Phật giáo được du nhập, hình thành ở Việt Nam từ rất sớm, đầu kỷ nguyên Tây lịch, Phật giáo đã được nhân dân đón nhận một cách trân trọng có chọn lọc và đã trở thành tôn giáo của dân tộc, trên cơ sở đạo – đời không thể phân ly. Hà Nội là một trong những trung tâm Phật giáo của Việt Nam với hơn một nghìn năm văn hiến, trái tim của cả nước đang từng bước vươn lên đáp ứng nhu cầu phát triển của thời đại, góp phần xây dựng ngôi nhà Giáo hội Phật giáo Việt Nam vững mạnh. Ni giới Phật giáo Việt Nam nói chung và Ni giới Thủ đô nói riêng được hình thành và là một thành viên trong ngôi nhà chung của Tăng đoàn Phật giáo, góp phần quan trọng vào việc đưa Phật pháp đến với muôn dân.
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, các tự viện Ni vẫn luôn duy trì nền nếp thiền môn quy củ, gìn giữ mạng mạch Phật pháp, thắp sáng ngọn đèn trí tuệ và lưu truyền giới hạnh của các bậc tiền nhân. Truyền thống này như một viên ngọc quý được kế thừa, góp phần soi sáng và tạo nên thạch trụ vững chắc cho Ni chúng phát triển. Nguyện trọn đời cống hiến cho lý tưởng lợi tha, các chư Tôn đức Ni luôn dốc sức duy trì chính pháp, cùng vun đắp ngôi nhà chung của Giáo hội, mang lại hạnh phúc an lạc cho nhân sinh. Các quý Ngài đã tích cực tham gia công tác Phật sự và hoạt động xã hội với công đức nhiều vô lượng, tuy nhiên, phần đa chư Tôn đức Ni luôn khiêm nhường, vô vị lợi, tuân theo lối sống tu hành thanh bần, giản dị mà sâu lắng, nhân văn. Với những cống hiến trọn đời cho đạo pháp, phụng sự chúng sinh để cúng dường chư Phật, bước chân nhà Ni luôn thầm lặng, đong đầy ân đức từ bi, hỉ xả, nhẹ nhàng, không phô trương, bởi các quý Ngài hiểu rõ lý Sắc Không bất nhị.
Truyền thống đó được dựng xây và trao truyền từ trong lịch sử. Tương truyền, Ni giới Việt Nam xuất hiện từ đầu thế kỷ thứ I với các bậc tiền bối tiêu biểu như: Ni sư Bát Nàn, Thiều Hoa, Vĩnh Huy, Nguyệt Thai, Nguyệt Độ, Chiêu Dung, Hương Thảo, Phương Dung. Thời Lý có bậc Ni xuất chúng là Ni sư Diệu Nhân. Thời Trần có Ni sư Tuệ Thông ở núi Thanh Lương. Vào thời Trịnh Nguyễn ở Đàng Ngoài, có Ni sư Pháp Giới, Ni sư Pháp Tánh, Ni sư Diệu Tuệ, Ni sư Diệu Tâm, Tỳ kheo Ni Dương Thị Ngọc Kính .v.v. Trong thời hiện đại, nhiều chư Ni đã tích cực tham gia chấn hưng Phật giáo trên các phương diện. Mỗi Ngài mỗi công hạnh, mỗi thệ nguyện khác nhau. Các Ngài xuất hiện ở thế gian báo ân Phật Tổ, mở hội khai đàn, hoằng dương giáo pháp, kiên tâm, bền chí giữ cảnh Lan nhã, một bề dứt nhân hữu lậu, duy trì quy củ thiền gia và chưa từng xa rời tâm xuất thế.
Ngày nay, trong bối cảnh hiện đại hóa và nhập thế, hòa quang đồng trần của Phật giáo, Ni giới Thủ đô, nhất là quý Ni trưởng và Ni sư, đã tham gia nhiều chức sự trong Giáo hội cũng như xã hội, vẫn luôn giữ vững tinh thần “hộ quốc, an dân”, nguyện một lòng vì đạo pháp và dân tộc. Lấy từ bi làm gốc, Phân ban Ni giới Thủ đô, cùng với sự ủng hộ của đông đảo Phật tử, đã, đang và sẽ có nhiều đóng góp cho các hoạt động an sinh xã hội và từ thiện không chỉ ở địa phương, mà còn mở rộng tới những vùng sâu vùng xa, góp phần lan tỏa tinh thần cứu nhân độ thế của đạo pháp, củng cố vị trí của Phật giáo Thủ đô ngàn năm linh thiêng.
Đại lễ tưởng niệm Đức Thánh tổ Ni Đại Ái Đạo, do Phân ban Ni giới Phật giáo Hà Nội đăng cai tổ chức, cũng là dịp để cảm tạ ân đức của Thánh tổ Ni đã vì Ni chúng hậu lai mà mở đường giải thoát, trên là báo đáp ân đức Từ Phụ xót thương, rủ lòng bi mẫn, bình đẳng tế độ. Từ đó, Ni giới mới có cơ duyên gia nhập Tăng đoàn. Nhân dịp này, Phân ban Ni giới Thủ đô xuất bản ấn phẩm “Kỷ yếu tọa đàm Ni giới Thủ đô: Kế thừa truyền thống, hội nhập và phát triển”. Đây là một phần quan trọng trong chuỗi sự kiện của Đại lễ tưởng niệm Đức Thánh tổ Ni Đại Ái Đạo năm 2025.
Bàn về công đức của Đức Thánh tổ Ni, các chư Ni Việt Nam và Thủ đô, dẫu biết ngôn bất tận ý, nhưng ấn phẩm này là một món quà tri ân mang nhiều ý nghĩa. Các bài tham luận đều thể hiện tâm huyết của bút giả, học giả trong và ngoài giới Phật giáo ở nhiều tỉnh, thành cùng hướng về chủ đề của đại lễ. Đồng thời, đây cũng là sự thể hiện tiếp bước dấu chân bậc Hương Tượng, thắp đèn tuệ, nối thịnh tông phong Ni đức, mượn thân phàm phụng sự chúng sinh, tích tâm đạo, một đời giải thoát. Qua đó, cũng lưu lại phần nào trong tâm trí Ni trẻ hậu thế về những giai đoạn lịch sử đáng tự hào, để thêm lớn lòng tin kính đối với các bậc tiền nhân, cũng như nuôi lớn trí nguyện xây dựng Tịnh độ tại nhân gian. Hi vọng, cuốn sách cũng sẽ là tư liệu quý để hậu nhân tham khảo về sự thừa hành và phát triển của Ni giới Thủ đô trong thời kỳ hội nhập và phát triển.
Trong quá trình tuyển chọn và biên soạn các bài tham luận, dù Ban Biên tập đã cẩn trọng nhưng không tránh khỏi những thiếu sót, mong được chư Tôn thiền Đức và quý độc giả chỉ dạy, tham góp.
Xin trân trọng giới thiệu và kính chúc chư Tôn đức Tăng Ni pháp thể khinh an, chúng sinh dị độ, quý độc giả vạn sự cát tường.
Trưởng Ban biên tập
Ni trưởng, Tiến sĩ Thích Đàm Thành
