Đại giới đàn Quảng Đức mang ý nghĩa về lòng tri ân tưởng niệm vị Bồ-tát, vị pháp thiêu thân từ biến cố pháp nạn 1963. Cùng tâm trạng sẻ chia hoài vọng, tôi cũng bồi hồi khi nhớ đến một vị Hòa thượng Ni đạo phong khả kính một thời.
Nói đến cố Sư trưởng Thích Nữ Như Thanh (1911- 1999) – Viện chủ Tổ đình Huê Lâm, chư Tôn đức cùng hàng thức giả trong và ngoài nước đều biết đến một bậc nữ lưu tài đức vẹn toàn, học hạnh kiêm ưu; là một vị lãnh đạo của Ni giới Bắc tông uy danh một thuở; là vị thầy uy nghiêm đĩnh đạc và hơn hết Người là một vị Hòa thượng Đường Đầu thanh tu thạc đức, mà chư Ni qua nhiều thế hệ vẫn luôn ghi nhớ, một lòng kính tin ngưỡng vọng.
Xuất gia khi tuổi đã trưởng thành, trải qua nhiều năm tham cầu học đạo từ Nam ra Bắc cho đến ngày trở lại đất Sài Gòn- Gia Định, Sư trưởng lúc này chỉ mới ngoài ba mươi nhưng kinh điển luật học đã làu thông, kiến thức Phật pháp vững vàng, hạnh nguyện độ sinh, ý chí hoằng truyền chánh pháp không ngừng vun đắp. Bước đầu tiên, người mở lớp dạy luật cho chư Ni tại chùa Hội Sơn- Quận 9. Kế tiếp, Người được mời làm thiền chủ và giảng dạy giáo lý cho chư Ni tại Hạ trường Kim Sơn- Phú Nhuận. Thuyết pháp, dạy luật, khai hạ lạp, độ chúng Ni… tài trí sở học cùng nhiệt tình năng động của vị Ni trẻ đã tạo nên một sức sống mới cho Giáo hội và Ni giới lúc bấy giờ. Với tâm nguyện hoằng pháp độ sanh, Sư trưởng luôn nung nấu một hoài bão lớn lao và đã thành công trong cuộc vận động thành lập Ni bộ Bắc tông vào năm 1956, mở ra một trang sử vẻ vang cho Ni giới nước nhà trên bước đường hội nhập phát triển.
Là một vị thầy uyên thâm về giới pháp, nghiêm minh về giới luật, từ năm 1946 đến 1998, Sư trưởng đã có 16 lần được cung thỉnh làm Hòa thượng đàn đầu. Cho đến những năm cuối đời, hình tượng cùng phẩm hạnh của Người luôn gắn liền với chư Ni qua mỗi đàn giới. Tôi từng nghe chư Ni giới tử bày tỏ sự vui mừng khi nói với nhau: “Chúng mình thật có phước. Lần thọ giới này có Sư trưởng làm Hòa thượng Đàn đầu”. Nổi tiếng nghiêm khắc chuẩn mực nhưng với chúng Ni đến lưu trú tu học, Người rất độ lượng bao dung, tận tâm chỉ dạy về oai nghi học hạnh của người xuất gia, tuyệt không có tâm phân biệt là đệ tử xuất gia hay y chỉ. Với chư Ni trẻ chúng tôi thời ấy, Sư trưởng là một bực trưởng lão Ni uy danh đức độ và cũng là một vị thầy rất mực từ bi, bình đẳng.
… Lần đầu tiên huynh đệ chúng tôi bước chân đến Tuyển Phật đường là vào năm 1981. Giới đàn Ni năm ấy với tên gọi Kiều Đàm thứ 5, tổ chức tại chùa Từ Nghiêm, Sư trưởng là Đàn chủ kiêm Đường đầu Hòa thượng. Đó là giới đàn Ni bộ Bắc tông cuối cùng trước khi GHPGVN chính thức thành lập vào năm 1981. Giới tử từ các tỉnh thành xa xôi nghe tin Sư trưởng mở đàn giới cùng tìm đến nộp hồ sơ xin thọ giới rất đông. Thủ tục đơn giản.
Thời gian diễn ra đàn giới chỉ có ba ngày nhưng rất tôn nghiêm quy củ. Chư giới tử cầu thọ Sa- di- ni nhập Giới trường Huê Lâm vốn là văn phòng của Ni bộ trước đây. Để được xếp đàn thọ lãnh giới pháp, giới tử cũng phải trải qua kỳ khảo hạch nghiêm túc. Là người thâm nho chuộng Hán học, nên đề thi của Sư trưởng soạn cho giới tử thọ Sa- di- ni về ngũ giới và 24 oai nghi có cả phần chữ Việt lẫn chữ Hán.
Phần khảo thí miệng tương đối nhẹ nhàng nhưng cũng thật ấn tượng và đáng nhớ nhất.
Buổi tối hôm đó, gian phòng khách rộng ở lầu một của giới trường Huê Lâm được dùng làm phòng thi mà giám khảo duy nhất là Sư trưởng. Người ngồi trên một chiếc ghế đẩu thấp, dáng vẻ uy nghiêm nhưng từ tốn nhỏ nhẹ. Cô thị giả ngồi bên cạnh với quyển sổ ghi tên và điểm. Giới tử ngồi kín khắp phòng và cả ngoài hành lang. Sư trưởng không gọi tên theo thứ tự mà để giới tử ai thuộc bài thì lên khảo trước.
Đề thi là đọc một bài do Sư trưởng chỉ định nằm trong phần Tỳ Ni nhật dụng. Đây là phần luật học căn bản mà người bước chân vào cửa Phật đều thuộc nằm lòng nhưng cũng có giới tử do quá hồi hộp khi quỳ trước một vị tôn túc nên bất chợt quên hết. Giới tử thuộc bài được cho điểm mười tuyệt đối, đọc vấp bị trừ điểm, người chưa thuộc thì Sư trưởng cho về chỗ ngồi ôn lại rồi lên trả sau. Cuộc khảo thí chẳng khác gì buổi ôn tập trả bài giữa thầy và trò. Gần gũi thân tình, không quở trách, không căng thẳng và cũng không có giới tử nào dưới điểm trung bình.
Dòng thời gian cứ mải miết trôi qua. Cảnh vật và con người rồi cũng sẽ xuôi theo sự sanh diệt vô thường đổi thay hư ảo. Thế mà vẫn có những điều đã trở thành bất tử trong tâm tưởng người trở về. Hơn một thập kỷ… Sư trưởng an nhiên nơi cõi vô dư tịch diệt, nhưng dư âm của Người vẫn còn vang vọng. Người xưa đã đi vào thiên cổ sử của muôn đời. Người thời nay trong cuộc hành trình tiếp nối vẫn luôn nghĩ nhớ đến Người, một bậc thầy tôn kính, một vị Hòa thượng đàn đầu của Ni giới Việt Nam trong thời hiện đại.
TKN. Hạnh Tâm (ĐSHĐ-004)
