”
Có ai trong chúng ta từng chợt giật mình giữa đêm khuya tĩnh lặng, nghe văng vẳng trong tâm trí tiếng gọi của mẹ cha. Có ai từng ngồi lặng thinh nhìn mái tóc mẹ cha bạc thêm từng sợi, bàn tay mẹ run run cầm chén cơm mà tim đau nhói như kim châm”. Thời gian trôi đi mái nhà tranh đơn sơ vẫn còn, nhưng dáng người gầy gò của cha mẹ đã cong vẹo, mắt đã mờ hơn, bước chân đã dần chậm lại, không còn đứng vững và việc đứng đi dần trở nên khó khăn hơn,… Có vẻ như thời gian đã lấy đi sức khỏe của cha mẹ rất nhiều, mà lòng mình vẫn chưa từng sống trọn vẹn với chữ “hiếu” một lần nào. Trong cuộc sống đời thường, chúng ta cứ mải mê chạy theo những đam mê, vật chất, những tham đắm tầm thường của thế gian, mà chưa từng nhìn lại người tần tảo sớm hôm nuôi nấng chúng ta. Chữ “hiếu” không phải là những điều xa hoa, mà chỉ là những thứ đơn giản bằng những lời hỏi thăm, quan tâm, những bữa cơm canh đạm bạc cùng phụ mẫu, bằng những cái ôm chân thành, những lúc gần bên mỗi khi đấng song thân đau ốm, sự thấu hiểu, hy sinh và biết ơn sâu sắc với đấng sinh thành của chúng ta. Làm người có thể chưa thành công, chưa giàu, chưa có danh vọng,… nhưng nếu thiếu hiếu thảo với cha mẹ, ta đánh mất một nửa lương tri của chính mình. Chữ hiếu không chỉ là cội nguồn của đạo đức mà còn là nơi trở về sâu thẳm nhất trong trái tim của mỗi con người, đánh thức bản tánh đạo đức tâm hồn con người chúng ta.
Mỗi con người được sinh ra trên đời đều mang một món nợ không bao giờ trả hết đó là ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ. Có lẽ chẳng ngôn từ nào có thể diễn tả trọn vẹn hình ảnh người mẹ thức trắng những đêm dài bên chiếc nôi nhỏ, vỗ về giấc ngủ con thơ. Cũng chẳng có thước đo nào cân đo được giọt mồ hôi cha thấm đẫm trên vai áo mỗi sớm mỗi chiều chỉ để mang về cho con một bữa cơm no, một cuốn sách mới. Cha mẹ hai tiếng đơn sơ mà sâu nặng hơn núi, dài hơn sông. Thế nhưng, nghịch lý đau lòng là khi ta còn nhỏ, ta luôn cần cha mẹ bên mình. Còn khi ta lớn lên, chính ta lại là người bước đi ngày một xa, để lại phía sau là ánh mắt dõi theo của hai bóng hình gầy guộc, lặng lẽ đứng nhìn mà không gọi, không níu chỉ âm thầm chờ đợi. Có những người chỉ nhận ra giá trị thiêng liêng của cha mẹ khi đã quá muộn khi mái tóc mẹ đã bạc trắng như mây chiều, khi đôi chân cha không còn đủ vững để tự đứng lên… và có khi, là khi chiếc bàn thờ lạnh lẽo đã thay thế tiếng nói cười.
Chữ Hiếu không nằm trong những món quà xa xỉ, không cần những câu văn hoa mỹ, mà hiện diện trong từng điều nhỏ bé: là khi ta bớt đi một lời cáu gắt, dành thêm một buổi tối về ăn cơm cùng mẹ, nán lại vài phút để nghe cha kể những câu chuyện tưởng chừng chẳng có gì mới mẻ… Nhưng đó chính là niềm vui lớn nhất của người làm cha mẹ được thấy con mình vẫn nhớ về, vẫn cần mình, vẫn trân quý sự hiện diện của mình.
Có người từng hỏi: “Hiếu thảo là gì?” Là khi trong túi chỉ còn vài đồng lẻ, ta vẫn nghĩ đến việc mua chút gì cho cha mẹ. Là khi thành công vang dội, ta không quên người đã từng dắt tay ta đi qua từng vũng bùn thời thơ ấu. Là khi con mệt, mẹ vẫn thức; nhưng khi mẹ mệt, con có biết chăng. Trong đạo Phật, chữ Hiếu là gốc của vạn hạnh, là nền tảng để người con hướng thiện và tiến tu. Đức Phật từng lặng lẽ đi ba vòng quanh kim tháp vua Tịnh Phạn để tỏ lòng tri ân phụ thân. Không phải ngẫu nhiên mà ông bà ta dạy: ”Tiên học lễ, hậu học văn”, trong đó đạo Hiếu là chữ Lễ đầu tiên cần học. Người sống có hiếu không chỉ là người biết chăm lo cha mẹ, mà còn là người có trái tim nhân hậu, biết sống vì người khác. Một đứa con hiếu thảo sẽ không để cha mẹ một mình đối diện với tuổi già cô đơn, không để những người đã từng nhịn đói cho mình ăn, chịu rét cho mình ấm, sống những năm cuối đời trong sự tủi thân, lạnh lẽo.Người có hiếu thường là người biết trân trọng những giá trị nhỏ bé, là người có lòng biết ơn và lòng biết ơn là gốc rễ của mọi phẩm chất tốt đẹp. Bởi vậy, một người có hiếu thường biết cách đối xử tử tế với cuộc đời, sống có trách nhiệm với gia đình, xã hội, và cuối cùng chính họ là người nhận lại sự yêu thương và kính trọng từ người khác. Những tấm gương như Mục Kiền Liên trong đạo Phật, hay những người con nghèo nhưng chắt chiu từng đồng mua thuốc cho mẹ, từng đêm thức trắng trông cha đau… Họ không làm điều gì lớn lao, nhưng lại làm rung động cả nhân gian, vì đó là tiếng nói chân thật từ con tim. Những bài học đó không chỉ thuộc về quá khứ xa xôi mà vẫn sống động và thấm đẫm trong tâm thức của người con phương Đông hôm nay: biết ơn, báo hiếu, giữ tròn đạo làm con.
Nhưng đáng buồn thay, giữa thời đại hiện đại đầy đủ vật chất, nhiều người lại trở nên nghèo nàn trong đạo Hiếu. Người ta sẵn sàng chi hàng triệu đồng để mua điện thoại mới, nhưng tiếc vài trăm ngàn để mua thuốc cho cha. Người ta vui vẻ dành hàng giờ đồng hồ để lướt mạng, nhưng thấy phiền khi nghe mẹ kể chuyện ngày xưa. Người ta mời người lạ ăn tiệc linh đình, nhưng quên rằng cha đang ngồi ăn một mình với tô cơm nguội, một mình sớm chiều đơn côi lẻ bóng ra vào tới lui không một tiếng người. Những điều ấy, nhìn thì nhỏ nhặt, nhưng lại là vết nứt âm thầm trong tình thân, trong nghĩa đạo. Người không có hiếu là người đánh mất chính nhân tính trong bản thân mình họ sống thiếu gốc rễ, và cuối cùng, chính họ cũng sống trong cô đơn và dằn vặt. Người không có hiếu dẫu giàu có đến đâu, thành đạt đến mấy cũng là kẻ thất bại trong đạo làm người. Bởi không ai có thể thành nhân nếu quay lưng với người sinh thành ra mình. Không hiếu với cha mẹ, làm sao có thể sống tử tế với người khác? Không biết yêu thương người đã cho mình hình hài, làm sao biết trân trọng cuộc đời? Người bất hiếu, suy cho cùng, không chỉ làm tổn thương cha mẹ mà còn đang tự khoét sâu một lỗ trống trong tâm hồn chính mình. Thực tế đau lòng: Có biết bao cha mẹ sống trong viện dưỡng lão, mắt dõi nhìn con không tới, lòng mong ngóng mà không ai đoái hoài. Có những đứa con chỉ đến thăm cha mẹ vào ngày giỗ – để đặt vài nén nhang lạnh lẽo lên mộ phần, trong khi lúc cha mẹ còn sống lại chẳng một lời hỏi han. Và rồi, chính họ, khi về già, lại nếm trải cảm giác ấy vì người không gieo hạt yêu thương sẽ không bao giờ gặt được hoa trái của hạnh phúc.
Đạo Hiếu không chỉ là bổn phận cá nhân, mà là sợi chỉ đỏ gắn kết gia đình và nuôi dưỡng đạo đức xã hội. Một gia đình có con cháu hiếu thuận là một gia đình có nền tảng đạo đức vững bền. Những đứa trẻ lớn lên trong tình yêu thương và gương sáng của cha mẹ sẽ biết cách sống tử tế, biết yêu thương ông bà, cha mẹ và rồi mai này cũng sẽ dạy con mình như thế. Đạo Hiếu chính là ngọn lửa giữ ấm gia đình, là sợi dây nối dài truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Nếu đánh mất chữ Hiếu, gia đình sẽ rạn nứt, xã hội sẽ lạnh lùng và con người trở nên vô cảm. Đạo hiếu như tinh thần trách nhiệm và tình cảm trong gia đình là nguồn gốc tạo nên sức mạnh bền bỉ về văn hóa và đạo lý. Hãy thử tưởng tượng một ngày nào đó, khi trở về nhà, bạn không còn nghe được tiếng “con về rồi đó à?”, không còn thấy bóng mẹ đang lúi húi dưới bếp, hay dáng cha đứng đợi ngoài hiên… Khi ấy, bạn sẽ hiểu: có những điều mất đi là mãi mãi. Có những lời yêu thương, nếu không kịp nói, sẽ trở thành sự day dứt cả đời. Lúc đó, cho dù có hối hận cũng đã quá muộn màng, cho dù có khóc hết nước mắt, nói hết tâm can trong lòng thì cha mẹ cũng không thể trở về được với chúng ta.
Cuộc đời này, có những điều mất rồi vẫn có thể tìm lại nhưng riêng cha mẹ, một khi đã rời xa cõi đời, thì dù ta có khóc cạn nước mắt, có đánh đổi mọi vàng bạc trên thế gian, cũng không thể nào gặp lại được nữa. Vì vậy, khi còn có thể, hãy sống trọn đạo làm con, hãy nói lời yêu thương, hãy lắng nghe nhiều hơn, quan tâm nhiều hơn, và ở bên cha mẹ như thể ngày mai sẽ không còn cơ hội. Đừng để đến khi tay đã run, tóc đã bạc, quỳ trước di ảnh mà bật khóc: “Giá như con về sớm hơn, giá như con gọi mẹ thêm vài lần,…” thì tất cả chỉ còn là nỗi tiếc nuối muộn màng không gì xoa dịu được. Hãy nhớ rằng: Sống hiếu thảo không làm ta nhỏ bé đi, mà khiến ta trở nên cao quý hơn trong từng ánh nhìn, từng suy nghĩ, từng hành động. Chữ Hiếu không chỉ là đạo lý mà là trái tim, là linh hồn của một con người biết yêu thương, biết nhớ về nguồn cội và biết sống một cách trọn vẹn, không hối tiếc. Vậy nên, xin bạn khi trở về nhà hôm nay, hãy ôm cha mẹ thật chặt, nói một lời yêu thương thật đơn sơ và sống tử tế từ những điều nhỏ nhặt nhất. Bởi vì khi cha mẹ còn sống, đó chính là may mắn lớn nhất đời bạn.
Thích Nhuận Hiếu {ĐSHĐ-144}
