Chiều rơi chậm trên mái trường làng miền quê. Đứng giữa sân trường nhìn ra xa sẽ thấy dòng sông mênh mang, hiền hòa như sự chất phác của bà con miền Tây sông nước. Cơn mưa bụi giăng như tấm màn mỏng, ánh đèn vàng đầu ngõ hắt xuống sân loang loáng nước. Thầy Thái bước chậm, đôi vai hơi còng, bàn tay khẽ siết lấy quyển giáo án đã sờn mép. Từng bước chân ông in xuống nền đất ướt, đều đặn, lặng lẽ như nhịp thời gian.
Phía sau, tiếng dép nhỏ khẽ vang:
– “Thầy ơi… ”
Giọng Hạ run run, hòa trong tiếng mưa. Cô học trò nhỏ nay đã lớn, nhưng trong giọng nói ấy vẫn còn nguyên nét rụt rè của ngày đầu đi học. Gia đình em có hoàn cảnh khó khăn khi cha mất sớm, mẹ em phải một mình làm đủ nghề nuôi Hạ và đứa em trai ăn học nên đôi vai cũng còng hơn theo thời gian.
Thầy dừng lại, quay người, nụ cười nhẹ như ánh đèn vừa được thắp:
– “Có chuyện gì, Hạ?”
Cô mím môi, bàn tay xoắn chặt vạt áo mưa, đôi mắt long lanh ngấn nước mưa hay nước mắt cũng chẳng rõ:
– “Dạ Thầy còn nhớ… câu thầy từng nói với con không? Rằng… ‘Con hãy tự mình thắp đèn lên mà đi’ đó ạ.”
Thầy lặng đi một chút. Ánh nhìn ông sâu như lớp khói lam chiều phủ trên sông. Ông nhớ khi đầu năm nay (Hạ khai giảng lớp 5) Ông có tặng cho em 1 quyển sách “Tony buổi sáng: trên đường băng” nói về nghị lực vượt qua thử thách, kỹ năng sống và tính kiên trì để dẫn đến thành công. Ông khẽ gật đầu, giọng trầm mà ấm:
– “Thầy nhớ. Và thầy tin con cũng nhớ.”
Hạ cúi mặt, giọng nghẹn lại:
– “Nhưng… có khi con sợ lắm. Con sợ đi lạc, sợ ánh đèn trong con không đủ sáng… ”
Thầy bước đến, đặt nhẹ tay lên vai trò, bàn tay chai sạn nhưng ấm áp lạ thường:
– “Thầy chỉ là người giữ ngọn đèn, trao lại cho con. Còn con phải bước bằng đôi chân của mình. Con ngã, cũng là học. Con đi, cũng là học. Thầy chỉ tin – trong con, ánh đèn ấy sẽ không tắt con ạ.”
Hạ im, nước mắt tràn ra, lẫn trong mưa. Cô ngẩng lên, ánh mắt dõi theo nơi sông loáng ánh đèn đường chập chờn.
– “Thầy… nếu một ngày con đi xa, Thầy vẫn sẽ ở bên con chứ?”
Thầy khẽ mỉm cười, Thầy hiểu rõ tận sâu trong trái tim và hồn nhiên ấy thiếu một tình thương của người cha, em rất cần sự động viên, tình thương, sự dẫn dắt để có thể tiến xa hơn mang theo ước mơ vào đời cho mai sau, trở thành một người mạnh mẽ và có ích. Ánh mắt Thầy hiền mà xa xăm, nhẹ nhàng bảo:
– “Thầy sẽ luôn ở bên… không phải để dắt con đi, mà là đứng sau, nhìn con lớn dần. Đó là niềm vui của thầy đó con.”
Gió thổi qua, vài sợi tóc bạc dính vào trán ông. Hạ đứng lặng, lòng dâng trào một thứ cảm xúc khó gọi tên – vừa biết ơn, vừa xót xa.
Thời gian trôi, Hạ đi thi đại học, bởi thời đó kỳ thi tốt nghiệp và đại học chưa gộp lại như hôm nay. Trước ngày lên đường, cô đến thăm thầy. Trong căn phòng nhỏ, Thầy đang tỉ mẩn lau chùi ngọn đèn dầu đã cũ. Mùi dầu hôi thoang thoảng, hòa với tiếng đồng hồ tích tắc.
– “Thầy ơi… ” Hạ khẽ gọi.
Thầy ngẩng lên, ánh mắt hiền, nụ cười vẫn nguyên vẹn như ngày nào.
– “Con đi thi à?”
– “Dạ. Con sợ lắm… Nếu con không làm được thì sao Thầy ạ?”. Em từng tâm sự với Thầy nghe về ước mơ theo nghề nhà giáo, được truyền đạt những kiến thức cho các em nhỏ.
Thầy đặt chiếc đèn xuống, giọng nhẹ như hơi thở:
– “Thì con vẫn sáng – vì con đã dám đi. Thất bại cũng là ánh sáng, chỉ cần con không bỏ cuộc con ạ.”
Hạ bước lại gần, đôi bàn tay nhỏ nắm lấy tay Thầy – bàn tay thô ráp của bao năm phấn trắng:
– “Con hứa… con sẽ không phụ lòng Thầy đâu ạ.”
Thầy lắc đầu, nụ cười hiền ẩn sau vết nhăn khóe mắt:
– “Thầy không cần con hứa cho Thầy. Con hãy hứa cho chính con. Vì con xứng đáng được tỏa sáng, hãy tự tin và nỗ lực hết mình nha con.”
Ngày Hạ đỗ, trời trong và gió nhẹ. Cô chạy về trường, tìm Thầy. Thầy đang tưới giàn hoa giấy trước hiên. Nước chảy róc rách, ánh nắng vỡ trên tà áo cũ bạc màu.
– “Thầy ơi, con làm được rồi!”
Thầy ngẩng lên, nhìn Hạ – không nói gì ngay. Rồi ông cười, thật hiền:
– “Con làm được, vì con đã tự thắp đèn mà đi đó con ạ.”
Nước mắt Hạ trào ra. Cô cúi đầu, nghẹn ngào:
– “Dạ con biết ơn Thầy… nhiều lắm.”
Thầy đặt tay lên vai trò Hạ:
– “Nếu con thật sự biết ơn Thầy, thì hãy đi thắp đèn cho người khác. Khi ấy, ánh sáng này mới thật sự sống đó con.”
Nhiều năm sau, thầy Thái nghỉ hưu. Ngôi trường xưa rợp hoa phượng, tiếng ve râm ran gọi hè. Cô giáo Hạ đứng trên bục giảng, nhìn những ánh mắt non nớt trước mặt. Cô mỉm cười, khẽ nói:
– “Các em à, hãy tự mình thắp đèn lên mà đi nhé.”
Khi Hạ về thăm Thầy, trời chiều tím biếc, gió thổi nhẹ, đèn phố hắt vàng. Thầy ngồi bên hiên, đôi mắt dõi ra xa và vẫn sáng lên khi gặp được Hạ – một cô học trò được ông đánh giá cao và thương lắm, vừa gặp trò Hạ ông liền nói:
– “Con có biết… ánh đèn không thể soi hết đường đi. Nhưng nếu không có, ta sẽ lạc trong bóng tối con nhớ nha.”
Hạ cúi đầu, giọng nghẹn lại:
– “Thầy đã thắp đèn cho con và con sẽ thắp lại cho người khác Thầy ạ.”
Thầy khẽ gật, đôi môi mấp máy như muốn nói thêm điều gì đó, rồi chỉ mỉm cười:
– “Vậy là đủ rồi con.”
Hạ ngước nhìn ngọn đèn dầu nơi nhà Thầy. Ánh sáng mờ mà ấm. Trong tim cô, một ngọn đèn vẫn cháy – không chỉ của người Thầy, mà của tình tri ân, của con đường học không bao giờ tắt. Tuy ngồi trong khoảng không gian im lặng, cùng nghe tiếng côn trùng râm ran buổi tối ở làng quê, dù không ai nói gì nhưng trong ai cũng rõ Thầy và trò Hạ đặt cho nhau một tình thương lớn vô cùng, đó là một tình thương tinh thần bao la, giúp lòng người thức tỉnh, đánh thức sự tự tin và ý chí bên trong mình. Đề rồi, cô thành công như hôm nay. Cô bất giác đọc lên bài thơ hòa vào không gian yên bình, rộng lớn như tặng cho người Thầy thương kính:
Dưới sân trường gió nghiêng vai,
Bàn tay Thầy nắng phôi phai bụi đời.
Thắp cho em một ánh trời,
Đèn Thầy vẫn sáng giữa đời mênh mông.
Mai con đi khắp muôn trùng,
Mang theo ánh sáng, mang cùng niềm tin.
Ơn Thầy như suối yên bình,
Soi con qua những ân tình nhân gian.
Huệ Trí {ĐSHĐ-146}
