Kế thừa và xây dựng truyền thống “hộ quốc an dân” của Ni giới thủ đô trong kỷ nguyên mới hiện nay

Mở đầu

Ngay từ khi Phật giáo du nhập vào Việt Nam, nhiều Ni trưởng luôn kề vai sát cánh trong sự nghiệp xây dựng và kiến tạo nên quốc gia Việt Nam gan góc, hùng cường, chống lại các thế lực ngoại bang, thể tinh thần “hộ quốc an dân”, “đồng hành cùng dân tộc” của Phật giáo.

Sau khi thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam năm 1981, ngày 15/08/2009, Phân ban đặc trách Ni giới Thủ đô Hà Nội cũng được thành lập tại “Trung tâm Phụ nữ và Phát triển, 20 Thụy Khuê, Tây Hồ, Hà Nội”¹ do “Ni trưởng Thích Đàm Hảo làm Trưởng Phân ban”². Tính đến năm 2022, Ni giới toàn quốc có “4.728 cơ sở tự viện và 24.255 chư Ni, bao gồm chư Ni hệ phái Bắc tông, chư Ni hệ phái Khất sĩ”. Trong đó, Ni giới Hà Nội có tổng cộng “917 cơ sở tự viện, 1.435 chư Ni”.

Có thể thấy, hiện nay vai trò của Ni giới Việt Nam nói chung và Ni giới Hà Nội nói riêng đã thể hiện đầy đủ trong ngôi nhà chung Giáo hội Phật giáo. Cùng tồn tại với chư Tăng với chiều dài hơn 2000 lịch sử, chư Ni Việt Nam nói chung và ni giới Hà Nội nói riêng đã đồng hành cùng đất nước, dân tộc qua từng thời kỳ kháng chiến, có nhiều đóng góp thiết thực cho xã hội trong công cuộc xây đựng và bảo vệ đất nước cũng như Ni giới và Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

2. Ni giới Thủ đô đồng hành cùng dân tộc trong các cuộc kháng chiến bảo vệ nền độc lập của dân tộc

2.1. Đóng góp của Ni giới Thủ đô trong thời kỳ chiến tranh giải phóng dân tộc

• Đóng góp của Ni giới Thủ đô trong kháng chiến chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ 1945-1954:

Lật lại những trang sử thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ từ năm 1945 đến năm 1954, Ni giới Thủ đô đã thể hiện vai trò quan trọng trong phong trào kháng chiến cứu quốc với những đóng góp to lớn về vật chất, tinh thần và lòng yêu nước thiết tha. Nhiều vị Ni trưởng, Ni sư đã đứng lên tổ chức quyên góp và ủng hộ lương thực, thuốc men, và nhu yếu phẩm, nhiều ngôi chùa trở thành điểm căn cứ cách mạng của các chiến sĩ. Những tấm gương sáng của các Ni trưởng tiêu biểu, đó là:

Ni trưởng Đàm Thu (1885 – 1967) là người thông thạo tiếng Pháp, yêu nước, mong muốn độc lập cho dân tộc. Ni trưởng “từng tham gia ký tên kêu gọi thực dân Pháp trao trả độc lập, tự do cho Việt Nam”³. Tham gia hoạt động cách mạng, Ni trưởng “luôn tìm mọi cách tiếp tế lương lực và nuôi giấu, che chở cho các chiến sĩ cách mạng”⁴.

Ni trưởng Đàm Xương (1914 – 2001) là tấm gương sáng về sự gắn kết giữa “đạo và đời”. Ni trưởng không chỉ “che chở cho các cán bộ cách mạng của Đảng, như cụ Hoàng Quốc Việt và nhiều các bộ trong Xứ ủy Bắc kỳ”, mà còn “ủng hộ kháng chiến 200 thùng thóc. Một thuyền đinh; sau bảy ngày tra khảo”⁵.

Ni trưởng Đàm Bình (1926 – 2007) thì “che chở cán bộ và để cho bộ đội sử dụng nhà Tổ, nhà khách và ba sào ruộng cho Viện Kỹ thuật sử dụng cho đến năm 2003 quân đội mới hoàn trả lại”⁶.

Ni trưởng Đàm Khang (1908 – 2007), với tấm lòng từ bi cùng thể hiện tinh thần Phật giáo luôn đồng hành cùng dân tộc, Ni trưởng đã “nuôi giấu cán bộ hoạt động cách mạng tại chùa Ái Mộ và nơi đây cũng là nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của thị trấn Gia Lâm”⁷. Khi nghe lời kêu gọi “toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với lúc nhân dân thực hiện “vườn không nhà trống” thì Ni trưởng và Ni chúng chùa Ái Mộ “tạm lánh ra vùng tự do, thôn Phấn Động, xã Tam Đa, tỉnh Bắc Ninh tiếp tục tu hành và ủng hộ kháng chiến”⁸.

• Đóng góp của Ni giới Thủ đô trong kháng chiến chống Mỹ 1954–1975:

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Ni giới Thủ đô tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước và đồng hành cùng dân tộc, trong việc đấu tranh giành độc lập, tự do. Tiêu biểu cho Ni giới thời kỳ này có thể kể đến: Ni trưởng Đàm Hữu (1911 – 1981), một người “mẫu mực, tích cực tham gia các hoạt động Cách mạng trong thời chiến để bảo vệ miền Bắc trước sự bắn phá của không lực Mỹ. Ni trưởng đã từng xông pha trên trận chiến, tiếp tế lương thực cho các chiến sĩ”⁹. Ni trưởng Đàm Để (1908 – 1995), luôn “cùng nhân dân góp phần bảo vệ miền Bắc và chi viện sức người, sức của cho miền Nam”¹⁰. Ni trưởng Đàm Tiến (1915 – 2011) khi được Phật tử tín nhiệm thỉnh về chùa Hương Tuyết vào năm 1963, tại nơi này, Ni trưởng “tích cực tham gia vào các tổ chức đoàn thể tại địa phương hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước; vào năm 1970, do có nhiều cống hiến cho phong trào phụ nữ, Ni trưởng được bầu làm Ủy viên Ban chấp hành Thành hội Phụ nữ Thành phố Hà Nội”¹¹. Ni trưởng Đàm Khang thì “chắt chiu từng hào từng chén gạo để đóng góp cho tiền tuyến, đến khi nước nhà thống nhất, Ni trưởng cùng Ni chúng mới có điều kiện trùng tu lại chùa Ái Mộ”¹².

Có thể thấy, những đóng góp của Ni giới Thủ đô trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ giai đoạn 1945 – 1975 đã thể hiện tinh thần yêu nước sâu sắc và sự hy sinh không quản ngại gian khổ. Các Ni trưởng thời này đã có nhiều đóng góp to lớn trong việc không những cung cấp lương thực, nơi ẩn náu cho các chiến sĩ cách mạng, hỗ trợ phong trào kháng chiến mà Ni giới Thủ Đô còn thể hiện sự dấn thân, đồng hành cùng dân tộc. Những tấm gương của các Ni trưởng Đàm Thu, Đàm Xương, Đàm Khang… là biểu tượng cho tinh thần kiên trung, không ngại gian khổ, dũng cảm đương đầu với nguy hiểm, kiên định giữ vững lập trường ngay cả khi bị tra khảo, bắt giam đã thể hiện sự gắn kết mật thiết giữa đạo và đời. Các hoạt động này không chỉ đóng góp thiết thực cho cuộc kháng chiến mà còn khẳng định một vai trò của Ni giới Phật giáo Thủ đô trong việc “hộ quốc, an dân”. Các bậc Ni trưởng, Ni sư Thủ đô là những tấm gương sáng ngời đã nối tiếp truyền thống từ bi, lòng vị tha của đạo Phật bằng những hành động cụ thể, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc qua những giai đoạn lịch sử cam go nhất của đất nước.

2.2. Đóng góp của Ni giới Thủ đô trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

• Thứ nhất, góp phần bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc:

Ni giới Thủ đô đã đóng góp vào việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa, đạo đức truyền thống của dân tộc thông qua nhiều hình thức. Các chùa do Ni giới quản lý thường tổ chức các khóa tu, lễ hội văn hóa Phật giáo, phục dựng lại chùa chiền, tượng Phật tạo cơ hội cho Phật tử và người dân cùng tham gia các hoạt động tâm linh và văn hóa. Tiêu biểu là Ni trưởng Đàm Để trụ trì chùa Lủ (Đại Kim, Thanh Trì, Hà Nội) với tâm niệm để “Phật tử có nơi chiêm bái và lưu lại hậu thế”¹³, đã quyết định “tôn tạo tượng Đức Quán Thế Âm Bồ Tát bằng đồng”¹⁴. Ni trưởng Đàm Lựu đã “tích cực hỗ trợ các chương trình trùng tu các cổ tự và danh lam tại Việt Nam”¹⁵. Ni sư Đàm Thanh với tinh thần dấn thân, chẳng quản lao nhọc đã nhận chùa Bàn Kết tại quê nhà (Hà Nội) để “xây dựng làm nơi quy tụ tín ngưỡng cho nhân dân trong vùng; năm 2004, Ni sư nhận lời mời của nhân dân thôn Yên Phú, tới xây dựng kiến thiết, trùng tu nhà Tổ và hướng dẫn các tín đồ tu tập”¹⁶. Và nơi đây đã có “cả hàng nghìn tín đồ Phật tử do Ni sư hướng dẫn quy y Tam bảo”¹⁷.

• Thứ hai, tham gia tích cực vào các hoạt động từ thiện và hỗ trợ cộng đồng:

Ni giới Thủ đô đã tích cực tham gia hỗ trợ các gia đình khó khăn, người già neo đơn, và trẻ em mồ côi thông qua việc quyên góp và tổ chức các chương trình từ thiện. Nhiều Ni sư, Ni trưởng đã kêu gọi đóng góp từ các Phật tử và các mạnh thường quân để xây nhà tình thương, cung cấp nhu yếu phẩm cho các hoàn cảnh khó khăn, tạo điều kiện cho người dân có cuộc sống tốt hơn. Ni trưởng Đàm Lựu đã “tích cực trong việc hỗ trợ đồng bào bị thiên tai”¹⁸, và “thăm viếng và giúp đỡ các trại cùi và các trung tâm trẻ em tật nguyền,…”¹⁹. Ni trưởng Đàm Bình luôn “đi đầu trong công tác từ thiện xã hội do Giáo hội, chính quyền và mặt trận phát động”²⁰. Ni trưởng “nhận nuôi ba cháu có hoàn cảnh khó khăn của phường, quận và cấp học bổng hằng quý cho trường trẻ em câm điếc tại Xã Đàn, giúp đỡ người già neo đơn, thương binh xã hội và nhiều công tác từ thiện xã hội khác…”²¹. Ni trưởng Đàm Tiến được bầu làm “Đại biểu Hội đồng Nhân dân quận Hai Bà Trưng liên tiếp suốt 3 nhiệm kỳ. Năm 1981, Ni trưởng được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Hội Chữ thập đỏ Thành phố Hà Nội”²².

Hiện nay, thừa hưởng những giá trị mà quý Ni trưởng tiền nhân đã để lại, chư Ni Thủ đô không ngừng thực hiện các hoạt động từ thiện, hỗ trợ cộng đồng. Trong các đợt thiên tai hoặc dịch bệnh như Covid-19, Ni giới Thủ đô đã tích cực tham gia cứu trợ khẩn cấp. Họ không chỉ vận động quyên góp vật chất mà còn trực tiếp đến các vùng bị ảnh hưởng để trao quà và hỗ trợ tinh thần cho người dân. Theo Báo cáo tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ VIII (2017 – 2022) của Phân ban Ni giới Trung ương, Ni giới Trung ương và Ni giới các tỉnh thành trong đó có Ni giới Thủ đô đã “tham gia ủng hộ góp phần phòng chống dịch Covid-19 bằng những hoạt động cụ thể như: ủng hộ quỹ mua vaccine Covid-19, tặng máy thở, bình oxy, xe cấp cứu, thuốc hỗ trợ điều trị Covid-19, khẩu trang, đồ bảo hộ, gang tay, nước sát khuẩn, bình giữ nhiệt bảo quản vaccine Covid-19, lương thực, thực phẩm,…”²³. Trong năm năm nhiệm kỳ 2017 – 2022, Ni giới Thủ đô đã đóng góp tổng cộng 81.380.000.000 đồng²⁴.

• Thứ ba, hỗ trợ giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trẻ:
• Một trong những đóng góp quan trọng khác của Ni giới Thủ đô là trong lĩnh vực giáo dục. Ni giới đã tổ chức các khóa tu dành cho thanh thiếu niên, giúp họ tìm hiểu về đạo đức, lối sống lành mạnh, và ý thức trách nhiệm với xã hội. Nhiều chương trình còn kết hợp giảng dạy kỹ năng sống, góp phần giúp thanh thiếu niên phát triển nhân cách và trở thành những người có ích. Ni trưởng Đàm Lan mở “Đạo tràng pháp môn tu thiền gồm những người trẻ tuổi từ 20 – 40”²⁵. Khóa tu Thiền sẽ giúp thanh thiếu niên rèn luyện sự tĩnh tâm, phát triển khả năng nhận thức và làm chủ cảm xúc, từ đó bớt căng thẳng và lo âu, tìm sự bình an nội tâm và cải thiện sức khỏe tinh thần, qua đó nâng cao khả năng đối mặt với thử thách trong cuộc sống, mang lại hiệu quả trong học tập và công việc. Sư cô Thích Đàm Thảo trụ trì chùa Đông Linh (xã Nam Phương Tiến, huyện chương Mỹ, Hà Nội) vừa qua đã tổ chức khóa tu mùa hè “Tuổi trẻ và hành trang vào đời” diễn ra vào tháng 6/2024 với sự tham dự của 150 em nhỏ có độ tuổi từ 13 đến 18 tuổi trên địa bàn về tu tập. Khóa tu đã hướng dẫn các em “biết nói lời xin lỗi trước những lần vụng dại, hay học cách biểu đạt qua lời nói và hành động để bày tỏ yêu thương, sự hiếu kính và sự biết ơn đối với hai đấng sinh thành”²⁶. Qua đó mong muốn các em sẽ trở nên cởi mở lòng mình hơn để có sự thấu hiểu giữa cha mẹ với con cái cũng như các mối quan hệ xung quanh và đặc biệt là biết bày tỏ sự yêu thương đối với hai đấng sinh thành của mình, đây cũng là một thể thể hiện sự biết ơn.
• Có thể nói, Ni giới đã tổ chức các khóa tu dành cho thanh thiếu niên, giúp họ tìm hiểu về đạo đức, lối sống lành mạnh, và ý thức trách nhiệm với xã hội. Nhiều chương trình còn kết hợp giảng dạy kỹ năng sống, góp phần giúp thanh thiếu niên phát triển nhân cách và trở thành những người có ích. Chư Ni Hà Nội còn khuyến khích giới trẻ học tập, rèn luyện bản thân để tham gia vào các hoạt động xã hội, xây dựng đất nước, và lan tỏa giá trị từ bi trong cộng đồng.

Qua những hoạt động trên, có thể thấy Ni giới Thủ đô đã có những đóng góp nổi bật trong việc bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, đồng thời tham gia tích cực vào các hoạt động từ thiện, hỗ trợ cộng đồng và phát triển giáo dục, đạo đức và nhân cách sống. Các chư Ni tại Thủ đô đã tổ chức các khóa tu, lễ hội Phật giáo, và trùng tu các chùa chiền, không chỉ bảo tồn giá trị tâm linh mà còn góp phần gìn giữ di sản văn hóa dân tộc. Họ còn tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, giúp đỡ người nghèo, trẻ em mồ côi, và hỗ trợ cộng đồng trong thiên tai, dịch bệnh. Đặc biệt, những đóng góp trong giáo dục, hướng dẫn thanh thiếu niên phát triển nhân cách và kỹ năng sống, cũng như khuyến khích họ tham gia vào công tác xã hội, là một phần quan trọng trong sự nghiệp phát triển nhân lực trẻ. Các hoạt động của Ni giới Thủ đô đã không chỉ thể hiện tinh thần từ bi, mà còn góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, với mục tiêu phát triển một xã hội lành mạnh và bền vững.

3. Ni giới Thủ đô phát huy truyền thống “hộ quốc an dân” trong xây dựng nước Việt Nam với khát vọng hùng cường

3.1. Ni giới Thủ đô tham gia vào các phong trào phát triển cộng đồng Phong trào xây dựng nông thôn mới:

Phật giáo Hà Nội nói chung và chư Ni Hà Nội nói riêng thực hiện tốt các cuộc vận động do Mặt trận phát động trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống người dân, cũng như cải thiện cơ sở hạ tầng tại các vùng khó khăn. Thông qua các phong trào, các cuộc vận động ở các địa phương để xây dựng nông thôn mới như: “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; phong trào “Xây dựng chùa tinh tiến” trong Tăng Ni, Phật tử; phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, sống tốt đời đẹp đạo” và các phong trào thi đua yêu nước”²⁷. không chỉ lan tỏa tinh thần dân tộc mà còn hài hòa với giá trị đạo đức tôn giáo, hướng đến xây dựng một đời sống hài hòa giữa đạo và đời. Trong quá trình xây dựng nông thôn mới và phát triển cộng đồng bền vững, chư Ni Thủ đô đã đóng góp không nhỏ vào việc tuyên truyền, khuyến khích người dân thực hiện các tiêu chí phát triển nông thôn mới. Với mong muốn mang đến những thông điệp ý nghĩa, hướng dẫn người dân hiểu rõ tầm quan trọng của việc cải thiện môi trường sống, giữ gìn nét văn hóa truyền thống, và nâng cao chất lượng đời sống. Nhờ vào các hoạt động này, chư Ni không chỉ giúp lan tỏa nhận thức mà còn khơi dậy tinh thần trách nhiệm trong mỗi cá nhân, tạo nên sự đoàn kết và hợp lực vì một nông thôn văn minh, phát triển. Điều này được thể hiện qua việc chư Ni đã nỗ lực kết hợp với ban, ngành địa phương như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh, Hội Nông dân để “tuyên truyền người dân thực hiện các tiêu chí về nông thôn mới”²⁸.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” là một minh chứng cho tinh thần cộng đồng, không chỉ tạo điều kiện nâng cao cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống người dân mà còn góp phần vào việc củng cố mối quan hệ giữa các cơ quan chức năng và người dân. Qua đây, Phật giáo đã đóng vai trò cầu nối quan trọng, lan tỏa tinh thần đoàn kết, hòa hợp, xây dựng một xã hội bền vững, văn minh và giàu bản sắc. Bên cạnh đó, hoạt động tuyên truyền của chư Ni Thủ đô nhằm khuyến khích người dân thực hiện các tiêu chí phát triển nông thôn mới đã đem lại những chuyển biến tích cực về nhận thức và hành động. Nhờ có sự đồng hành, hướng dẫn của chư Ni, người dân dần dần ý thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, giữ gìn nét văn hóa truyền thống, và nâng cao chất lượng đời sống. Những đóng góp này không chỉ cải thiện cuộc sống mà còn thể hiện sâu sắc tinh thần hộ quốc an dân, một nét đẹp trong truyền thống Phật giáo Việt Nam, gắn bó mật thiết với sự phát triển của đất nước.

Phong trào bảo vệ môi trường: Giáo hội Phật giáo Hà Nội nói chung, Ni giới nói riêng luôn chủ động phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 – 2026. Tiêu biểu cho hoạt động này, tại các cơ sở tự viện trên địa bàn Hà Nội trong đó các các ngôi chùa của chư Ni, trong các buổi thuyết pháp, khóa tu, thường được “chùa lồng ghép các chủ đề về bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm… để người dân hiểu được tầm quan trọng của môi trường đến đời sống, qua đó vận động mọi người trồng thêm nhiều cây xanh xung quanh nơi mình sinh sống để tạo cảnh quan, giúp điều hòa không kh픲⁹. Các hoạt động tuyên truyền, vận động người dân “hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật […], những vỏ chai, lọ thuốc bảo vệ thực vật khi dùng xong không để bừa bãi mà tập trung tại một chỗ sau đó xử lý; không đốt rơm rạ tại các trục giao thông làm ô nhiễm môi trường.”³⁰ cũng được chư Ni Thủ đô kêu gọi mạnh mẽ.

Trong khi thực hiện các hoạt động bảo vệ môi trường và động vật, chư Ni luôn nhấn mạnh rằng việc bảo vệ sự sống của các loài động, thực vật không chỉ là trách nhiệm mà còn là biểu hiện của lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh. Chư Ni Thủ Đô đã khuyến khích người dân và Phật tử nên “thực hiện việc phóng sinh và bảo vệ các loài động, thực vật. Không đánh bắt các loài thủy hải sản quý hiếm và không thả các loại thủy hải sản gây hại cho môi trường; không chặt phá các loại cây có giá trị mà nên tích cực trồng nhiều cây xanh”³¹. Một trong những ngôi chùa thực hiện tốt, có hiệu quả công tác tuyên truyền cho Tăng, Ni, Phật tử hạn chế sử dụng túi ni lông, chai nhựa, không vứt rác bừa bãi là chùa Trăm Gian do Ni trưởng Đàm Khoa trụ trì đã “lắp đặt hệ thống thùng rác để nhân dân, tín đồ, Phật tử bỏ rác đúng nơi quy định, giữ gìn cảnh quan sạch đẹp”³². Có thể thấy, đây là những hành động thiết thực góp phần giữ gìn môi trường sống cho thế hệ sau, đồng thời thúc đẩy ý thức bảo vệ thiên nhiên và tài nguyên quốc gia.

Phong trào phát triển văn hóa và đời sống tinh thần: Phật giáo Hà Nội nói chung, Ni giới Thủ đô đã tích cực tham gia các phong trào, hoạt động cộng đồng vì sự phát triển của xã hội và vì lợi ích chung của đất nước. Chư Ni không chỉ giữ gìn và phát huy các giá trị đạo đức trong đời sống tâm linh, mà còn đồng hành cùng các phong trào thi đua yêu nước, thể hiện trách nhiệm với đất nước và xã hội như: Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, sống tốt đời đẹp đạo, chương trình “Sóng và máy tính cho em”… Điều này không chỉ giúp xây dựng đời sống tinh thần phong phú, truyền thống yêu nước, nâng cao ý thức chung cộng đồng và đạo đức mà còn giúp xã hội phát triển bền vững hơn.

Có thể thấy, các hoạt động của Ni giới Thủ đô tham gia vào các phong trào phát triển cộng đồng đã mang lại những đóng góp thiết thực cho đời sống xã hội. Qua các phong trào xây dựng nông thôn mới, bảo vệ môi trường và phát triển văn hóa, Ni giới không chỉ giúp cải thiện đời sống vật chất mà còn nâng cao nhận thức xã hội về bảo vệ thiên nhiên, lan tỏa tinh thần đoàn kết và đạo đức. Đặc biệt, với việc tích cực trong các phong trào bảo vệ môi trường đã thể hiện trách nhiệm cũng như tinh thần “đồng hành cùng dân tộc” trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, hướng đến một xã hội bền vững và giàu bản sắc văn hóa.

3.2. Ni giới Thủ đô góp phần xây dựng Ni đoàn và phát triển tổ chức Giáo hội Phật giáo Việt Nam

• Ni giới Thủ đô góp phần xây dựng Ni đoàn

Với mong muốn xây dựng Ni đoàn vững mạnh, đào tạo Ni tài phụng vụ cho Giáo hội cũng như nêu cao trách nhiệm “Hoằng pháp vi gia vụ, lợi sinh vi bổn hoài”, chư Ni Thủ đô đã tổ chức Hội thi Diễn giảng Phật pháp lần thứ nhất năm 2024. Trong hội thi này có “22 thí sinh Ni trong toàn thành phố được về tham dự^”33. Theo cuộc thi này, mỗi thí sinh sẽ có 15 phút trình bày, bốc thăm trong các chủ đề: “Ý nghĩa Phật đản, Vu Lan Báo hiếu, Nhân quả, Tam pháp ấn, Cách thức tổ chức khóa tu cho Phật tử (Bát Quan trai, ngày tu an lạc, Khóa tu mùa hè); những điều kiện giúp giữ vững niềm tin chính pháp trong lòng người Phật tử ở bối cảnh hiện nay”³⁴. Hội thi này giúp chư Ni phát triển bản thân, tinh thần tu học cũng như trang nghiêm pháp thân từ đó đầy đủ tuệ bi, trí lực, đạo lực để dấn thân trong sự nghiệp hoằng pháp lợi sinh.

Là người đặt tâm huyết cho Ni chúng, Ni trưởng Thích Đàm Thành luôn quan tâm đến những mầm non tương lai “kế thừa mạng mạch Phật pháp”, trong dịp thi diễn giảng này Ni trưởng đã “khuyến tấn chư Ni cần phải nỗ lực, tinh tiến tu học, hành đạo nhiều hơn nữa, tốt hơn nữa, tập trung, khơi dậy tiềm năng nhiều hơn nữa trong mọi lĩnh vực, đồng thời chuyên tâm hành trì giới luật trang nghiêm”³⁵.

Kế thừa truyền thống “uống nước nhớ nguồn” và “tri ân báo ân của người con Phật”, tưởng nhớ đến chư Tổ Ni đã dày công dựng xây và phát triển Ni đoàn trong quá khứ, chư Ni Hà Nội đã đăng cai tổ chức Đại Lễ Kiều Đàm Di cùng tưởng niệm chư Ni tiền bối hữu công Phật giáo vào năm 2025.

• Ni giới Thủ đô góp phần phát triển tổ chức Giáo hội Phật giáo Việt Nam

Bên cạnh vấn đề phát triển Ni đoàn, Ni giới Thủ Đô còn tham gia tích cực vào các hoạt động hành chính và quản lý của GHPGVN. Nhiều Ni trưởng và Ni sư đã đảm nhận các vai trò quan trọng trong Hội đồng Trị sự và các Ban chuyên trách của Giáo hội. Trong đó, phải kể đến như: Ni trưởng Thích Đàm Lan, Ni trưởng Thích Đàm Thành, Ni trưởng Thích Đàm Khoa, Ni trưởng Thích Đàm Hà, Ni sư Thích Đàm Đoan… Những Ni trưởng, Ni sư lãnh đạo trong Giáo hội và chư Ni Thủ Đô trên tinh thần hòa hợp, dấn thân và phụng sư đã cùng nhau phối hợp nhịp nhàng, đóng góp tài lực, trí lực, sức lực nhằm góp phần xây dựng ngôi nhà chung Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Phân Ban Ni giới Thủ Đô đã có nhiều hoạt động Phật sự đạt hiệu quả về các mặt như: “cơ cấu tổ chức, quản lý Ni giới, tự viện, An cư kết hạ, giáo dục, hoằng pháp, hướng dẫn Phật tử, nghi lễ, trùng tu chùa cảnh, bảo tồn cơ sở tự viện, tài chính – kinh tế, các hoạt động tưởng niệm và từ thiện xã hội…”³⁶. Mọi hoạt động này được chư Ni Thủ đô đưa vào nề nếp, ổn định và đạt hiệu quả cao.

Có thể thấy, Ni giới Thủ đô với sứ mệnh dựng xây và phát triển Ni đoàn cũng như đóng góp vào sự lớn mạnh của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, đã không ngừng nỗ lực trong nhiều lĩnh vực. Thông qua việc tổ chức các hội thi diễn giảng, ni giới đã khuyến khích chư Ni nâng cao năng lực hoằng pháp và tự thân tu học, chuẩn bị hành trang để tiếp nối sứ mệnh “hoằng pháp vi gia vụ, lợi sinh vi bổn hoài.” Bên cạnh đó, Ni giới còn tích cực tham gia vào các vai trò quản lý và hành chính trong Giáo hội. Những Ni trưởng, Ni sư với các vị trí lãnh đạo trong Hội đồng Trị sự và các Ban chuyên trách đã minh chứng cho tinh thần dấn thân phụng sự của Ni giới.

4. Những bài học kế thừa và phát huy vai trò của Ni giới Thủ đô trong giai đoạn hiện nay

Thứ nhất, giữ vững tinh thần đoàn kết, sáng tạo trong công tác hoằng pháp, gắn liền với phát triển cộng đồng. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, hoằng pháp giờ đây không đơn thuần chỉ là truyền lại lời Phật dạy mà còn phải linh hoạt, khéo léo phù hợp với thời đại trên tinh thần “phương tiện” và “khế lý – khế cơ – khế thời”. Trên tinh thần này, Ni giới Thủ đô cần tăng cường sử dụng công nghệ vào các chương trình hoằng pháp như tạo ra kênh Hoằng pháp trên nền tảng online. Điều này không chỉ thuận tiện cho chư Ni, vì ngoài các thời khóa tụng niệm, Phật sự thì chư Ni có thể tranh thủ được thời gian để thuyết pháp chỉ cần một chiếc smartphone. Các Phật tử hoặc những người quan tâm đến giáo lý Phật giáo cũng có thể dễ dàng theo dõi mọi lúc mọi nơi một cách linh hoạt về không gian và thời gian tuỳ theo điều kiện của mỗi người. Như thế, một đạo tràng nghe pháp có thể được mở bất kỳ khi nào và tại đâu. Bên cạnh đó, chư Ni cần nêu cao tinh thần hòa hợp và đoàn kết cùng nhịp nhàng tổ chức nhiều toạ đàm, hội thảo, chia sẻ chuyên đề liên quan đến kiến thức Phật pháp và thường xuyên cập nhật những vấn đề về xã hội qua lăng kính Phật giáo. Đặc biệt, những buổi thuyết pháp cần được đa dạng hóa từ triết lý Phật giáo, giáo lý căn bản đến các vấn đề thực tiễn như đạo đức xã hội, tâm lý hay các vấn đề về bảo vệ môi trường. Ngoài ra, chư Ni cần xây dựng các nhóm cộng đồng sinh hoạt Phật giáo để tạo điều kiện cho Phật tử và những người mong muốn tìm hiểu Phật giáo được tham dự. Qua đó cùng học tập và có thêm hiểu biết về giáo lý cũng như gắn kết thêm tình đồng đạo giữa các hành giả tu tập và đồng hành trong việc thực hành giáo lý. Thiết nghĩ, đây là một mô hình sáng tạo, dựa trên sự ham học hỏi, trên tinh thần lục hòa, đoàn kết và mong muốn cùng nhau thăng tiến tâm linh trên lộ trình giác ngộ, giải thoát.

Bằng cách áp dụng những phương thức này, Ni giới không những đóng vai trò là “sứ giả Như Lai” mà còn là người dẫn dắt cộng đồng Phật tử cùng gắn kết, chia sẻ, biết ứng dụng giáo lý vào cuộc sống thực tiễn để có cuộc sống an lạc. Đây cũng chính là yếu tố góp phần bồi dưỡng nhân cách đạo đức, đưa con người trở nên chân – thiện -mỹ, sống có trách nhiệm, vượt qua mọi thử thách của thời đại, tăng trưởng lòng từ bi, trí tuệ. Góp phần làm cho cộng đồng, xã hội trở nên phát triển hơn, văn minh và người người hiểu biết phật pháp nhiều hơn.

Thứ hai, tăng cường vai trò bảo vệ môi trường và phát triển các chương trình sinh thái dựa trên giáo lý Phật giáo. Khi nhân loại đang đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường và sự tuyệt chủng của nhiều loài, vai trò của Phật giáo nói chung và Ni giới Thủ đô nói riêng trong việc bảo vệ môi trường và sự sống muôn loài là cấp thiết hơn bao giờ hết. Theo giáo lý Phật giáo, đặc biệt là giáo lý Duyên khởi, mọi chúng sinh có sinh mệnh đều có sự gắn kết với nhau trong mạng lưới đời sống này. Và Kinh Từ Tâm (Mettasutta) với câu “mong mọi loài chúng sanh, được an lạc, an ổn”³⁷ cũng mang thông điệp về khuyến khích thực hành lòng từ bi và kết nối con người với muôn loài trên tinh thần yêu thương và bình đẳng. Kinh Từ Tâm viết:“Như tấm lòng người mẹ, đối với con của mình, trọn đời lo che chở.”³⁸. Người mẹ luôn lo lắng cho sự an toàn và hạnh phúc của con mình, sẵn sàng hy sinh mọi thứ để bảo vệ con. Điều này khuyến khích mọi người mở rộng lòng từ bi, nhận thức được vai trò của mình như một người bảo vệ thiên nhiên. Và thực sự, bảo vệ thiên nhiên cũng chính là bảo vệ sự sống của bản thân và tất cả các chúng sinh khác. Ni giới Thủ đô trên tinh thần từ bi, tiên phong trong vai trò bảo vệ môi trường và phát triển các chương trình sinh thái bằng cách trồng nhiều cây xanh và duy trì cảnh quan trong lành trong và ngoài khuôn viên chùa; đồng thời khuyến khích, kêu gọi cộng đồng Phật tử cùng người dân thực hành lối sống xanh bằng cách ăn chay, sử dụng vật dụng thân thiện với môi trường.

Mặt khác, trong những buổi thuyết pháp, giảng dạy giáo lý, kháo tu quát quan trai,… chư Ni cần lồng ghép vấn đề bảo vệ môi trường nhằm nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên cũng như làm rõ vai trò của một người Phật tử trong việc chăm sóc và bảo tồn hệ sinh thái là những bước quan trọng để thúc đẩy phát triển cộng đồng. Bên cạnh đó, chư Ni cần tăng cường tổ chức hướng dẫn Phật tử thực hiện các chiến dịch trồng cây xanh, ăn chay để bảo vệ động vật và tăng trưởng lòng từ bi. Có như thế, chư Ni với sự tăng cường vai trò bảo vệ môi trường và phát triển các chương trình sinh thái dựa trên giáo lý Phật giáo sẽ giúp các Phật tử rèn luyện từ tâm và lan tỏa tinh thần yêu thương bảo vệ môi trường, chúng sinh của Phật giáo đến xã hội. Từ đó, góp phần xây dựng một thế giới với môi trường hài hòa, trong lành và bền vững.

Thứ ba, chú trọng phát triển và bảo tồn các giá trị văn hóa Phật giáo trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự biến đổi văn hóa. Hiện nay, thế giới bước vào thời kỳ toàn cầu hóa, văn hóa truyền thống dân tộc phải đối mặt với nhiều thách thức, việc bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống văn hóa Phật giáo trở thành nhiệm vụ quan trọng đối với Ni giới Thủ đô. Các nghi lễ, phong tục và truyền thống Phật giáo là tài sản văn hóa quý báu, mang theo trí tuệ và bản sắc riêng của Phật giáo Việt Nam, cần được gìn giữ và phát triển. Ni giới Thủ đô có thể chú trọng tổ chức các lễ hội Phật giáo, các buổi thuyết giảng về lịch sử Phật giáo Việt Nam, giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về các giá trị truyền thống.

Các hoạt động nghệ thuật, văn hóa như biểu diễn nghệ thuật Phật giáo, tổ chức các cuộc thi về văn hóa và giáo lý Phật giáo cũng sẽ giúp bảo tồn di sản Phật giáo trong lòng thế hệ trẻ. Những chương trình này không chỉ duy trì truyền thống mà còn sáng tạo ra những cách thức mới để giới thiệu và phổ biến Phật giáo đến công chúng. Ni giới Thủ đô có thể tổ chức các sự kiện kết hợp giữa nghệ thuật hiện đại và truyền thống, như trình diễn ca múa nhạc Phật giáo hay các chương trình chiếu phim, triển lãm tranh ảnh về đề tài Phật giáo và các tác phẩm kinh điển, để vừa bảo tồn văn hóa vừa đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ và giải trí của giới trẻ.

Với những thách thức mà thời kỳ toàn cầu hóa đã mang lại, việc bảo tồn các giá trị văn hóa Phật giáo không chỉ góp phần duy trì bản sắc văn hóa dân tộc, mà còn là cách để khẳng định Phật giáo Việt Nam trước làn sóng văn hóa ngoại lai. Qua việc tích cực tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ hội, và giảng dạy về lịch sử Phật giáo, Ni giới Thủ đô có thể đảm bảo rằng những giá trị này không chỉ được duy trì mà còn được phát triển mạnh mẽ trong tương lai. Nhờ đó, Phật giáo không chỉ là nơi hướng con người về sự an lạc nội tâm mà còn là ngọn đèn sáng giúp xã hội giữ gìn bản sắc văn hóa trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Kết luận

Phật giáo Việt Nam với dòng chảy hơn 2000 năm qua đã trải qua những đổi thay, thăng trầm biến đổi của lịch sử nước Việt. Theo dòng chảy đó, Phật giáo có lúc thịnh, có lúc suy, nhưng thời nào Phật giáo cũng thể hiện rõ sự dấn thân, đồng hành cùng dân tộc. Ni giới Thủ Đô, đã có những đóng góp to lớn cho dân tộc qua từng thời kỳ lịch sử. Lật lại những trang sử đầu tiên khi Phật giáo mới du nhập, trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm đã có hình bóng của các Ni trưởng Phương Dung, Ni trưởng Vũ Thị Thục (Bát Nàn Tướng Quân), Ni trưởng Thiều Hoa, Ni trưởng Khâu Ni (Quách A),… Đến thời kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ mà đỉnh cao là giai đoạn 1945 – 1975 thì có: Ni trưởng Đàm Thu, Ni trưởng Đàm Xương, Đàm Khang, Đàm Hữu, Ni trưởng Đàm Để, Ni trưởng Đàm Lựu đã có nhiều đóng góp cho cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ trên nhiều hình thức tiếp tế lương lực, cung cấp thuốc men, nuôi giấu chiến sĩ cách mạng. Đến thời kỳ đất nước độc lập bước vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, Ni giới Thủ đô cũng đã đóng góp tích cực trong việc tham gia vào các phong trào phát triển cộng đồng, góp phần xây dựng Ni đoàn và phát triển tổ chức Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Từ những đóng góp này, bài học lớn lao cho hiện tại chính là tầm quan trọng của sự đoàn kết và dấn thân phụng sự đạo pháp, dân tộc làm “tốt đời – đẹp đạo”. Ni giới Thủ đô đã minh chứng rằng tinh thần Phật giáo có thể dung hòa với nhu cầu phát triển của xã hội hiện đại, mang đến hạnh phúc và an lành cho cộng đồng nơi Phật giáo có mặt. Đây cũng là minh chứng cho thấy, với sự kế thừa và phát huy truyền thống, Ni giới có thể tiếp tục làm tròn sứ mệnh bảo vệ đạo pháp, bảo vệ dân tộc và góp phần xây dựng một xã hội phát triển, bền vững trong thời đại mới.

Tiến sỹ Đặng Thị Minh Phượng -Ni sinh Thích nữ Huệ Giác

1. Xuân Loan, Hà Nội: Ra mắt Phân ban Đặc trách Ni giới, truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2024, từ: https://giacngo.vn/ha-noi-ra-mat-phan-ban-dac-trach-ni-gioi-post5227.html
2. Xuân Loan, Hà Nội: Ra mắt Phân ban Đặc trách Ni giới, truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2024, từ: https://giacngo.vn/ha-noi-ra-mat-phan-ban-dac-trach-ni-gioi-post5227.html
3. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Nxb. Văn hóa – Văn nghệ TP.HCM, TP.HCM, 2017, tr. 465.
4. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.465
5. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.485.
6. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.508.
7. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.513.
8. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.513.
9. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.468.
10. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.475.
11. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.519
12. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.513.
13. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.476.
14. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.476.
15. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.481.
16.  Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.496.
17. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.497.
18. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr. 481.
19. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr. 481.
20. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.509.
21. Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.510.
22.  Thích Nữ Từ Thảo: Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Sđd…, tr.519.
23. Hội đồng Trị sự (2023): Báo cáo tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ VIII (2017 – 2022) của Phân ban Ni giới Trung ương, truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2024, từ: https://vbgh.vn/laws/detail/bao-cao-tong-ket-cong-tac-phat-su-nhiem-ky-viii-2017-2022-cua-phan-ban-ni-gioi-trung-uong-180/
24.  Hội đồng Trị sự (2023): Báo cáo tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ VIII (2017 – 2022) của Phân ban Ni giới Trung ương, truy cập ngày 11 thàng 11 năm 2024, từ: https://vbgh.vn/laws/detail/bao-cao-tong-ket-cong-tac-phat-su-nhiem-ky-viii-2017-2022-cua-phan-ban-ni-gioi-trung-uong-180/
25. Nguyễn Hồng Dương, “Nữ giới Hà Nội với đạo và đời”, Nữ giới Phật giáo Việt Nam: Truyền thống và hiện đại, Nxb. Đại học Quốc gia TP.HCM, 2016, tr. 806
26.  Diệu Tường (2024): Hà Nội: “Điều con muốn nói” trong khóa tu tuổi trẻ tại chùa Đông Linh, truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2024, từ: https://phatsuonline.vn/ha-noi-dieu-con-muon-noi-trong-khoa-tu-tuoi-tre-tai-chua-dong-linh-59
27. Hiền Phương (2022): Phật giáo đồng hành xây dựng và phát triển Thủ đô, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://hanoimoi.vn/phat-giao-dong-hanh-xay-dung-va-phat-trien-thu-do-456382.html
28. Thu Vân (2022): Phật giáo Hà Nội với công tác bảo vệ môi trường, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://btgcp.gov.vn/doi-song-van-hoa-tin-nguong-ton-giao/ phat-giao-ha-noi-voi-cong-tac-bao-ve-moi-truong-post2BR1GZoqJ1.html
29.  Thu Vân (2022): Phật giáo Hà Nội với công tác bảo vệ môi trường, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://btgcp.gov.vn/doi-song-van-hoa-tin-nguong-ton-giao/ phat-giao-ha-noi-voi-cong-tac-bao-ve-moi-truong-post2BR1GZoqJ1.html
30. Thu Vân (2022): Phật giáo Hà Nội với công tác bảo vệ môi trường, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://btgcp.gov.vn/doi-song-van-hoa-tin-nguong-ton-giao/ phat-giao-ha-noi-voi-cong-tac-bao-ve-moi-truong-post2BR1GZoqJ1.html
31. Thu Vân (2022): Phật giáo Hà Nội với công tác bảo vệ môi trường, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://btgcp.gov.vn/doi-song-van-hoa-tin-nguong-ton-giao/ phat-giao-ha-noi-voi-cong-tac-bao-ve-moi-truong-post2BR1GZoqJ1.html
32. Thu Vân (2022): Phật giáo Hà Nội với công tác bảo vệ môi trường, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://btgcp.gov.vn/doi-song-van-hoa-tin-nguong-ton-giao/ phat-giao-ha-noi-voi-cong-tac-bao-ve-moi-truong-post2BR1GZoqJ1.html
33. Diệu Tường – Minh Nguyệt (2024): Hà Nội: Phân ban Ni giới thành phố trang nghiêm tổ chức Hội thi Diễn giảng Phật pháp lần thứ I năm 2024, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://phatsuonline.vn/ha-noi-phan-ban-ni-gioi-thanh-pho-trang-nghiem-to-chuc-hoi-thi-dien-giang-phat-phap-lan-thu-i-nam-2024-17
34. Diệu Tường – Minh Nguyệt (2024): Hà Nội: Phân ban Ni giới thành phố trang nghiêm tổ chức Hội thi Diễn giảng Phật pháp lần thứ I năm 2024, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://phatsuonline.vn/ha-noi-phan-ban-ni-gioi-thanh-pho-trang-nghiem-to-chuc-hoi-thi-dien-giang-phat-phap-lan-thu-i-nam-2024-17
35. Thích Đồng Hòa (2024): Hà Nội: Phân ban Ni giới Thủ đô sơ kết hoạt động Phật sự 6 tháng đầu năm 2024, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://giacngo.vn/ ha-noi-phan-ban-ni-gioi-thu-do-so-ket-hoat-dong-phat-su-6-thang-dau-nam-2024-post72514.html
36. Thích Đồng Hòa (2024): Hà Nội: Phân ban Ni giới Thủ đô sơ kết hoạt động Phật sự 6 tháng đầu năm 2024, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://giacngo.vn/ ha-noi-phan-ban-ni-gioi-thu-do-so-ket-hoat-dong-phat-su-6-thang-dau-nam-2024-post72514.html
37. Hòa thượng Thích Minh Châu, Nguyên Tâm và Trần Phương Lan (dịch giả): Kinh Tiểu Bộ, Nxb. Hồng Đức, Hà Nội, 2021, tr.14.
38. Hòa thượng Thích Minh Châu, Nguyên Tâm và Trần Phương Lan (dịch giả): Kinh Tiểu Bộ, Nxb. Hồng Đức, Hà Nội, 2021, tr.14.
    

    ---

    ---

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Thích Minh Châu, Nguyên Tâm và Trần Phương Lan (dịch giả) (2021), Kinh Tiểu Bộ, Nxb. Hồng Đức, Hà Nội.

2. Nguyễn Hồng Dương (2016), “Nữ giới Hà Nội với đạo và đời”, Nữ giới Phật giáo Việt Nam: Truyền thống và hiện đại, Nxb. Đại học Quốc gia TP.HCM.

3. Ni Như Đức (2009), Lược Sử Ni giới Bắc Tông Việt Nam, Nxb. Tôn giáo, Hà Nội.

4. Giáo hội Phật giáo Việt Nam (2020), Lược sử Ni giới Phật giáo Việt Nam từ thế kỷ I đến thế kỷ XVIII, Nxb. Hồng Đức, Hà Nội.

5. Hội đồng Trị sự (2023), Quyết định chuẩn y nhân sự Phân ban Ni giới Trung ương thuộc Ban Tăng sự Trung ương GHPGVN Khóa IX, nhiệm kỳ 2022 – 2027, truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2024, từ: https://vbgh.vn/laws/detail/quyet-dinh-v-v-chuan-y-nhan-su-phan-ban-ni-gioi-trung-uong-thuoc-ban-tang-su-trung-uong-ghpgvn-khoa-ix-nhiem-ky-2022-2027-170/

6. Hội đồng Trị sự (2023), Báo cáo tổng kết công tác Phật sự nhiệm kỳ VIII (2017 – 2022) của Phân ban Ni giới Trung ương, truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2024, từ: https://vbgh.vn/laws/detail/ bao-cao-tong-ket-cong-tac-phat-su-nhiem-ky-viii-2017-2022-cua-phan-ban-ni-gioi-trung-uong-180/

7. Thích Đồng Hòa (2024), Hà Nội: Phân ban Ni giới Thủ đô sơ kết hoạt động Phật sự 6 tháng đầu năm 2024, truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2024, từ: https://giacngo.vn/ha-noi-phan-ban-ni-gioi-thu-do-so-ket-hoat-dong-phat-su-6-thang-dau-nam-2024-post72514.html

8. Xuân Loan (2009), Hà Nội: Ra mắt Phân ban Đặc trách Ni giới, truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2024, từ: https://giacngo.vn/ha-noi-ra-mat-phan-ban-dac-trach-ni-gioi-post5227.html

9. Hiền Phương (2022), Phật giáo đồng hành xây dựng và phát triển Thủ Đô, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https:// hanoimoi.vn/phat-giao-dong-hanh-xay-dung-va-phat-trien-thu-do-456382.html

10. Thích Nữ Từ Thảo (2017), Lược sử Ni giới và hành trạng chư Ni Phật giáo Việt Nam, Nxb. Văn hóa – Văn nghệ TP.HCM, TP.HCM.

11. Diệu Tường (2024), Hà Nội: “Điều con muốn nói” trong khóa tu tuổi trẻ tại chùa Đông Linh, truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2024, từ: https://phatsuonline.vn/ha-noi-dieu-con-muon-noi-trong-khoa-tu-tuoi-tre-tai-chua-dong-linh-59

12. Diệu Tường – Minh Nguyệt (2024), Hà Nội: Phân Ban Ni giới thành phố trang nghiêm tổ chức Hội thi Diễn giảng Phật pháp lần thứ I năm 2024, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://phatsuonline.vn/ha-noi-phan-ban-ni-gioi-thanh-pho-trang-nghiem-to-chuc-hoi-thi-dien-giang-phat-phap-lan-thu-i-nam-2024-17

13. Thu Vân (2022), Phật giáo Hà Nội với công tác bảo vệ môi trường, truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2024, từ: https://btgcp.gov.vn/ doi-song-van-hoa-tin-nguong-ton-giao/phat-giao-ha-noi-voi-cong-tac-bao-ve-moi-truong-post2BR1GZoqJ1.html