Trên dải đất cong cong hình chữ S, một dân tộc anh hùng mang trong mình dòng máu con Lạc cháu Hồng, luôn giữ vững truyền thống uống nước nhớ nguồn từ bao đời nay. Đó là truyền thống tốt đẹp của dân tộc đã ăn sâu vào trong tâm khảm của mỗi người con Việt. Tinh thần ấy còn được kết tinh trong những câu thơ, bài ca dao dân gian… để nhắc nhở con cháu phải ghi nhớ và giữ gìn. Vì thế, là người Việt Nam thì chắc hẳn ai ai cũng đã từng được nghe câu:
“Cây có cội mới trổ cành xanh lá
Nước có nguồn mới bủa khắp rạch sông Làm người có tổ có tông
Như cây có cội như sông có nguồn”.
Thể theo tinh thần cao đẹp ấy hàng triệu trái tim người con Phật đang nô nức hướng về Đại lễ kỷ niệm Đức Thánh tổ Kiều Đàm Di, người đã mở đường gieo hạt giống bồ đề đầu tiên vào trong Phật giáo để người nữ có cơ hội bước chân vào cửa Phật làm chủng tử của Như Lai, mở ra một trang sử hào hùng cho nữ giới, đánh dấu một bước ngoặt vàng son cho sự góp mặt của Ni giới trong Tăng đoàn. Vì thế, Đức Di Mẫu được tôn vinh là Đức Thánh tổ của Ni giới.
“Nương lịch sử con tìm về quá khứ Nghe đất trời kể lại chuyện người xưa
Kiều Đàm Di bậc trí tuệ thượng thừa Ni la hán cũng vừa là sơ tổ”.
Vượt ngàn không gian và thời gian trở về đất nước Ấn Độ khi thời Đức Phật còn tại thế cách đây gần 2.570 năm, có một người con gái tên là Ma Ha Ba Xà Ba Đề con vua Thiện Giác thành Thiên Tý. Trong kinh Bản hạnh có ghi sau khi hoàng hậu Ma Da băng thệ, Đức vua Tịnh Phạn đặc biệt chọn em gái của hoàng hậu là Ma Ha Ba Xà Ba Đề làm nhũ mẫu nuôi dưỡng thái tử. Người là nhũ mẫu đồng thời cũng là dì ruột nên tình thương yêu của bà dành cho thái tử không khác gì con đẻ của mình. Đây là một đức hạnh cao đẹp mà bất kể người phụ nữ nào cũng cần phải có để thể hiện tấm lòng bao dung của một người làm mẹ. Khi còn là hoàng hậu bà là một người đoan trang nết na, tính tình hiền hậu nên được Đức vua đặc biệt sủng ái, mọi người trong cung ai ai cũng kính trọng và quý mến.
Với cương vị là di mẫu của thái tử sống trong cung vàng điện ngọc, là bậc mẫu nghi thiên hạ bao người mơ ước, nhưng khi hoàng thượng băng hà, các vương tôn công tử xuất gia, bà đã ngộ được giáo lý vô thường của Đức Phật khi ngài về cung thuyết pháp sau năm năm thành đạo. Bà đã một lòng xin Đức Phật cho mình được xuất gia, gia nhập tăng đoàn, nhưng bao lần đều bị Đức Phật từ chối. Với một lòng mộ đạo và ý chí đã quyết, dù Đức Phật không cho phép nhưng bà cũng không nản lòng. Bởi sống trong xã hội thời bấy giờ người phụ nữ chỉ được coi như là nô lệ không quyền hành cũng không tiếng nói, mặc cho xã hội chà đạp và giày xéo. Không cam chịu với số phận bất công ấy, bà một lòng muốn thay đổi vận mệnh, muốn đứng lên giành quyền độc lập tự chủ cho bản thân, thoát khỏi ách thống trị bất công đã đè nặng lên vai người phụ nữ.
Chúng ta không còn xa lạ gì với hình ảnh Đức Kiều Đàm Di mẫu cùng 500 người con gái dòng họ Thích, tự xuống tóc, đắp cà sa, tất cả đi chân trần vượt ngàn km đến để xin Đức Phật mở cánh cửa từ bi, khai quyền phương tiện cho người nữ được gia nhập tăng đoàn đã trở thành biểu tượng tự hào cho hàng Ni chúng.
Sau khi được Đức Phật chấp nhận cho xuất gia chính thức trở thành hội chúng Tỳ kheo Ni, bà được giao quyền lãnh đạo ni đoàn. Nhưng bà rất khiêm cung không ỷ thế mình là hoàng hậu hay dì của Đức Thế Tôn mà rất lân mẫn, ân cần chỉ dạy mọi người. Bà rất tinh tấn trong tu tập cũng như trong sinh hoạt hướng dẫn đồ chúng, luôn gương mẫu trong mọi công việc nên mọi người rất quý mến, kể cả các đại trưởng lão trong tăng đoàn cũng kính trọng bà. Đúng với cái tên Đại Ái Đạo, ngoài việc dẫn dắt ni đoàn, bà còn tổ chức nhiều công tác từ thiện giúp dân nghèo, mặc dù tuổi cao nhưng vẫn đích thân đi thăm hỏi, động viên những bệnh nhân nghèo, những gia đình bị thiên tai lũ lụt. Bà còn khéo léo trong công tác đưa đạo vào đời bằng cách khuyên nhủ thanh thiếu niên tích cực tham gia các pháp hội để học phật pháp, động viên mọi người quy y tam bảo, trở về với cái thiện. Khích lệ tinh thần làm lành lánh dữ để xoá tan lòng đố kị hận thù, nhờ đó mà nhiều gia đình biết quay về nương tựa Tam bảo, khiến cho cuộc sống được ấm no, xã hội yên ổn, mọi người hạnh phúc sống bên nhau.
Người con gái năm xưa, đã không màng cung vàng điện ngọc, quyền cao chức trọng mà trở về bên ngôi già lam thành kính nguyện quy y, nương theo gót chân của Đức Phật, để được tắm mình trong dòng sữa Pháp hưởng trọn hương vị giải thoát của một bậc chân tu, trở thành người con gái đầu tiên của Đức Như Lai. Bắt đầu từ đấy ngọn đèn Ni giới được thắp sáng xua tan bóng đêm nô lệ của một chế độ trọng nam khinh nữ. Người là vầng thái dương mở lối cho người nữ có cơ hội dự vào hàng tăng chúng, cho Ni giới có cơ hội phụng sự đạo pháp cống hiến sức mình cho dân tộc.
Thật tự hào thay người viết lên trang sử của Ni giới là một bậc mẫu nghi thiên hạ, một bậc quốc mẫu không màng danh lợi, từ bỏ vương vị tự hạ thấp mình làm người lữ khách, Người một lòng vì đạo không ngại gian nan ấy đã thấu triệt giáo lý Phật Đà và là vị Tỳ kheo Ni đầu tiên đã chứng đắc thánh quả A La Hán với bài kệ:
“Liễu tri mọi đau khổ
Gột sạch nhân khát ái
Con đường thánh tám ngành
Đoạn diệt ta chứng ngộ
Sinh tử đã đoạn tận
Nay không còn tái sinh”.
Một bậc Ni trưởng dù đã lớn tuổi nhưng người luôn tinh tấn tu tập và khéo léo trong việc dẫn dắt Ni chúng. Người được Đức Thế Tôn xác nhận là nữ tôn giả kinh nghiệm đệ nhất. Hơn thế nữa tại pháp hội Linh Sơn Đức Thánh Tổ còn được Đức Phật thọ kí tương lai sẽ thành tựu Phật quả hiệu là Nhất Thiết Chúng Sinh Hỷ Kiến Như Lai.
Thật đúng là:
“Không có gốc cành kia sao xanh lá Không có cành hoa trái nở từ đâu Không có người hy sinh buổi ban đầu Giúp ni giới bắc nhịp cầu giải thoát Chắc có lẽ những cánh chim phiêu bạt Giữa cuộc đời trôi dạt biết về đâu”
Người là ánh sáng, là nguồn năng lượng sống tiếp sức cho Ni đoàn đi đến bến bờ giác ngộ. Để tưởng nhớ thâm ân cao cả ấy, với tấm lòng tôn quý dâng lên bậc ân sư khả kính, hằng năm phân ban Ni giới các tỉnh thành thay phiên nhau đăng cai tổ chức đại lễ tưởng niệm Đức Thánh tổ Đại Ái đạo Kiều Đàm Di cùng chư Ni tiền bối hữu công. Bằng những việc làm thiết thực trong những công tác Phật sự những năm vừa qua của Ni giới Việt Nam là những đóa sen thơm dâng lên người mẹ hiền.
Đặc biệt là những công tác Phật sự trong năm 2024 của Phân ban Ni giới Việt Nam đã đạt được nhiều thành tích đáng kể. Tiêu biểu là cuộc vận động cứu trợ cho người dân vùng lũ sau cơn bão số 3. Đó là trận siêu bão Yagi 60 năm lịch sử lặp lại một lần, cái tên “làng Nủ” đã để lại một hồi ức buồn trong lòng người dân Việt. Với tinh thần tương thân tương ái, đã có nhiều những chuyến thiện nguyện tự phát của chư tăng, ni trong các chùa trên cả nước đến với những mảnh đời không may mắn khi cơn bão đi qua. Đặc biệt Phân Ban Ni giới Trung ương đã có những chuyến thiện nguyện đến các tỉnh phía Bắc như Thái Nguyên, Tuyên Quang, Cao Bằng, Yên Bái, Phú Thọ, Thái Bình,… ủng hộ lên tới hàng tỷ đồng. Quý ngài, những bậc Ni trưởng dù tuổi cao vẫn thân hành lặn lội từ miền Nam, miền Tây, miền Trung xa xôi đi ra ngoài miền Bắc đến những vùng núi cao, những nơi ngập lụt sâu để động viên, khích lệ, đem tình thương để xoa dịu nỗi đau.
Bên cạnh đó những bậc trưởng lão Ni của Phân Ban Ni giới Trung ương trong ba tháng an cư đã trực tiếp thân hành đi đến thăm và cúng dường trường hạ trong các tỉnh thành phía Bắc và Bắc Trung bộ để sách tấn, động viên, thăm hỏi, cho đàn hậu học có cơ hội được gần gũi, làm động lực cho chư Ni trẻ trên bước đường tu nhân học Phật, nối gót quý ngài hành hạnh từ bi. Đem yêu thương lan tỏa muôn nơi, cho ruộng phước điền ngày thêm nảy nở.
Hình ảnh quý Ni trưởng, Ni sư, quý sư cô đang ngày đem hành Bồ tát đạo trên mọi phương diện để xiển dương giáo pháp, du hóa bốn phương hầu mang lại bình an cho nhân loại. Tất cả thành quả ngày hôm nay của Ni giới đạt được đều thừa hưởng từ hạt giống gieo trồng của Thánh tổ Kiều Đàm Di cùng ân đức sâu dày qua sự thương tưởng của Thế Tôn. Đó là một diễm phúc, một ân huệ lớn lao mà không bút mực nào tả hết cho được, chỉ biết một lòng khắc cốt ghi tâm, nguyện học theo hạnh của Người làm cho giáo pháp ngày thêm tỏ rạng.
Chư tổ đã mở đường, các bậc trưởng bối đã gầy dựng, chúng ta – những người con gái dòng họ Thích, để duy trì ngọn đèn thiền, hành theo hạnh của thánh tổ nhằm báo đáp thâm ân cũng như để ni giới ngày càng vững mạnh và ánh sáng Ni giới được lan tỏa khắp năm châu, nhân ngày kỷ niệm Người vào năm 2025 do Phân Ban Ni giới Thủ đô Hà Nội đăng cai tổ chức, chúng con nguyện tinh tấn tu tập, sống tốt đời đẹp đạo, dù gặp khó khăn gian khổ cũng không lùi bước. Từ tận đáy lòng chúng con luôn tự nhủ: Sông có thể cạn, núi có thể mòn nhưng một sự thật không bao giờ phủ nhận được đó là sự hy sinh của Thánh tổ Kiều Đàm cho Ni giới có ngày hôm nay. Chúng con nguyện tiếp nối hạnh của Người luôn bền tâm kiên cố, nghiêm trì giới luật, giữ gìn chính pháp mãi trường tồn. Nguyện noi gương ngài tuân giữ bát kính pháp, kiến lập Ni bộ phát triển với thời gian, sánh bước cùng dân tộc trên mọi nẻo đường.
Phân ban Ni giới tỉnh Thái Bình
