Lắng tai nghe tiếng đại ngàn
Vườn Lâm một thuở sen vàng nở hoa
Nhạc trời tấu khúc thiên ca
Đón mừng Bồ tát Ta Bà giáng lâm.
Đức Phật là đấng Giáo chủ Phật giáo ở Ấn Độ và theo bước chân du hóa của Giáo đoàn, đạo Phật được truyền bá nhiều nước trên thế giới, trong đó có nước Việt Nam thân yêu của chúng ta.
Thật vậy, khi đạo Phật được truyền vào Việt Nam đã dần hòa nhập vào trong văn hóa bản địa, trong nếp nghĩ: “Đất vua, chùa làng, phong cảnh Bụt”, với các lễ hội nền văn minh lúa nước và cho đến ngày nay, trong giới Phật giáo có ba lễ chính, quan trọng trong năm: Lễ Phật đản, lễ Vu lan và lễ Phật thành đạo.
Đức Phật vốn xuất thân là Thái tử Tất-đạt-đa, con Vua Tịnh Phạn và Hoàng hậu Maya, một nhân vật có lịch sử, sự thật mà giới khoa học đã tìm ra, chứng minh sự thật hiển nhiên với các trụ đá do vua Asoka dựng tại bốn thánh tích còn gọi là Tứ động tâm: Lumpini – nơi Phật đản sanh, Bodhgaya – nơi Phật thành đạo, Sarnath – nơi Phật chuyển pháp luân và Kusinara – nơi Phật nhập Niết-bàn. Ngài được sinh ra vào ngày trăng tròn tháng Vesak năm 624 TCN tại vườn Lâm-tỳ-ni, nằm giữa Ca-tỳ-la-vệ và Devadaha ở Nepal. Đức Phật, tên phiên âm Hán việt là “Tất-đạt-đa Cồ-đàm”, được dịch từ Phạn ngữ Siddhārtha Gautama và cũng được gọi là “Thích-ca Mâu-ni” (Shakyamuni). “Thích – ca” nghĩa là năng nhân, năng tức năng lực, nhân tức từ bi; “Mâu-ni” dịch là tịch mặc, tịch: không bị sự khổ vui làm bận lòng, mặc:
không bị phiền não làm rối loạn (Sơ đẳng Phật học giáo khoa thư – Cư sĩ Thiện Nhơn).
Sự kiện quan trọng liên quan đến đại lễ này là từ năm 1959, sau khi Đại hội Phật giáo thế giới lần đầu tiên tại Colombo, Tích Lan với 26 quốc gia tham dự đã đi đến thống nhất lấy ngày rằm tháng tư hàng năm làm ngày lễ Phật đản. Đồng thời, Liên hợp quốc đã công nhận ba lễ hội văn hóa tâm linh thế giới gọi là Đại lễ Vesak hay Đại lễ Tam hợp gồm lễ Phật đản sinh, lễ Phật thành đạo và lễ Phật nhập Niết-bàn. Điều này cũng xuất phát từ sự hy hữu theo Phật giáo Nam truyền, lịch cổ Ấn Độ ghi lại ngày trăng tròn tháng Vesak là ngày Đản sinh cũng là ngày Thành đạo và nhập Niết-bàn của Đức Phật. Đây cũng chính là đề nghị của 34 quốc gia vào phiên họp thứ 54 đưa Đại lễ Vesak là lễ hội văn hóa, tôn giáo quốc tế, nhằm tôn vinh Đức Phật với các giá trị đạo đức, văn hóa, tư tưởng hòa bình. Và từ năm 2000 trở đi, Đại lễ Vesak được diễn ra tại trụ sở trung tâm của Liên hợp quốc trên thế giới. Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng cử đoàn đại biểu tham gia Đại lễ Vesak quốc tế mỗi năm. Đặc biệt, Việt Nam cũng đã vinh dự hai lần đăng cai tổ chức Đại lễ Vesak vào năm 2008 tại thủ đô Hà Nội và năm 2014 tại Bái Đính tỉnh Ninh Bình. Hai lần đăng cai này đã thành công mỹ mãn và đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp với các nước Phật giáo trên thế giới.
Sau khi thống nhất đất nước, Giáo hội Phật giáo Việt Nam được thành lập vào năm 1981, đã tổ chức đại lễ Phật đản rất trang trọng theo truyền thống văn hóa Việt Nam. Hàng năm, Đại lễ Phật đản được tổ chức tại các lễ đài do các Ban Trị sự các tỉnh thành thực hiện theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Do vậy, tại các lễ đài đều trang nghiêm cờ hoa, muôn màu muôn vẻ đón mừng Phật đản, thể hiện tấm lòng của những người con Phật đối với vị “Thầy dẫn đường”. Trong đó, cử hành chuông trống Bát nhã, dâng hương tưởng nhớ, thể hiện sự tôn kính đến Đức Từ Phụ và lễ Mộc dục với mong ước tái hiện cảnh chín rồng phun nước và chư thiên tán hoa tắm Phật, với ý nghĩa cầu mong thân và tâm hành giả được tẩy sạch cấu uế, não phiền, thanh lương, mát mẻ.
Cũng trong dịp này, các tự viện và Phật tử trên cả nước tổ chức nhiều hoạt động kính mừng Phật đản như trang trí lễ đài Phật đản, thi chấm lễ đài Phật đản tại tư gia, rước xe hoa, văn nghệ mừng Phật đản và không quên các hoạt động thiện nguyện như tặng quà cho bà con nghèo, những mảnh đời bất hạnh, hội chợ ẩm thực chay, phóng sanh, nhất là thiết kế những đóa sen khổng lồ được thả trên sông Hương (Huế), kênh Nhiêu Lộc (TP. HCM)…
Năm nay, sau dịch bệnh covid-19 và hậu quả của nó, tình hình kinh tế thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng đang suy thoái. Do đó, có những tỉnh thành không tổ chức rước xe hoa nhưng trong lòng mọi người ai cũng luôn sống mãi hình ảnh đoàn xa giá Vua Tịnh Phạn rước Hoàng hậu Maya, Thái tử và các cung nữ trở về hoàng cung, hình ảnh tôn nghiêm, sống động lúc Thế Tôn giáng thế, hùng tráng, trang nghiêm với:
“Bảy đóa sen vàng nâng gót ngọc,
Ba nghìn thế giới đón Như Lai”
Quả là một sự thị hiện vô tiền khoáng hậu, một bậc vĩ nhân xuất thế đem lại hạnh phúc cho số đông, hạnh phúc cho chư thiên và loài người. Muôn đời nhân loại cúi đầu, đảnh lễ, quy y mỗi khi nhắc đến danh hiệu Ngài: “Thích ca Như Lai.”
Hy hữu thay Như Lai xuất thế
Cõi nhân gian có lối đi về
Con đường thanh tịnh an vui
Thế Tôn xuất hiện, trời người quy y.
Thích Nữ Trung Tâm