Trong bài giảng tại khóa huân tu 10 ngày do Phật giáo TP.HCM tổ chức, Hòa thượng Thích Thiện Nhơn, đại diện lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tổ chức các khóa tu định kỳ đối với sự phát triển bền vững của Phật giáo.
Trước hết, Hòa thượng đã tán thán công đức của chư Tôn giáo phẩm lãnh đạo, Ban Trị sự Phật giáo TP.HCM và Hòa thượng Thích Lệ Trang, Trưởng Ban Trị sự kiêm Trưởng Ban Tổ chức khóa tu, cùng toàn thể chư Tăng Ni đã tham gia khóa tu với tinh thần nhiệt thành và trách nhiệm.
Theo Hòa thượng, khóa huân tu hàng năm đóng vai trò then chốt trong việc kết nối và duy trì mạch nguồn của Phật giáo, củng cố nền tảng tu tập cho Tăng Ni, đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của Tam bảo. Đây là một truyền thống quan trọng đã được duy trì và phát huy qua nhiều thế hệ lãnh đạo Phật giáo thành phố.
Hòa thượng đánh giá cao chương trình tu học ngày càng được nâng cao và hoàn thiện hơn qua mỗi năm, thể hiện sự quan tâm và nỗ lực không ngừng của Ban Trị sự trong công tác đào tạo, bồi dưỡng Tăng tài. Sự trang nghiêm và tinh tấn tu tập của chư Tăng Ni chính là nền tảng vững chắc cho Phật giáo Thành phố nói riêng và Phật giáo Việt Nam nói chung, tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
Hòa thượng đã có những chỉ dạy sâu sắc về sự tu tập trong thời đại hiện nay. Ngài nhận định rằng trong cuộc sống hàng ngày, chư Tăng Ni thường bận rộn với nhiều hoạt động khác nhau, từ Phật sự đến từ thiện xã hội. Tuy nhiên, theo cái nhìn của các bậc Tổ đức tiền bối, điều này có thể dẫn đến tình trạng “Bội Giác Hiệp Trần” – xa rời giác ngộ để hòa nhập với trần tục. Đây là một thực trạng đáng quan ngại, bởi khi quá bận rộn với các Phật sự bên ngoài, người tu có thể vô tình lãng quên việc tu dưỡng tự tâm của chính mình.
Chính vì nhận thức được điều này, khóa huân tu 10 ngày được tổ chức với mục đích tạo cơ hội cho chư Tăng Ni dừng lại, quay về an trú trong tự tâm, tự tánh – hay nói cách khác là chuyển từ “Bội Giác Hiệp Trần” sang “Bội Trần Hiệp Giác”. Hòa thượng nhấn mạnh rằng việc duy trì được trạng thái này càng lâu, càng sâu sắc sẽ giúp hành giả đạt được sự an lạc giải thoát trong cả hiện tại và tương lai.
Để minh họa cho lời dạy của mình, Hòa thượng đã dẫn bài kệ của chư Tiền bối: “Tuổi trẻ từng quen đi bốn phương, non hoành khuấy đổ với xuân phương. Mai đây gặp lại hương hoa lý, mới biết xa quê mấy dặm trường.” Qua bài kệ này, Ngài nhắc nhở về tầm quan trọng của việc trở về với cội nguồn tâm linh, nơi tỏa ngát hương thơm của sự thanh tịnh và giải thoát.
Hòa thượng chỉ ra rằng trong khóa huân tu, hành giả có cơ hội thù thắng để thực hành tam vô lậu học Giới Định Tuệ một cách nghiêm mật. Đặc biệt, việc thọ trì giới luật được thực hiện một cách nghiêm túc, cẩn trọng và trọn vẹn hơn so với sinh hoạt thường nhật tại tự viện. Từ đó, hành giả có thể cảm nhận được hương thơm của Giới Định Tuệ – chính là hương thơm của hoa lòng thanh tịnh và giải thoát.
Ba tháng An cư kiết hạ, các tuần lễ giáo giới, khóa huân tu 10 ngày là những cơ hội quý báu để chư Tăng Ni dừng lại, sống và an trú tự tâm, tự tánh. Qua đó, hành giả có thể cảm nhận được hương thơm của hoa lý – biểu tượng cho sự thanh tịnh và giải thoát trong tâm hồn mỗi người.
Hòa thượng dạy rằng việc tu tập trong khóa huân tu với sự nghiêm mật, khép mình trong giới luật sẽ giúp hành giả thành tựu và an trú trong tam học, từ đó toát lên hương thơm của đức hạnh, lan tỏa năng lượng tích cực đến toàn thể xã hội. Đây chính là cách để chư Tăng Ni thực hiện được lý tưởng “Bội Trần Hiệp Giác” trong thời đại hiện nay.
Ngài nhấn mạnh rằng dù Phật giáo đã từng trải qua những giai đoạn nhiễu loạn, nhưng nhờ vào sự tu tập nghiêm túc, chư Tăng Ni đã tạo nên năng lượng tích cực từ tự tâm tự tánh, toát ra hương thơm của sự thanh tịnh, an lạc và giải thoát.
Việc thực hành nghiêm mật giới, định, tuệ sẽ giúp xua tan mọi ám khí, trả lại sự trong sáng cho bầu trời chánh pháp. Khi người tu thể hiện được giới đức trang nghiêm thanh tịnh, sẽ nhận được sự tôn kính từ cộng đồng, xóa bỏ những dư luận tiêu cực trước đây. Đây chính là lý do khóa huân tu 10 ngày được tổ chức, tạo điều kiện để hành giả dừng lại, an trú tự tâm tự tánh, cảm nhận được hương thơm của hoa lý – biểu tượng cho sự thanh tịnh và giải thoát.
Hòa thượng đặc biệt nhấn mạnh về bản thể của Tam vô lậu học chính là Vô Tham, Vô Sân và Vô Si – ba công đức thiện căn. Vô Tham tương ứng với Giới (thuộc về giải thoát Niết-bàn đức), Vô Sân tương ứng với Định (thuộc về pháp thân thường trụ đức), và Vô Si tương ứng với Tuệ (thuộc về bát nhã đức). Nếu tu tập đúng pháp, dù chỉ tu một Pháp môn cũng có thể đầy đủ tất cả các pháp. Vì vậy, Hòa thượng khuyến khích chư Tăng Ni nỗ lực tu tập trong khóa huân tu này để đạt được thành tựu viên mãn.
Trong phần tiếp theo của bài pháp thoại, Hòa thượng Thiện Nhơn đã chia sẻ về sự tiến triển của việc tu tập qua các khóa huân tu và phân tích sâu sắc về ý nghĩa của pháp học, pháp hành trong đời sống tu sĩ.
Về sự tích lũy công đức qua tu tập, Hòa thượng đã dùng hình ảnh sinh động: Như chiếc áo được treo trong phòng có hương thơm, mỗi lần đem ra đều mang theo mùi thơm ngày càng đậm đà. Tương tự, qua mỗi khóa huân tu, công đức tu tập được tích lũy và tăng trưởng. Từ thành quả 10% của năm trước, năm nay tiếp tục tăng thêm 10%, tạo nên sự tích lũy công đức ngày càng sâu dày.
Ngài cũng đưa ra ví dụ về thùng gạo 20 lít để minh họa về việc duy trì và phát triển công đức: Khi múc ra một lít để sử dụng, cần phải đổ vào một lít mới để duy trì số lượng. Tương tự, trong tu tập, việc liên tục bồi đắp công đức mới sẽ giúp hành giả tiến dần đến giác ngộ và giải thoát.
Hòa thượng giảng giải rằng pháp học giúp hành giả thành tựu ba loại trí tuệ: Văn tuệ, Tư tuệ, Tu tuệ.
Về pháp hành, Ngài nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiêm trì giới luật, đặc biệt trong môi trường tu tập chuyên biệt như khóa huân tu. Việc thực hành oai nghi trong bốn tư thế đi, đứng, nằm, ngồi một cách nghiêm túc sẽ giúp thành tựu 3.000 oai nghi và 84.000 Pháp môn tu tập.
Hòa thượng cũng đề cập đến các quy định hiện đại của Giáo hội, bao gồm Hiến chương, Nội quy Tăng sự, và quy chế hoạt động của Ban Trị sự. Ngài đề cập đến việc thành lập Ban Quản trị cơ sở tự viện – một quy định mới của Giáo hội Phật giáo.
Hòa thượng chỉ dạy rằng khi hành giả thông suốt cả pháp học và pháp hành, thông hiểu cả đạo và đời (nhị đế dung thông), sẽ có được sự an tâm để tinh tấn tu tập và phụng sự. Đây chính là thành quả quan trọng mà khóa huân tu mang lại cho người tham dự.
Trong phần cuối của bài pháp thoại, Hòa thượng Thiện Nhơn đã đi sâu vào vai trò của người Trụ trì và ý nghĩa sâu sắc của việc tu tập. Ngài nhấn mạnh 2 yếu tố then chốt của vị Trụ trì: trang nghiêm chánh báo (phần tâm) và trang nghiêm y báo (cơ sở tự viện).
Theo lời dạy của cổ đức: “Hữu tâm vô tướng, tướng tự tâm sinh; hữu tướng vô tâm, tướng tùy tâm diệt”, khi tâm thanh tịnh, tướng sẽ tự nhiên trang nghiêm. Ngược lại, nếu người Trụ trì không giữ được tâm thanh tịnh, phá trai phạm giới, thì chánh báo và chùa chiền không thể trang nghiêm được.
Khi người Phật tử bước vào chùa, họ cần cảm nhận được sự nhẹ nhàng, thanh thoát, khác biệt với những phiền não của cuộc sống thường nhật. Điều này chỉ có thể đạt được khi vị Trụ trì có y báo và chánh báo đều trang nghiêm.
Về vai trò văn hóa của tự viện, ngôi chùa không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng, tâm linh mà còn là những di sản văn hóa quý báu của dân tộc. Việc xây dựng và gìn giữ các ngôi chùa trang nghiêm là cách để bảo tồn và phát huy văn hóa Phật giáo Việt Nam.
Về phương pháp tu tập, Hòa thượng chia sẻ về tiến trình từng bước: chế ngự phiền não trong hiện tại, tiến tới đoạn trừ và cuối cùng là diệt tận. Ngài nhắc nhở rằng tất cả đang trong tiến trình tu tập, từ Bồ tát sơ phát tâm cho đến thánh hạnh và Đẳng giác Bồ tát.
Kết thúc bài pháp thoại, Hòa thượng khuyến khích chư Tăng Ni tiếp tục nỗ lực tu tập, mỗi năm tăng thêm 10% công đức, để góp phần phát triển Phật giáo Thành phố. Ngài nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát triển Phật giáo, đồng thời chúc tất cả chư Tôn đức Tăng Ni thành tựu theo lời Phật, ý Tổ để góp phần ổn định và trang nghiêm Phật sự.
Bài phát biểu của Hòa thượng Thích Thiện Nhơn đã làm sáng tỏ ý nghĩa thiết thực và giá trị lâu dài của việc duy trì truyền thống tổ chức các khóa huân tu tập trung cho Tăng Ni. Đây là một trong những hoạt động quan trọng, góp phần giữ vững nền tảng Phật pháp, nuôi dưỡng tâm linh và truyền thừa mạch nguồn chánh pháp cho thế hệ kế tiếp, để đảm bảo Phật giáo luôn là một tôn giáo hòa bình, hướng thiện và đồng hành cùng dân tộc.
HT. Thích Thiện Nhơn (ĐSHĐ-136)
