Nằm bên lề đường quốc lộ, có một ngôi nhà cấp 4 cũ kĩ đang cố cầm cự với nắng sớm mưa chiều, mái nhà đã được nâng cấp từ đợt gió Đông Bắc tháng rồi vì gió thổi bay những tấm tôn rỉ sét, nhưng vẫn không làm cho khuôn viên sáng sủa hơn ngôi nhà vẫn nằm đó im lìm, nhìn buồn bã thiếu sinh khí của một mái ấm.
Bên ngoài, xe cộ chen chúc tuôn nhau chạy đi hướng Nam, Bắc bấm còi inh ỏi kèm những câu văng tục rặc giọng Huế, hối thúc bác nông dân đánh xe máy cày quẹo nhanh qua khúc cua nhường đường cho tài xế lao đi. Ngõ vào nhà nhốn nháo tiếng rao bán cá, rau củ kèm tiếng cãi vã giành chỗ ngồi của những người đàn bà trong xóm đem rau củ nhà trồng hoặc là gà, vịt, ngang, ngỗng nuôi được tập trung lại khoảng đất trống trước ngôi nhà tẻ nhạt đó để buôn bán mưu sinh. Do chợ đã bị dẹp hồi dịch Covid-19 hoành hành dữ dội, chủ chợ là người đàn ông đậm người râu kẽm đem bán chợ lại cho một chủ lò mổ. Đó là khoảng sân nằm ở mặt tiền tự phát mà người trong thôn ngoài xã quen thuộc gọi là chợ Nhỏ. Bây giờ muốn đi chợ phải đi xe mười mấy cây số lên chợ Đạt Lý, vì e ngại xa xôi và cũng theo kịp xu hướng sống với dịch bệnh nên mọi người mới kinh doanh theo hình thức sân nhà ai thì nhà đó bán đủ thứ nhu yếu phẩm cần thiết cho gia đình.
Ngoài ngõ ồn ào náo nhiệt bao nhiêu thì trong nhà im lặng bấy nhiêu, sau hàng lưới B40 phủ đầy hoa thiên lý, khép lại cánh cổng xiêu vẹo cùng mảnh sân xi măng rộng chừng 10m, ba người ba thế hệ chung sống cùng nhau bên trong căn nhà. Ai cũng gầy ốm với đôi mắt đượm buồn. Họ rất ít nói chuyện với nhau. Câu chuyện bên mâm cơm rời rạc những chuyện lẻ tẻ về giá xăng tăng, tiêu mất mùa, cà phê rớt giá… không khí càng ngưng trệ hơn vì dịch bệnh, lũ lụt, và nghe đâu đó trên thế giới còn có chiến sự, nỗi u buồn hiện diện trên khuôn mặt già nua nhăn nheo của người mẹ, lo lắng khắc khổ của người con, và người cháu cao ốm thì cắm cúi vào chiếc smartphone xem video, luyện game lòng hờ hững với những ưu tư của người lớn. Trong tâm của cậu bé, đó là sự trống vắng của người con không có mẹ, nên ngoài việc đi học ở trường cấp 2 cách nhà tầm cây số thì chỉ biết có điện thoại di động để: gánh team, phá đảo, sinh tồn… Có lẽ sống trong môi trường ít được giáo dục nên hình thành tính cách hơi muốn nổi loạn của lứa tuổi dậy thì. Em không thể tâm sự với cha, một người lầm lỳ ít nói mà khi nói thì nói suốt ngày không mệt. Những tiếng cộc cằn, than thở, ích kỷ cứ chan chát vào tai như tra tấn và người chịu đựng là bà mẹ.
Từ khi vợ của con trai bỏ đi, người mẹ đã đảm đương mọi công việc trong nhà đỡ đần cho con lo cho cháu, người phụ nữ sắp gần đất xa trời đó làm việc nhà như một người ở đợ không công cho con trai cả đời. Mệt về thể xác khổ về tinh thần. Mỗi bữa ăn, bà nuốt vội chén cơm trên tay mặt cúi gằm xuống bàn, lén nhìn xem tâm trạng của đứa con đứt ruột đẻ ra đang vui hay buồn. Nó mà buồn thì mâm cơm cũng có khả năng bị lật tung. Ăn xong chén cơm rồi tất bật dọn dẹp, giặt quần áo, cho vật nuôi ăn. Quanh năm suốt tháng người phụ nữ im lặng, lầm lũi với công việc không lúc nào ngơi nghỉ. Những lúc bình yên nhất là buổi đêm khi cháu trai kể cho bà nghe chuyện ở trường, học hành, bạn bè… Nhờ sự quan tâm của bà nội, hỏi han chuyện trường lớp nên cháu trai cũng ngoan, chăm học tuy ham mê đánh game, nội cũng an ủi được phần nào nỗi trống vắng khi thiếu đi tình thương của mẹ.
Ba người như ba cái bóng kéo dài, đan xen, vướng víu, đứt quãng bên dòng đời, âm thầm sống từ ngày này qua tháng nọ. Tình cảm rời rạc nhưng họ phải dựa vào nhau. Không có mẹ thì hai cha con sẽ đói, nhà cửa bề bộn. Người cháu sẽ hỏng vì không có bà nội bên cạnh, người cha phải hiện diện để đứa con không tủi phận. Lòng mẹ rất thương con, người con có thể đối xử thậm tệ với mẹ nhưng mẹ vẫn bao dung, thứ tha cho con, vẫn lo lắng khi mình khuất núi ai sẽ là người nấu cơm cho hai người còn lại. Người cháu cần có bà nội vì là người duy nhất lắng nghe thấu hiểu cho những bồng bột của tuổi trẻ. Nhân duyên này không biết khi nào chấm dứt, có thể khi người mẹ về cõi Phật thì cũng là lúc người con trai trưởng thành.
Nơi ấm áp nhất của căn nhà chính là bàn thờ tượng Đức Phật Thích Ca được người mẹ trịnh trọng bày trí giữa phòng, khói hương nghi ngút vào mỗi dịp rằm và cuối tháng. Cuộc sống khó khăn nhưng mẹ vẫn cố chắt chiu buồng cau, trái mít bán lấy tiền lo mua hương hoa cúng Phật. Nhìn làn khói hương bay trong không gian nhỏ hẹp người mẹ mơ màng đến cõi Tịnh Độ nơi đó sẽ không còn cuộc sống khốn khổ của kiếp người, không có nỗi đau bị những đứa con ruồng bỏ tuổi xế chiều, phải sống lây lất bên con trai út tính thất thường, giận lên là chửi mắng suốt ngày không ngơi nghỉ. Những đứa con gái lấy chồng rồi biệt tăm, năm mười hai tháng gặp mặt đúng dịp tết. Con trai lớn vì nể vợ nên ít lui tới thăm nom, chỉ có mẹ, con trai và cháu trai sống ở đây để thờ phụng tổ tiên, hương khói cho người chồng ra đi từ sớm. Thực tại, mẹ vẫn gồng gánh tấm thân sắp tan rã vì hai người còn lại cần mẹ chăm lo. Người mẹ hiện thân của tình thương duy nhất còn sót lại rót vào tâm thức non nớt của người cháu để em an lòng vững bước trên đường đời. Mẹ đã dành trọn sự bao dung khó có cho người con trai tâm trí không được tỉnh táo, mong người này nhận ra cho dù bị cả thế giới quay lưng thì vẫn có mẹ nắm lấy tay con. Ba con người khốn khổ đó vẫn sống với nhau bên trong ngôi nhà được xây dựng từ rất lâu đời, và cũng không biết sống bao lâu nữa. Ngôi nhà vẫn trơ ra với những tiếng còi xe giành đường, với những bàn tán xôn xao của chợ tạm, với tiếng kêu vang của những con vật bị đem bán trong buổi sớm mai. Người mẹ chợt tỉnh dậy, nhẹ lay cháu trai:
Hôm nay con có đi học không?
Dạ có nội ạ!
Dậy thôi trễ rồi.
Dạ!
Thủy Cúc
Diễn đọc: SC Đức Tạng
