trai: ăn chay tháng, hoặc 1, hoặc 3, hoặc 6 tháng tùy theo sự phát nguyện.
b) Chay trường (trường trai):
Là phương pháp ăn chay thường xuyên, mỗi ngày và đến suốt đời. Đây hoàn toàn là do bản thân tự phát nguyện tùy theo hoàn cảnh. Ví như người vì lý do sức khỏe phải ăn chay cả đời hoặc người vì khởi lòng từ bi kính tin Phật giáo nên phát nguyện trường trai.
3. Những câu hỏi thường gặp:
Có một số vị Phật tử hỏi rằng khi ăn chay có được dùng sữa và trứng công nghiệp không?
Về sữa: Khi xưa thời kỳ Thái tử Tất Đạt Đa tu khổ hạnh trong suốt 6 năm đã hành xác khắc nghiệt khiến ngọc thân của Ngài bị vắt kiệt sức lực. Tuy nhiên, nhờ bát cháo sữa nàng Sujata cúng dường, Ngài đã hồi phục sinh lực, trạng thái trở nên khỏe mạnh hơn thì Đức Phật đã thức tỉnh, tim đập trở lại, khỏe mạnh tỉnh táo hơn. Ngay giây phút ấy, Ngài nhận ra con đường tu đúng đắn là con đường trung đạo. Rồi Ngài ăn uống trở lại, đi khất thực, ngày ăn một bữa.
Vì xưa kia có sự kiện trên nên việc sử dụng sữa trong việc ăn chay là có thể. Tuy nhiên, chúng ta phải dùng một cách hạn chế và không mang tâm trạng thỏa thích mà dùng. Ngày nay, vì mức tiêu thụ sữa từ con người rất cao nên việc chăn nuôi bò sữa đã dần trở nên biến dạng và gần như là vô nhân đạo. Những hình ảnh tàn bạo từ sự nuôi dưỡng và thu hoạch sữa ở các trang trại gần như khiến tất cả đều thảng thốt và khó dằn lòng xót xa. Vì thế, cho nên, chúng ta chỉ vì sử dụng mục đích bảo dưỡng sức khỏe và luôn hướng tâm từ bi đối với các vật phẩm từ sữa.
Về phần trứng công nghiệp: Khi bày bán trên thị trường thì đó là loại trứng không có phôi và không thể ấp nở thành gà con nên người dùng đồng nghĩa với nó là trứng không có sự sống. Tuy nhiên, việc nuôi dưỡng gà trong trang trại, ăn uống và vòng sinh hoạt của chúng rất cực khổ.
Từ ba đến năm con gà được nhốt giữ trong một hộp lưới hình chữ nhật có kích thước khoảng hai gang tay bề rộng và ba gang tay bề dài (12 inches x 18 inches) mà chung quanh bằng dây kẽm; những hộp như vậy được sắp chồng lên nhau. Đèn điện được thắp sáng trung bình 20 giờ một ngày để chúng ăn nhiều, đẻ nhiều. Hầu hết gà đều bị cắt mỏ để không cho chúng cắn lộn nhau vì bị căng thẳng thần kinh do sống trong một môi trường chật hẹp. Khoảng 95 phần trăm trứng được sản xuất bởi các nhà máy gà đẻ này.
Thử nghĩ mà xem một con vật vốn có thể tự do chạy nhảy nhưng lại bị nhốt vào chuồng từ ngày này qua tháng nọ, chen chúc trong một môi trường nhỏ hẹp mà sống với nhau. Vòng sinh hoạt của chúng là luôn đứng, ăn, đào thải và đẻ trứng. Thật khổ biết bao, con người lúc sanh con, người mẹ vượt cạn thập tử nhất sinh hy sinh tất cả để đứa con chào đời. Còn gà thì sao? Bởi vì chúng nó đẻ thường xuyên nên chúng ta xem việc ấy là lẽ thường? Xin lỗi nhưng chúng sanh đều như nhau, gà vẫn biết đau đớn. Hơn nữa chúng bắt buộc phải đẻ trứng hàng ngày và số lượng rất nhiều vì thế, tuổi thọ của gà công nghiệp rất ngắn.
Do vậy, việc sử dụng trứng gà công nghiệp trong khi ăn chay là không phù hợp với tinh thần từ bi trong Đạo Phật.
Mọi người thường nói rằng ăn chay ăn gì cũng không đúng, vậy thì ăn như thế nào mới phù hợp với Đạo Phật và giữ vững sức khỏe? Tiếp theo chúng ta sẽ nói về vấn đề này.
4. Phương pháp ăn chay như thế nào là đúng cách và không để thiếu hụt chất dinh dưỡng?
Thực chất, ăn chay rất có lợi cho sức khỏe kể cả trẻ em và người già. Tuy nhiên, bác sĩ khuyên rằng những người ăn chay nên chú ý vào thực đơn của mình được hoàn mỹ nhất, đầy đủ các dưỡng chất như protein, vitamin, chất xơ, axit béo Omega 3-6-9 và các khoáng chất cần thiết khác cho cơ thể.
Một bữa ăn chay như thế nào là đúng? Theo khoa học đó là một bữa ăn đầy đủ những nhóm chất như tinh bột – đạm – dầu – trái cây. Những bữa ăn phải được cân bằng những nhóm chất này để có thể bổ sung đầy đủ những dưỡng chất. Ngoài ra, bạn nên ăn nhiều trái cây tươi để cung cấp nhiều Vitamin C, giúp quá trình hấp thu chất Sắt trong thức ăn diễn ra tốt hơn. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể bổ sung các chất bằng một số cách như sau:
Nên ăn 5 phần rau, trái cây mỗi ngày (mỗi phần tương đương 90gr) nhằm bổ sung chất xơ giúp quá trình tiêu hóa diễn ra nhanh chóng.
Bổ sung Carbohydrate có nguồn gốc từ gạo, lúa mì, ngũ cốc, khoai tây. Carbohydrate giúp tạo ra nguồn năng lượng cho cơ thể con người. Cung cấp Protein, canxi, Vitamin B12,… bằng các thực phẩm sữa đậu nành, phô mai, Yaourt. Lưu ý nên chọn những loại ít đường và ít chất béo.
Thay thế nguồn đạm từ thịt bằng các loại đạm thực vật như đậu hủ, đạm chay khô,.. Sử dụng chất béo không bão hòa như dầu ô liu, dầu thực vật,… là những chất béo có lợi hơn so với chất béo từ nguồn động vật.
Ngoài ra, bạn có thể sử dụng kết hợp với những thực phẩm chức năng bổ sung các dưỡng chất.
Thay đổi thường xuyên thực đơn món chay mỗi ngày cũng là cách giúp bạn vừa có được chế độ ăn chay lành mạnh mà cơ thể vẫn được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng. Ngoài ra các loại thực phẩm chay còn cung cấp các vitamin và khoáng chất giúp đào thải độc tố ra khỏi cơ thể, tăng độ đàn hồi của da và làm chậm quá trình lão hóa.
Kết Luận
Ăn chay là một phần nhỏ là để cứu vớt những con vật vô tội, còn phần lớn là để phát triển tâm từ bi đối với những con vật đang bị hành hạ và chịu đau đớn diễn ra hàng ngày ở mọi nơi. Đối với Phật tử ngoài việc giữ giới cấm sát sinh, ăn chay còn là một phương thức tu tập hàng ngày, gieo trồng hạt giống từ bi và phát triển tâm từ bi đến với muôn loài chúng sinh từ gần đến xa, từ lớn đến nhỏ vào mảnh đất phước huệ màu mỡ giúp cho Trí tuệ nảy mầm và phát triển.
“Hãy mở rộng tình thương,
Hy sinh như từ mẫu,
Suốt đời lo che chở,
Đứa con một của mình,
Hãy phát tâm vô lượng,
Đến tất cả sinh linh.”
(Trích Kinh Từ Bi)
Tịnh Mỹ (ĐSHĐ-125)
Thích Quảng Nhã diễn đọc
