Thiền lâm bảo huấn ~ Quyển Thứ Hai (Đoạn 100)

 Linh Nguyên nói: “Người học khi động khi tĩnh không thể xem kỹ kỹ, nói và làm không thống kê tình tỉnh. Người nói ít chưa ắt là ngu ngu, lợi lợi khẩu chưa ắt đã là trí. Người quê hương chưa tinh đã là trái, phải thuận tiện bắt đầu trung thực. Người chưa hoàn thành công thức tìm kiếm mà biết hết được tình huống người¹, ý lấy ý để chọn người học! ai lại muốn cầu đạo, nhưng ở trong số đó, những người biết rõ lý do, thì trong ngàn người không được một. Trong đó, những người tu thân, đi gỏi thực hành, tụ học sự, tài lộc cây, nếu không công phu trong ba mươi năm trời, thời sao hay đến được. không có dấu vết. thế nào tránh được lỗi. Phu Tử là Thánh nhân, cũng còn năm thứ bảy học Dịch² không phải là lời nói thái quá. Khế kinh³ thời nói: “tuyệt vọng tưởng khởi, chỉ sợ giác ngộ chậm”. Hồ hồ, từ bậc thánh hiền trở xuống, ai lại không có lỗi như vậy. Nếu có phương thức thiện xạ, thời điểm sản phẩm ⁴ bị loại bỏ. Cho nên nói: “Người thợ khéo, tùy theo phòng sử dụng mà làm bánh xe hay càng xe, thì cong thẳng của gỗ không uổng phí⁵. Người khôn cưỡi ngựa, biết thích nghi với con đường nguy hiểm hay dễ dàng, nên không mất cái tính của phần ngựa ngựa⁶. Vật đã phần như thế, người cũng nên thế vậy. Nếu tiến theo cái tình yêu, ly hợp liên hệ ở và đồng hay di thế là do nơi bỏ mà mà cắt đường cong, thẳng, bỏ cân mà vậy So sánh sự nhẹ nhõm, dẫu nói rằng tinh vi, nhưng tránh khỏi những rắc rối như vậy”.

1. Ngọc châu Diệu Diệu.  Nguỵ Huệ Vương bảo Tề Vương rằng : “Quả nhân có một viên ngọc châu rất nhỏ mà hay soi sáng được tất cả phía trước sau trong phạm vi mười hai Yên xe”
2.  Học Dịch.   Thánh nhân tuy sanh ra đã biết, nhưng chưa từng tự mình nói là ta không có lỗi. Tuy là khiêm tốn mà đạo lý thật không cùng tận vậy. Học dịch thời minh được cái lý cát hung tiêu trưởng, cái đạo tiến thoái tồn tại. Cần Thánh nhân phải nhiều năm để nghiên cứu cho cùng tận nghĩa kinh, ngõ hầu để thực hiện hành động mới không phạm lỗi.
3.  Khế Kinh.   Tiếng Phạn gọi là Tu Đa La, Tàu dịch là Khế Kinh, có nghĩa là khế lý hợp cơ, tức là cái pháp của Phật nói ra thích hợp với lý với cơ của chúng sinh.
4. Phẩm vật.  Nói cả những người cao, thấp, lớn, nhỏ, thông minh, âm vang, không bỏ sót một ai.
5.  Theo Thiên Thiên Đạo Sách Trang Tử . Xưa kia Tề Hoàn Công đọc sách ở trên nhà, Luân Biển khéo léo bánh xe ở dưới nhà. Luân Biển dốc hỏi : “Thần lừa ẩn hỏi vua, vua đang đọc cuốn sách đó là sách gì ?”. Vua nói : “Lời Thánh nhân”. Biển tâu : “Thánh nhân ở đâu ?”. Vua nói : “Thánh nhân đã chết rồi”. Biển tâu : “Bàn thì vua đang đọc cuốn sách đó, đó chỉ là cái bã giả của Thánh nhân vậy”. Vua giận dữ nói : “Quả nhân đọc sách, robot là người khéo léo bánh xe, sao được xen bàn tới, nếu nói được ta tha, không nói được ta chém đầu”. Biển thưa : “Đem ngay việc làm của thần làm mà thử, thần đây khéo bánh xe, tô to từ thời gian sạch tru mà chắc, đẽo nhanh chóng phản đối tay mà tô vào, khéo léo chậm trí nhanh đó là việc thích nghi ở rồi ứng ra tay. Nghề cho người mà chết rất nhiều như vậy. Cho nên đọc sách của nhà vua cũng chỉ là cái bã giả của Thánh nhân vậy”. Tề Hoàn Công nghe rồi rất vui mừng.
6.  Ngựa Nô ngựa Ký.   Nô là con ngựa, Ký là con ngựa, ngựa giỏi.