Sáng nay trời Boston có nắng ấm, mùa Đông nơi vùng Đông Bắc Hoa Kỳ mà có nắng là niềm hạnh phúc. Tôi đang ngồi đọc lại những lời chúc Tết của huynh đệ, gởi qua email, viber, thì nhận được điện thoại của Ni sư Như Nguyệt. Sau lời thăm hỏi, Ni sư cho tôi biết về lễ Tưởng niệm Ngài Kiều Đàm Đại Ái Đạo được tổ chức tại Đồng Nai và có nhã ý mời tôi viết về công hạnh của Ni trưởng Như Đức Trụ trì Thiền viện Viên Chiếu. Tôi vốn không có khả năng viết lách, mà lại viết cảm nghĩ về một vị lớn cần có sự chuẩn mực. Tôi có trả lời với Ni sư: “Không được đâu. Bài văn đăng báo cần có bài bản, có văn chương, còn kiểu của tôi chỉ để kể chuyện cho những người bạn thân nghe thì được.” Ni sư trả lời: “Không sao đâu cần có chân tình và sự thật là được rồi.”
Sau khi đắn đo suy nghĩ và nhận được sự động viên hỗ trợ của huynh đệ, tôi mới dám mạo muội viết lên vài dòng cảm nghĩ của mình để gọi là tỏ lòng với chư Tôn đức nơi quê nhà nói chung và nói riêng với Ni trưởng Trụ trì Thiền viện Viên Chiếu trong ngày Tưởng niệm đức Thánh Tổ Ni. Trong phạm vi bài viết này, tôi chỉ nêu những điều tâm đắc và hiểu biết về Ni trưởng theo cảm nhận của riêng mình. Còn về công hạnh tu tập, về đạo nghiệp hoằng pháp lợi tha, về những đóng góp với đạo pháp và Ni giới… rồi đây hẳn sẽ có những vị thiện sĩ học giả để tâm nghiên cứu một cách đầy đủ và sâu sắc hơn.
Ni trưởng Như Đức mà chúng Ni vẫn quen gọi là Sư Đức, là vị tôn túc rất thân tình gần gũi với mọi người dù đó là Tăng hay tục. Huynh đệ chúng tôi… vốn được Ni trưởng xem là đàn em hậu học từ thuở còn sơ cơ và cho đến tận bây giờ, chúng tôi vẫn luôn nhận được những lời động viên chia sẻ của Ni trưởng về chuyện đạo chuyện tu, về những tâm tư cùng những khó khăn khi dấn thân hành đạo. Với thâm tình đó, chúng tôi dù có đi đâu về đâu, mỗi khi có dịp là cùng hội tụ về Thiền viện Viên Chiếu, cũng là cách để lắng đọng tâm tư sau những Phật sự bộn bề, sau mỗi chuyến đi trải dài theo năm tháng.
Nhớ lại trong chuyến về Việt Nam vừa rồi (tháng 11 năm 2017), tôi đã được nghe những lời chia sẻ thấm đượm đạo tình của Ni trưởng: “Mỗi lần lên lớp dạy các chư Ni trẻ ở các Học viện, Sư vẫn thường nhắc đến công hạnh của Sư trưởng Huê Lâm. Một bậc Trưởng lão Ni rất tâm huyết với chúng Ni và đã dày công xây dựng cho Ni giới có vị thế vững vàng như ngày hôm nay…”
Nghe những lời của Ni trưởng, huynh đệ chúng tôi có mặt hôm ấy đều bồi hồi xúc động. Những lời nói ấy xuất phát từ tình cảm sâu sắc của người đệ tử luôn hết lòng kính thuận đối với các bậc Thầy của mình, như cố Sư bà Thiền Đức, Hòa thượng Trúc Lâm, Sư trưởng Huê Lâm… những vị ân sư giáo dưỡng truyền pháp, truyền giới mà Ni trưởng luôn tôn kính ghi nhớ và nhắc nhở cho đàn hậu học cùng tiếp bước noi theo. Dù Ni trưởng không bao giờ thể hiện nhưng chư Tôn đức và chư Ni hậu học hẳn đều có chung một ý nghĩ: nhờ được hun đúc giáo dưỡng từ những bậc Thầy uy đức đó mà Ni trưởng sớm được hấp thụ những phẩm chất cao đẹp, từ tốn uy nghiêm và bao dung đức độ.
Đối với quý Ni sư cùng thời, là huynh đệ chung sống trong Thiền viện từ thuở còn là Ni sinh, Ni trưởng luôn bày tỏ sự tôn trọng quý mến thương yêu. Có nhiều vị Ni sư vẫn còn mẹ già đơn chiếc ở quê nhà. Ni trưởng cho đón các cụ về chùa để phụng dưỡng gần cả 10 năm trời, đây cũng là cách tạo duyên cho huynh đệ mình được trọn tình hiếu đạo. Đến khi các bà mẹ qua đời, Ni trưởng là người đứng ra trực tiếp lo phần tang lễ, như chính với mẹ ruột của mình. Có câu chuyện mà tôi được nghe quý Sư lớn kể lại. Hòa thượng Tôn sư (Hòa thượng thượng Thanh hạ Từ) có lần đã dạy Hòa thượng Trụ trì Thường Chiếu (Hòa thượng Nhật Quang) là nên qua Viên Chiếu hỏi thăm và xem Sư Như Đức đã ứng xử như thế nào mà vẫn giữ chân được các vị lớn để cùng chung sống trong Thiền viện, cùng lo Phật sự mà không ai đi ra ngoài lập thất hay lãnh chùa riêng?
Về cách đối nhân xử thế của Ni trưởng cũng rất đặc biệt, Ni trưởng không chỉ tôn trọng quý kính người lớn mà ngay cả những em nhỏ, Ni trưởng cũng hết lòng thương yêu, bảo bọc. Vào thập niên 1980, thời gian đó, các chùa còn khó khăn, một ngày sau khi ra Hạ, tôi và Sư chị Như Chánh đi xe đạp bỏ lên xe đò và mang theo một bao bánh mì ra Viên Chiếu cúng dường đại chúng. Khi hai chị em hì hục mang vào nhà bếp thì có một vị bảo rằng:
– Bánh mì có hột vịt sao ăn được?
Nghe vậy chúng tôi hơi thất vọng. Vừa lúc đó, Ni trưởng cũng có mặt ở nhà bếp và dạy:
– Đem bánh mì cắt ra chia cho chúng.
Hai chị em tôi nhìn nhau vừa mừng rỡ vừa thầm cảm kích cách ứng xử đầy ắp tình người của Ni trưởng. Qua những câu chuyện đời thường như thế mới thấy rằng cung cách lời nói và những việc làm của Ni trưởng luôn thể hiện ĐỨC độ giống như tên gọi của Người.
Thường thì chúng ta chỉ để tâm đến những việc như: Từ thiện, giảng dạy, hoằng pháp… mà lại thờ ơ về những cách ứng xử hàng ngày với người chung quanh. Nhưng chính điều mà mọi người không quan tâm đó thì Ni trưởng lại hội đủ. Cung cách đối nhân xử thế của Người mà theo sách vở thế gian thường gọi là “Đắc nhân tâm” nhưng cái gọi là đắc nhân tâm đó với Ni trưởng cũng thật khác người: Nhẹ nhàng tinh tế một cách tự nhiên, đem tấm chân tình hòa hợp với mọi người, đem sự khoan dung độ lượng dẫn dắt tâm chúng sanh đi vào con đường lý đạo sâu xa mầu nhiệm. Điều đó lý giải vì sao mọi người khi bước chân đến Thiền viện đều có cảm giác như được trở về nhà mình. Trở về ngôi nhà chứa đầy những hình ảnh yêu thương, tràn ngập những nụ cười sẻ chia thân ái.
Qua những mẩu chuyện thường ngày như thế, tôi đã học được ba bài học:
Hạnh hiếu: Dù ở vị trí nào, học vị nào, bậc thầy đối với mình mãi là bậc thầy tôn kính.
Tình huynh đệ: Không có gì làm thay đổi tình huynh đệ, và chân tình ấy luôn được nuôi dưỡng và lớn dần theo năm tháng.
Lòng độ lượng, bao dung: Tình thương không dừng lại với những đứa em, đứa con dễ nói, dễ bảo… mà tình thương đó luôn có với những ai đã từng làm mình đau cả tim, nhói cả lòng.
Tấm gương của Ni trưởng Như Đức, Trụ trì Thiền viện Viên Chiếu là bài học sống để thế hệ trẻ, chư Ni chúng ta noi theo mà tu tập. Nhất là trong thời đại công nghệ, con người ngày càng không còn thời gian để cho nhau sự chăm sóc, lòng quý mến, niềm tin yêu.
Ánh nắng đã lên cao, khí hậu đã có chút ấm ấp… huynh đệ trong chùa tranh thủ ra ngoài đi bộ, ai cũng vui tươi khi có ngày nắng ấm trong mùa Đông lạnh giá, và tôi cũng tràn đầy niềm hạnh phúc, khi vừa ôn lại những bài học từ cách ứng xử của Ni trưởng Trụ trì Viên Chiếu.
Con kính gởi về vài lời chia sẻ đạo tình của người phương xa, xin ngưỡng vọng kính lễ chư Tôn đức Ni trong ngày Đại lễ Tưởng niệm Thánh Tổ Ni Đại Ái Đạo Kiều Đàm Di.
TKN. Như Bảo
Chùa Huê Lâm tại Hoa Kỳ
