Đúc kết công tác Phật sự diễn ra trong một năm chung sống với nhiều biến cố vì đại dịch Covid-19, đặc biệt đánh dấu một chặng đường dài với những cột mốc lịch sử quan trọng trong quá trình hội nhập và phát triển của Phật giáo Việt Nam sau 40 năm; sáng ngày 16/01/2022 (nhằm ngày 14/12 Tân Sửu), chư Tôn đức Hội đồng Chứng minh, Hội đồng Trị sự và Ban Trị sự GHPGVN TP. HCM đã long trọng tổ chức, công bố 2 văn bia vừa được tôn tạo tại Việt Nam Quốc Tự.
An trí tại tiền sảnh tầng trệt Việt Nam Quốc Tự, văn bia “Việt Nam Quốc Tự” (phía tả) và “Trùng quang Việt Nam Quốc Tự” (phía hữu) do Nhị vị Trưởng lão: HT. Thích Đức Nghiệp1 và HT. Thích Trí Quảng2 soạn thảo đã chính thức được chạm khắc và công bố. Nội dung văn bia “Việt Nam Quốc Tự” do Trưởng lão HT. Thích Đức Nghiệp kính soạn, cho biết:
“Việt Nam Quốc Tự: là một công trình to lớn, đổi mới, hội nhập Dân tộc và Phật giáo thế giới do HT. Thích Trí Quảng và Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện, trên cơ sở làm chùa, tô tượng, đúc chuông và xây ngôi bảo tháp Đa Bảo tôn thờ trái tim Bồ tát Thích Quảng Đức, đã vị pháp thiêu thân ngày 11 tháng 6 năm 1963 tại Sài Gòn.
Năm 1963, chính quyền Ngô Đình Diệm ra lệnh cấm treo cờ Phật giáo thế giới vào dịp đại lễ Phật đản Phật lịch 2507 trên khắp các chùa tại miền Trung và miền Nam Việt Nam: Đàn áp và gây tổn thương cho hàng chục người Phật tử tại Đài phát thanh Huế, bắt bớ giam cầm hàng chục hàng trăm Tăng Ni, Phật tử, tước quyền tự do, bình đẳng Tôn giáo của các Phật giáo đồ so với Công giáo và Tin lành.
Tổng hội Phật giáo Việt Nam, đứng đầu là đại lão HT. Thích Tịnh Khiết, bấy giờ đã lãnh đạo Tăng Ni, Phật tử đứng lên bảo vệ Phật pháp. Chính quyền Ngô Đình Diệm càng ra tay đàn áp Phật giáo ngày một trầm trọng.
Giữa lúc đó, Bồ tát Thích Quảng Đức đã vị Pháp thiêu thân, làm cho rung chuyển cả nước và toàn thế giới. Noi gương đại hùng đại lực, đại bi của Ngài, nhiều vị Tăng Ni, Phật tử đã tự thiêu để bảo tồn Chánh pháp.
Chính quyền Ngô Đình Diệm bị đảo chính vào ngày 01 tháng 11 năm 1963. Năm 1964, Thủ tướng Nguyễn Khánh của Việt Nam Cộng hoà bấy giờ đã hiến tặng Phật giáo 3 khu đất tại Sài Gòn, bao gồm Khu đất Việt Nam Quốc Tự, Khu đất Thiền Viện Quảng Đức và khu đất chùa Vĩnh Nghiêm.
Biết rằng, Việt Nam Quốc Tự từng có các Hoà thượng tiếp nối phát triển Phật sự. HT. Thích Tâm Châu bước đầu xây dựng vài chục hạng mục theo đồ án của Kến trúc sư Ngô Đức Thụ, đặt trường Đại học Đông Phương. HT. Thích Tâm Giác tạo nền móng bảo tháp 7 tầng. Năm 1993, chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh giao khoảng 3.700m² cho Thành hội Phật giáo, HT. Thích Từ Nhơn được cử Trụ trì tu sửa ngôi bảo tháp. Năm 2014, Uỷ ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh giao thêm 7.201,5m² đất, HT. Thích Trí Quảng đã quy hoạch toàn diện trên phần đất được mở rộng, lãnh đạo, kiến thiết Việt Nam Quốc Tự trở thành Ngôi Phạm Vũ trang nghiêm, là trung tâm văn hoá, tâm linh và hành chính như ngày nay.
PL. 2565 – năm Tân Sửu (2021)
HT. Thích Đức Nghiệp – Phó Pháp chủ Hội đồng chứng minh GHPGVN kính soạn.”
Dựa vào nội dung được ghi nhận từ nhân chứng lịch sử, văn bia “Việt Nam Quốc Tự” thêm một lần nữa đánh dấu những chặng đường đầy khó khăn, thách thức của Giáo hội vào những năm 60 của thế kỷ XX. Nhất là sự kiện từng xảy ra đối với Phật giáo vào năm 1963. Dù bia ký không thể chuyển tải hết những chuyển biến của lịch sử nhưng những dòng chữ đó cũng đủ thay lời, đủ để gợi nhớ đến một giai đoạn đầy thăng trầm không chỉ đối với đạo pháp mà còn cả dân tộc. Ngang qua đó thêm một lần nữa ghi nhận, tri ân công lao to lớn của chư Tôn đức Trưởng lão tiền bối, sự nhiệt tâm vì đạo của chư tín đồ Phật tử – những ngọn lửa bất diệt luôn sống và cháy hết mình trong tinh thần yêu chuộng hòa bình, yêu chuộng tự do cho dân tộc và đạo pháp. Những tang thương và bài học của thời cuộc vẫn còn đó như gợi nhớ đến bước chân, bước chuyển mình không chỉ của Việt Nam Quốc Tự” mà còn là bước tiến dài của Giáo hội Việt Nam hôm nay. Gần tròn 60 năm nhìn lại bi nguyện ấy, ngọn lửa nhiệt huyết ấy vẫn chưa bao giờ ngừng vơi hay dập tắt. Có chăng chỉ là sự biến hình, đổi dạng dưới một hình thức khác. Bởi lẽ, đấu tranh với một chế độ, một đội quân hữu hình dễ lường hơn so với các biến chủng Covid khác lạ, nhanh chóng và vô hình. Cuộc chiến ấy rộng hơn và cần sự chung tay của toàn cầu để dành lại đất tâm thanh tịnh, dành lại tự do, tự tại sanh tử cho nhân loại chứ không riêng gì Phật giáo.
Nối tiếp câu chuyện lịch sử còn dang dở của HT. Thích Đức Nghiệp, HT. Thích Trí Quảng cũng là một nhân chứng nối dài công cuộc hội nhập của Phật giáo Việt Nam qua những biểu hiện thiết thực từ lời nói đến hành động. Trong đó, sự cống hiến của Ngài dành cho Việt Nam Quốc Tự, chùa Phổ Quang và chùa Thanh Tâm (chùa Phật Cô Đơn) rất lớn. Riêng những điều khoản ghi nhận ở văn bia “Trùng quang Việt Nam Quốc Tự” do HT. Thích Trí Quảng viết đã đề cập, thừa nhận tới nhân duyên thành tựu trong việc trùng tu của 3 ngôi tự viện lớn dưới sự tiếp quản trực tiếp của Giáo hội Phật giáo tại TP. HCM. Nội dung của văn bia ghi rõ:
“Trùng quang Việt Nam Quốc Tự:
Được sự trợ duyên của chính quyền các cấp, sự đồng lòng và nhiệt tâm hộ trì của Tăng Ni, Phật tử trong và ngoài nước, ba ngôi đại Già lam Việt Nam Quốc Tự, chùa Phổ Quang và chùa Thanh Tâm (chùa Phật Cô Đơn) được trùng quang tổ ấn.
Kế thừa tâm nguyện của liệt vị tiền nhân, kiến tạo cơ sở làm thắng duyên cho hoằng dương chánh Pháp tại Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh, tôi đem tâm nguyện ấy bày tỏ trước Đại Tăng, toàn Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh khóa IX, lành thay, được toàn thể thống nhất quyết định nôi dung gồm bốn điều sau đây:
Điều 1: Ba ngôi Già lam Việt Nam Quốc Tự, toạ lạc tại phường 12, quận 10; chùa Phổ Quang, toạ lạc tại phường 2, quận Tân Bình và chùa Thanh Tâm (chùa Phật Cô Đơn), toạ lạc tại xã Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh vĩnh viễn là cơ sở chung của Giáo hội Phật giáo Thành phố Hồ Chí Minh.
Điều 2: Ba ngôi chùa trên do Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh đương nhiệm trực tiếp quản lý, coi sóc
.
Điều 3: Để tránh nhọc sức cho Tăng Ni và Phật tử các giới, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh sử dụng nguồn tài chánh từ ba cơ sở này để duy trì và trang nghiêm ba ngôi chùa nêu trên đồng thời yểm trợ kinh phí cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo Tăng Ni tài đức, hoằng dương Chánh pháp.
Điều 4: Mọi việc thỉnh cử, phân công, điều động nhân sự, sử dụng nguồn tài chánh liên quan tới ba ngôi chùa này phải được bạch trước Đại Tăng bằng văn bản và được đa số thành viên trong Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh, tổ chức Giáo hội đại diện cho Tăng Ni, Phật tử tán thành.
Tiếp nối di nguyện của tiền nhân, đây là phát nguyện của tất cả thành viên Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh, hợp với Tâm nguyện cuả Tăng Ni, Phật tử trong và ngoài nước cho sự nghiệp chung.
Làm được điều này sẽ được chư Phật, chư Bồ tát, Hộ pháp Long thiên, Giác linh chư vị Hoà thượng, anh linh liệt vị tiền nhân gia hộ để Đạo pháp hoằng thông trên thế gian, đem hạnh phúc, bình an cho khắp muôn loài.
Mùa An cư PL. 2565 – Năm Tân Sửu (2021)
HT. Thích Trí Quảng – Phó pháp chủ, Chủ tịch Hội đồng Giám luật, Hội đồng Chứng minh, Trưởng ban Trị sự GHPGVN Thành phố Hồ Chí Minh.”
Xem đó, văn bia vừa khẳng định cơ sở hoạt động chung, vừa thể hiện ý chí, tâm nguyện chung của chư Tôn Trưởng lão tiền bối cũng như đương nhiệm thừa sự lãnh đạo Giáo hội. Do vậy, nó không phải là dấu chấm hết trong sự nghiệp hoằng hóa của các Ngài mà còn là “gạch nối”, là di chỉ, là con đường, chờ đợi sự tiếp bước, chung tay của các cấp Giáo hội hôm nay và mai sau. “Gạch nối” đó đã được nhìn thấy rất rõ trong điều 3: “Yểm trợ kinh phí cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo Tăng Ni tài đức, hoằng dương Chánh pháp”. Dù văn bia chỉ có 4 điều nhưng tinh thần và trách nhiệm phụng sự dành cho các cấp lãnh đạo Giáo hội trong đó không hề nhỏ. Nhìn sâu hơn thì việc nỗ lực kiến tạo, trùng tu 3 trụ sở chính này có ý nghĩa rất lớn trong việc ôn tầm lịch sử, đặc biệt khẳng định sự thống nhất, hòa hợp và tính minh bạch của Phật giáo Thành phố cũng như Tăng già miền Nam Việt Nam từ xưa đến nay.
Như Hạnh (ĐSHĐ-102)
- Phó Pháp chủ Hội đồng Chứng minh.
- Quyền Pháp chủ GHPGVN, Trưởng ban Trị sự Phật giáo TP. HCM.
