Ngày lễ Binara Fullmoon Poya Day có một ý nghĩa quan trọng trong lịch sử Phật giáo. Hằng năm lễ được cử hành rất trọng thể ở đất nước Phật giáo Sri Lanka, đúng vào ngày rằm tháng tám ở Việt Nam. Chính trong ngày lễ Binara Fullmoon Poya Day này, Giáo hội Tỳ kheo ni được thành lập. Khi ấy vào mùa hạ thứ tư, Đức Phật đang ngự ở ngôi đại viện Nigrodharama, tại thành kapilavatthu (Ca Tỳ La Vệ), Di mẫu Maha Pajapati Gotami tha thiết xin Đức Phật cho phép nữ giới được xuất gia trong Giáo pháp của Ngài (Buddha Sasana).
Nhân dịp Phân ban Ni giới tỉnh Tiền Giang chuẩn bị tổ chức Đại lễ Tưởng niệm Thánh Tổ Ni Đại Ái Đạo, chúng tôi xin đóng góp một bài viết ngắn về cuộc đời và hành trạng cao quý của một trong những vị đại đệ tử của Đức Phật: Vị Thánh Ni Maha Pajapati Gotami.
Vào thời kỳ Đức Phật Tổ Padumuttara (Một trong những vị Phật thời quá khứ), tiền kiếp của Ni trưởng Gotami là một vị tín nữ, sanh trưởng trong một gia đình danh tiếng ở thành phố Hamsavati. Vị tín nữ có nhân duyên được nghe Đức Phật thuyết giảng Chánh Pháp. Trong một buổi giảng Pháp, Đức Phật Padumuttara tán thán công đức của một vị Ni trưởng (rattannu), xác nhận vị Ni trưởng là một vị thánh nhân có tuổi hạ cao nhất bên hàng Ni giới. Lúc ấy vị tín nữ liền mong ước thành đạt địa vị đó trong tương lai và trình bày nguyện vọng của mình lên Đức Phật.
Sau khi quán xét nhân duyên đầy đủ, ngay giữa hội chúng Đức Phật Tổ Padumuttara ban bố lời thọ ký: “Kể từ đây cho đến một trăm ngàn đại kiếp trở về sau, một vị Phật Tổ có Pháp hiệu là Gotama sẽ xuất hiện trên thế gian. Vị tín nữ này sẽ trở thành dì mẫu của Đức Phật Gotama. Nuôi dưỡng Ngài, sau đó được xuất gia và trở thành một vị Ni trưởng cao quý.
Bắt đầu từ giai đoạn lịch sử đó, vị tín nữ đã tinh tấn trau dồi phước đức để vun bồi cho ý nguyện thành đạt. Vị ấy sau đó đã tái sanh luân chuyển giữa hai thế giới chư Thiên và nhân loại.
Đến thời kỳ của Đức Bổn Sư, vị ấy tái sanh vào trong hoàng tộc Maha Suppabuddha nơi thành phố Devadaha. Vị này là em gái của Maha Maya, có tên là Gotami. Khi hai vị đến tuổi trưởng thành, đức vua Suddhodana đến cầu hôn cả hai và rước về vương quốc của dòng hoàng tộc Sakya.
Sau khi hạ sanh Thái tử Siddharta được bảy ngày, Hoàng Hậu Maha Maya bang hà. Đức vua Tịnh Phạn tiến cử cô em Gotami lên làm chánh hậu, khi đó người con của bà là Nanda chào đời. Gotami gởi Nanda cho vú nuôi chăm sóc và đích than bà nuôi dưỡng Thái tử Siddharta.
Sau khi Đức Phật thành đạo. Ngài chuyển vận bánh xe Pháp luân, tế độ những người hữu duyên với Phật Pháp. Khi Đức Phật đang ngự ở giảng đường Kutagara trong thành Vessali, Ngài nghe tin phụ vương lâm trọng bệnh. Đức Phật cùng với chư vị đệ tử lần hồi trở về kinh thành Ca Tỳ La Vệ để thăm hỏi phụ vương. Nơi hoàng cung, Đức Phật đã thuyết một thời pháp an trú cho thân phụ vào thánh quả. Đức vua Tịnh Phạn chứng đắc quả vị A la hán ngay trên giường bệnh và sau đó nhập vô dư y Niết bàn.
Sau khi đức vua Tịnh Phạn viên tịch không lâu, hoàng hậu Gottami đi đến gần bên Đức Phật và xin được phép xuất gia. Lúc đó làvào mùa hạ thứ tư của Đức Bổn Sư, khoảng năm 284 trước Tây lịch. Dì mẫu xin phép như vậy cả ba lần và lần nào Đức Phật cũng từ chối.
Thất bại nhưng không nản chí. Dì mẫu tự tay xuống tóc, đắp y và rời khỏi hoàng cung sau khi nghe bài pháp Kalahavivada Sutta thuộc Tiểu Bộ Kinh. Cùng lúc đó, năm trăm vị hoàng than dòng Thích Ca đi xuất gia. Rồi năm trăm công nương, vợ của các vị hoàng thân cũng xuất gia theo Dì mẫu Gotami. Dì mẫu dẫn đầu đoàn năm trăm vị nữ tu, đầu trần chân đất, cả đoàn đi một quãng đường thật xa đến kinh thành Vessali để tiếp tục xin Đức Phật cho phép nữ giới xuất gia. Lần này, Đức Phật cho phép nữ giới xuất gia, kèm theo Bát Kỉnh Pháp (The eight important rules ).
Sau khi xuất gia, Ni trưởng Gottami đến bên Đức Phật, đảnh lễ Ngài và đứng một bên, Đức Phật giảng pháp cho Dì mẩu. Dì mẩu học một đề mục Thiền định từ nơi Đức Phật, nỗ lực chuyên cần tu tập. Và chỉ trong một thời gian rất ngắn. Dì mẩu thành đạt thánh quả A la hán cùng với thắng trí và tứ tuệ phân tích. Năm trăm vị Tỳ kheo ni trong hội chúng của người đều đạt thành pháp lục thông sau khi lắng nghe bài phápNandakovada sutta thuộc Trung Bộ Kinh.
Một ngày nọ, Đức Thế Tôn ngồi giữa hội chúng các vị thánh nhân đệ tử nơi chùa Kỳ Viên, ngài xác nhận rỏ địa vị của Ni trưởng Gotammi là vị đệ tử Thính Văn có tuổi hạ cao nhất bên Ni giới.
Để nói lên lòng tôn kính tri ân Đức Thế Tôn, và bày tỏ công hạnh của mình, Ni trưởng đã nói lên bài kệ, được ghi chép lại trong tập Trưởng Lảo Ni Kệ (Tiểu Bộ Kinh) như sau:
“Buddha vira namo tyatthu, sabbasattanaamuttama
yo mam dukkha pamocesi, ananca, bahukam Janam
sabbadukkham parinnatam, hetutanha visosita
Bahavito atthanggiko maggo, nirodho phusito maya
Mata putto pita bhata, ayyaka ca pure ahum
Yathabhuccamajananti, samsarimham anibbisam
Dittho hi me so bhagava, antimoyam samussayo
Vikkhino jatisamsaro, natthi dani punabbhavo
Araddhaviriye pahitatte, niccam dalhaparakkame
Samagge savake passe, esa bubbhana Vandana
Bahunam vata atthaya, maya janayi gotamam
Byadhimaranatunnanam, dukkhakkhandham byapanudi” ti
Dịch nghĩa:
Đảnh lễ Đức Thế Tôn, bậc tôn kính, bậc cao quý nhất trong tất cả chúng sanh, vị đã giải thoát cho con và nhiều người khác thoát khỏi đau khổ
Sự khổ đã được hiểu biết. Tham ái là nguyên nhân của khổ đã trừ diệt. Con đường Bát Chánh Đạo đã được tu tập. Nay con đã thành đạt Niết bàn.
Trước đây, con đã từng là mẹ, là con, là cha, là anh em, là ông bà. Do không hiểu biết, con đã luân chuyển luân hồi không có điểm kết thúc.
Con đã diện kiến được Đức Như Lai. Đây là kiếp sống cuối cùng của con. Cuộc hành trình trải qua vòng sanh tử đã hoàn toàn kết thúc. Sẽ không còn sự tái sanh nữa”
Ni trưởng là một trong những vị đệ tử lỗi lạc nhất của Đức Phật. Thành quả mà Maha Pajapati Gotammi đạt được trong kiếp sống hiện tại chính là do phước báu mà Người đã tạo trữ ngay từ thời Đức Phật Padumuttara, cách nay đã hơn một trăm ngàn đại kiếp, một khoảng thời gian xa diệu vợi.
Trải qua bao kiếp sống ở hai thế giới nhân thiên, vị tín nữ tâm đạo nhiệt thành đã làm tất cả mọi công đức chỉ để hoàn thành tâm nguyện trên. Điều này nói lên được ý chí quyết tâm và sự kiên trì và bền bỉ của Người. Chúng ta hãy nhớ lại giai thoại Người xin phép đức Phật cho phép nữ giới xuất gia gặp phải khó khăn như thế nào, nhưng cuối cùng Ni trưởng cũng vượt qua mọi khó khăn , thử thách.
Sau khi được xuất gia, Ni trưởng khép mình vào nếp sống kỷ cương của vị tân xuất gia, sống thiểu dục, tri túc, chuyên cần và tinh tấn, nên chỉ trong một thời gian rất ngắn mà thành đạt được đạo quả A la hán cùng với năng lực của tứ tuệ phân tích. Một thành quả rực rỡ không thua kém gì các bậc cao Tăng, thạc đức. Hơn thế nữa, Ni trưởng còn lãnh đạo, hứơng dẫn cho hội chúng bao gồm năm trăm vị công nương đồng xuất gia. Các vị ấy, cũng trong một thời gian rất ngắn sau khi xuất gia, thành đạt được quả vị A la hán cùng với Pháp lục thông. Do đó, Ni trưởng rất xứng danh với tên gọi của Ni trưởng là Maha Pajapati Gotami, có nghĩa là “Người có hội chúng đông đảo.
Maha Pajapati Gotammi đã từng nói vinh dự được làm Hoàng hậu, được làm Thái hậu, điều đó người phụ nữ nào cũng có thể đạt được. Nhưng đặc ân được làm mẹ của một vị Phật (mother of Buddha) thì thử hỏi có được mấy ai? Hôm nay, Ni trưởng đã đạt được ân phước đó. Tất cả đều là nhờ nơi oai lực của Đức Thế Tôn
Tập kinh Apanada thuộc Tiểu bộ kinh đã ghi lại những lời cảm thán thật xúc động của Ni trưởng khi bày tỏ lời tri ân sâu xa đến Đức Thế Tôn như sau:
“Cung kính đảnh lễ Đức Thế Tôn! Con là mẹ của Ngài! Ngài là người cha tinh thần của con. Ngài là vị bảo hộ, là người đem lại hạnh phúc bất tử cho con.
Cung kính đảnh lễ Đức Thế Tôn! Thân thể tứ đại của Ngài do con nuôi dưỡng. Pháp thân của con do chính Ngài sanh ra.
Khi xưa con đã nuôi dưỡng Ngài bằng dòng sữa của con. Hôm nay, Ngài đã nuôi dưỡng Pháp thân của con bằng dòng sữa ngọt ngào Chánh pháp. Đem lại an lạc muôn đời.”
Cuộc đời cao quý của Ni trưởng Maha Pajapati Gotami đã nói với chúng ta một điều rất rõ ràng: Giáo pháp của Đức Phật rực rỡ như vầng thái dương, đem lại hạnh phúc và an lạc cho muôn loài.
Đạo giải thoát không phân nam nữ
Cửa vô sanh chẳng luận giàu nghéo
Lệ cùng mặn, máu cùng màu
Muôn song rồi cũng chảy vào đại dương
Tk. Bửu Hiền
