Ni trưởng Huyền Học: Bậc chân tu trì luật

Nói đến cố Ni trưởng, chúng con luôn nhớ đến dung mạo từ hòa của Người với đạo phong đĩnh đạc, cốt cách uy nghi. Không chỉ vang danh là bậc chân tu nghiêm trì giới luật, Người còn có công hạnh cao cả, suốt cuộc đời tu tập dấn thân phụng sự cho Đạo pháp và Dân tộc. Cố Ni trưởng đã dành trọn cuộc đời tu tập và phụng sự đúng với tâm nguyện:

“Huyền không đạo hạnh sáng ngời,
Nghiêm trì giới luật trọn đời thanh cao.
Học Phật giải thoát trần lao
Áo lam mộc mạc bước vào thiền môn.”

Quả thật: “Chớ bảo xuất gia là việc dễ, đã do nhiều kiếp gieo Bồ đề¹.” Cố Ni trưởng chắc hẳn đã có thiện duyên nhiều đời nên từ thuở thiếu thời, tâm Bồ đề Ni trưởng đã khai mở, Người đã sớm nhận ra cõi đời giả tạm, thế sự phù hoa, chỉ có đạo giải thoát là pháp tối thượng nên phát tâm dõng mãnh muốn xuất gia tu Phật.

Dù rằng suốt cuộc đời Người tu hành miên mật và nỗ lực phụng sự Đạo pháp không ngừng nghỉ, tuy nhiên những kẻ hậu học như chúng con tìm thấy rất ít bút tích, tư liệu về cuộc đời và sự nghiệp của Ni trưởng. Nói như vậy không có nghĩa là những dấu ấn về Ni trưởng bị lãng quên theo năm tháng thời gian! Tất cả đều do vì ý Người học hạnh của Thiền sư Hương Hải:

“Nhạn quá trường không,
Ảnh trầm hàn thủy.
Nhạn vô di tích chi ý
Thủy vô lưu ảnh chi tâm.”

Đúng thật như vậy, Ni trưởng không muốn để lại bất cứ dấu tích nào. Người đã dặn lại các đệ tử: “Sau khi thầy qua đời các con không được viết kỷ yếu hoặc viết bất cứ điều gì về thầy, thầy không làm được điều gì to tát cả, viết ra chỉ làm tốn kém bút mực, giấy in và tiền của đàn na tín thí³.”

Mỗi khi nhắc về Ni trưởng, hình ảnh của một bậc chân tu giản dị, nghiêm trì giới luật và những ký ức về Ni trưởng, cứ mãi tuôn chảy trong tâm trí của chúng con. Chúng con là những Ni sinh khóa III, Trường Cao cấp Phật học Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh, thuộc đơn vị Lâm Đồng đã có được phước duyên sống, tu học và gần gũi bên cạnh Ni trưởng vào những năm tháng ẩn tu vào cuối đời của Người. Chúng con đã được học hỏi rất nhiều qua chính thân giáo, khẩu giáo và ý giáo của Ni trưởng. Chị em chúng con thường gọi Ni trưởng bằng từ ngữ rất thân thương và cung kính: “Sư cụ”. Ni trưởng tuy sống đời thanh bần giản dị, nhưng “đạo phong cốt cách” của Người đã toát lên nét “thanh cao của bậc xuất trần thượng sĩ.” Dòng thời gian cứ trôi và trôi mãi không dừng, nhưng những ký ức về Ni trưởng cứ hiện dần rõ nét trong chúng con.

1. Thời kỳ xuất gia tu học

Cố Ni trưởng thượng Huyền hạ Học, thế danh Huỳnh Thị Phụng, sinh năm 1920. Ni trưởng sinh ra và lớn lên ở khu vực Đông Nam bộ, Phan Thiết, Bình Thuận trong một gia đình trung lưu tin Phật. Từ nhỏ tâm Bồ đề đã nảy nở, nên Người muốn xuất gia tu học. Năm 16 tuổi (1936) Ni trưởng trốn vào miền Nam xuất gia tu học tại chùa Hải Ản – ngôi chùa Ni đầu tiên vùng Sài Gòn – Gia Định do cố Ni trưởng Hồng Thọ Diệu Tịnh trụ trì. Ni trưởng được Bổn sư Hồng Thọ Diệu Tịnh ban pháp húy là Nhật Tân, tự Huyền Học, hiệu Như Nghiêm, thuộc đời thứ 41 dòng Nguyên Thiều⁴, năm ấy Ni trưởng tròn 17 tuổi. Ni trưởng đã tham gia các khóa học do cố Ni trưởng Bổn sư Hồng Thọ Diệu Tịnh dạy dỗ tại chùa Hải Ản – Gia Định. Năm 1940 Ni trưởng cũng đã tham gia học các khóa học tại các Trường Ni Vạn An (Sa Đéc). Năm 1941 Ni trưởng học tại Trường Ni Linh Phước. Cả hai trường này đều do cố Ni trưởng Hồng Thọ hướng dẫn với hơn 100 Ni chúng. Hầu hết chư Ni học ở đây sau này đều trở thành những bậc Ni lưu tài đức như Ni trưởng Đàm Minh (chùa Bửu Quang), Ni trưởng Viên Minh (chùa Hồng Ân), Ni trưởng Từ Nguyên Hải Tuệ… Với ý nguyện tham cứu Phật pháp sâu rộng, Ni trưởng đã có thời gian theo học với Đại lão Hòa thượng Giác Phong tại chùa Hải Đức – Nha Trang, đặc biệt Ni trưởng được đào tạo và “thấm nhuần ân pháp nhũ” từ các bậc cao Tăng thạc đức⁵.

2. Thời kỳ dấn thân hành đạo

Vì suốt thời gian tu học, đã được đào tạo bởi các bậc Kỳ túc trưởng thượng, nên Ni trưởng đã kế thừa, tiếp nối và phát huy sự nghiệp hoang hóa của quý Ngài với tâm nguyện “Tre già măng mọc” để tiếp nối hạnh nguyện của chư Tổ “tiếp dẫn hậu lai, báo Phật ân đức.” Ni trưởng đã không ngừng nỗ lực miệt mài chu du tham học, hành trì Tam Vô lậu học – Giới, Định, Tuệ hầu mong đáp đền ân đức muôn một của Thầy Tổ, đúng tâm nguyện của chư Tổ “Ân giáo dưỡng một đời nên huệ mạng, nghĩa Ân sư muôn kiếp khó đáp đền.” Điều này đã giải thích được công hạnh giáo huấn, giảng dạy không mỏi mệt của Ni trưởng ở quê nhà Phan Thiết⁶.

Vào năm 1937, cố Ni trưởng Bổn sư Hồng Thọ Diệu Tịnh đi giảng pháp tại Phan Thiết đã tiếp nhận ngôi Bình Quang Ni tự. Sau đó, cố Ni trưởng đã giao cho Ni trưởng Huyền Tông và Huyền Học trông nom điều hành Phật sự. Ni trưởng Huyền Học được hàng môn đệ và Phật tử chùa Bình Quang gọi là “Thầy giảng sư.”

Năm 1942-1952 Ni trưởng được giao chức vụ “Tổng Thư ký Giáo hội Sơn Môn Bình Thuận.”

Năm 1952-1963 Ni trưởng làm “Cố vấn giáo hạnh của gia đình Phật tử tỉnh Bình Thuận” và dạy giáo lý tại Trường Bồ Đề Phan Thiết.

Năm 1942 cố Ni trưởng Hồng Thọ viên tịch tại chùa Hải Ản, Ni trưởng Huyền Học phải cư tang một thời gian. Sau đó Ni trưởng cùng chư huynh đệ dời chùa Hải Ản sang khu đất mới, lo xây dựng chính điện thờ Phật đảm nhiệm phần Phật sự do Thầy để lại.

Năm 1945, khi cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ, lan rộng, Ni trưởng đã tham gia đoàn nữ cứu thương nơi quê nhà, tại tỉnh Bình Thuận.

Năm 1963, Ni trưởng cùng chư Tăng Ni Phan Thiết, Bình Thuận tham gia cuộc đấu tranh đòi tự do tín ngưỡng chống chế độ độc tài gia đình trị Ngô Đình Diệm.

Năm 1964 sau khi Đại hội Phật giáo Thống Nhất được thành lập tại chùa Ản Quang, Viện Hóa Đạo đã cử Ni trưởng làm “Vụ trưởng Ni bộ Bắc Tông” thuộc Tổng vụ Tăng sự nhiệm kỳ đầu tiên 1964-1968. Ni trưởng đã rời chùa Bình Quang Phan Thiết về thường trú tại chùa Từ Nghiêm Chợ Lớn – Trụ sở Ni bộ Bắc Tông Trung ương để cùng quý Ni trưởng, chư Ni trong Ni bộ chung lo Phật sự, điều hành công việc cho Ni giới.Năm 1967, Ni trưởng tham dự phái đoàn chư Ni Bắc Tông, gồm có các Ni trưởng trong Ban lãnh đạo Ni Bộ đi viếng thăm các nước và khu vực Phật giáo như Ấn Độ, Nhật Bản và Đài Loan.

Năm 1968, sau khi mãn nhiệm Vụ trưởng Ni bộ Bắc Tông, Ni trưởng được Tổng vụ giáo dục cử làm Giám viện Ni trường Dược Sư Gia Định trong hai khóa từ năm 1968-1974. Ni trưởng đã cùng Ban Giám đốc điều hành, giảng dạy Ni chúng thuộc hai lớp Trung đẳng Phật học chuyên khoa I và II, đã đạt được nhiều thành quả khả quan. Phần lớn ngày nay những Ni lưu mô phạm tài đức song toàn trong Giáo hội đều xuất thân từ hai khóa học do Ni trưởng và Ban Giám viện Phật học Ni trường Dược Sư tôi luyện và đào tạo.

Năm 1974 sau khi mãn nhiệm Giám viện Phật học Ni trường Dược Sư, Ni trưởng cầu pháp và theo học khóa thiền với Hòa thượng Thanh Từ tại Tu viện Chơn Không – Vũng Tàu. Hòa thượng Thanh Từ là người đã khơi dậy và tìm về cội nguồn “Thiền Phái Trúc Lâm Yên Tử” do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập⁷. Lúc đó, Hòa thượng vừa mới nhập thất ra và dạy khóa thiền đầu tiên. Ni trưởng được hội đủ duyên lành với tâm nguyện “quyết một lòng cầu đạo giải thoát” nên đã về tham gia học khóa thiền do Hòa thượng Thanh Từ dạy và nhập thất từ năm 1974-1977 tại Thiền thất Vũng Tàu⁸.

Từ năm 1977 trở về sau, Ni trưởng về tịnh tu tại Ấp Thuận Quang – Tân Thới Nhứt, huyện Hóc Môn – Thành phố Hồ Chí Minh, trên phần đất của người em gái trong gia đình và tiếp tục giáo hóa, dạy luật cho Ni chúng, hướng dẫn Phật tử tu học Phật pháp và thọ Bát Quan Trai. Năm 1988, Ni trưởng đã khuyến hóa người em hiến trọn phần đất trên để xây dựng chùa Vĩnh Phước. Ni trưởng làm Viện chủ, Sư cô Như Hoa trụ trì đã được Thành hội Phật giáo ra quyết định bổ nhiệm và công nhận là đơn vị cơ sở tự viện của Giáo hội tại địa phương. Tại đây, hàng năm Ni trưởng đều tổ chức An cư kiết Hạ và Bố tát tập trung mỗi nửa tháng cho chư Ni trong huyện theo sự hướng dẫn của Giáo hội và Thành hội Phật giáo Thành phố Hồ Chí Minh. Qua đó, phong cảnh già lam Vĩnh Phước trở nên hưng thịnh và phát triển trang nghiêm, thanh tịnh theo tinh thần Hiến chương, Nghị quyết của Ban Tăng sự Trung ương GHPGVN. Ngoài ra, Ni trưởng còn được chư Tăng Ni, Phật tử tại huyện nhà cung thỉnh làm chứng minh Ban Đại diện Phật giáo huyện Hóc Môn.

Cuối năm 1993, trong Đại hội Phật giáo Việt Nam toàn quốc lần thứ III tổ chức tại Hà Nội, Ni trưởng được suy cử làm Ủy viên Hội đồng Trị sự Trung ương GHPGVN nhiệm kỳ 1993-1997. Ni trưởng chính là người khai sơn lập địa ngôi chùa Vĩnh Phước, Q.12 từ thuở còn hoang sơ nhà tranh vách đất, nước ngập bùn lầy. Ni sư Như Hoa kế thừa xây dựng tiếp nối hạnh nguyện của Ni trưởng và phát triển ngôi già lam huy hoàng phạm vũ cho đến ngày nay. Ngoài ra, Ni trưởng còn tiếp nhận ngôi chùa Bửu Tạng, Q.12 và giao cho đệ tử Thích Nữ Như Minh làm trụ trì.3. Thời kỳ ẩn tu và viên tịch

Dù đảm nhiệm nhiều chức vụ và Phật sự quan trọng, nhưng lúc nào Ni trưởng cũng canh cánh trong lòng tâm nguyện “tu Phật – giải thoát.”

Sau khi tham học với Hòa thượng Thanh Từ, rồi nhập thất 3 năm tại Thiền thất Vũng Tàu, Ni trưởng tịnh tu ở phần đất tại chùa Vĩnh Phước, Q.12. Lúc đó cơ sở vật chất rất đơn sơ, chỉ được tôn tạo một phần nhỏ. Tuy ẩn tu, nhưng Ni trưởng vẫn không quên hạnh nguyện độ sanh, tiếp dẫn hậu học. Năm 1993, khóa III Trường Cao cấp Phật học Việt Nam khai giảng tại Thiền viện Vạn Hạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. Số lượng Tăng Ni sinh trúng tuyển đã vượt trội so với khóa II. Các Ni sinh về tham học không có đủ chỗ ở. Để chia sẻ gánh nặng cho Giáo hội cũng như Ban Giám hiệu trường, Ni trưởng đã dạy cố Ni sư Như Hoa tiếp nhận một số Ni sinh các tỉnh đã trúng tuyển vào Trường Cao cấp Phật học khóa III về chùa Vĩnh Phước nội trú. Tuy chùa còn rất khó khăn, nhưng Ni trưởng đã dạy Ni sư Như Hoa phải tạo mọi điều kiện cho Ni sinh khóa III có đầy đủ phương tiện tu và học. Lúc đó đường sá xa xôi chưa được mở mang, Ni trưởng đã cùng với Ni sư Như Hoa dành một phần chi tiêu của chùa để thuê xe lam và tài xế chở các Ni sinh đi học mỗi ngày.

Mùa đông năm 1994 Ni trưởng lâm bệnh, mặc dù được các Y, Bác sĩ ở các bệnh viện Thống Nhất, Chợ Rẫy Thành phố Hồ Chí Minh, ở Phan Thiết tận tình chữa trị, cùng với sự lo lắng hết lòng của hàng môn đồ đệ tử, nhưng “thuốc tiên nào cứu được người hết số, chén linh đơn đâu chữa được bệnh nan y.” Thế rồi thân tứ đại theo luật vô thường suy yếu dần như đèn hết dầu, như nhang tắt lụn theo thời gian, Ni trưởng ra đi vào lúc nửa đêm, ngày rằm tháng giêng năm Ất Hợi tại chùa cũ Bình Quang quê xưa, trụ thế 76 năm, Hạ lạp trải qua 55 mùa An cư kiết Hạ.

4. Công hạnh của một bậc trì Luật chân tu sáng ngời

Ni trưởng chính là bậc mô phạm trong hàng Ni giới với giới đức trang nghiêm thanh tịnh. Do vậy, từ những thập niên 1960-1990, Ni trưởng đều dự vào hàng Tam Sư Truyền giới trong các đại Giới đàn để truyền giới cho các giới tử Ni. Nhờ đó, giới tử đã được “giới thể châu viên, huệ mạng tăng trưởng”, làm chánh nhân giải thoát trên bước đường tu học và hành đạo trong hiện tại và mai sau.

Sau năm 1975, dù hoàn cảnh khó khăn nhưng Ni trưởng thường xuyên tổ chức bố tát tụng giới cho Ni chúng xung quanh huyện Hóc Môn. Ni trưởng không bao giờ vắng mặt, luôn cùng chư Ni chúng bố tát tụng giới. Đến mùa An cư kiết Hạ, Ni chúng vân tập đầy đủ kiết giới an cư và thỉnh Ni trưởng làm Thiền chủ. Chùa Vĩnh Phước trở thành điểm An cư kiết Hạ cho chư Ni trong huyện cho đến ngày nay⁹. Ni trưởng là bậc chân tu với cốt cách uy nghiêm nhiếp phục Ni đồ, nhưng luôn tỏa ra lòng bi mẫn với nếp sống thiền môn giản dị, hài hòa và cởi mở, chia sẻ kinh nghiệm tu tập và dạy dỗ mỗi khi Ni trẻ cần tham vấn. Ni trưởng chính là bậc thạch trụ thiền môn, là người lãnh đạo Ni giới theo nếp sống “lục hòa” và tạo mọi điều kiện hướng dẫn sách tấn Ni giới trẻ tuổi tu học, hành đạo đúng với ý nghĩa của người xuất gia “Thượng cầu Phật đạo, hạ hóa chúng sanh.”

Kết luận

Bậc long tượng dù hình bóng có phai mờ theo năm tháng như sao mờ buổi sớm, nhưng công hạnh sáng ngời của Ni trưởng một đời hoằng hóa làm gương cho Ni lưu trong thời mạt pháp mãi mãi không bao giờ nhạt phai với một đại nguyện thiết tha và đại nguyện ấy luôn cháy sáng trong chánh pháp. Sự chân tu – nghiêm trì giới luật và công hạnh của Ni trưởng đã dìu dắt biết bao thế hệ Ni lưu trên con đường xuất gia tu tập và phụng sự Đạo pháp. Suốt cuộc đời, Người không bao giờ nhàm mỏi từ khi xuất gia cho đến ngày viên tịch, Ni trưởng đã dồn hết công sức tu tập, nghiên tầm kinh điển, tư duy lời Phật dạy, giảng dạy và thực hành miên mật để làm tấm gương sáng cho hàng Ni lưu hậu học noi theo. Từ đó, Ni trưởng cũng đã gội nhuần biết bao mầm cây cho hàng Phật tử. Cho dù, chúng con có cố gắng hết sức cũng không lột tả hết được những công hạnh sáng ngời của Ni trưởng. Công hạnh ấy tỏa ra hương thơm giới đức và tuệ đức như đóa sen tinh khiết tỏa mùi hương thơm ngát. Dù trải qua bao biến cố thăng trầm, Ni trưởng luôn luôn đồng hành và đấu tranh cho sự tồn vong của “Đạo pháp và Dân tộc”, với tâm nguyện “Đạo pháp gắn liền với Dân tộc.”
Ni trưởng đã làm đúng với tâm nguyện của chư Phật, chư Tổ và noi theo hạnh nguyện của đức Thánh Tổ Đại Ái Đạo, xứng đáng là con gái của dòng họ Thích. Hạnh nguyên của Người là tấm gương sáng ngời cho hàng Ni lưu hậu học chúng con noi theo, dấu chân tìm về cội “Uống nước nhớ nguồn.” Chúng con nguyện noi theo tấm gương đạo hạnh sáng ngời của Ni trưởng, dấn thân phụng sự cho Đạo pháp theo đúng hiến chương của Giáo hội; phát huy tiềm năng sẵn có của mình để hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Giáo hội giao phó.

NS. TS. Thích Hạnh Nhẫn^{2
Diễn đọc: SC Đức Tạng}

1. http://www.daitangkinhvietnam.org/node/870, tham khảo ngày 24/12/2019.
2. Phó Thư ký Phân ban Ni giới tỉnh Lâm Đồng.
3. NS. TS. Thích Nữ Hạnh Nhẫn phỏng vấn NS. TS. Thích Nữ Huệ Phúc trụ trì chùa Long Châu, thôn Phú An, xã Phú Hội.
4. Submitted by Ban Tu thư on Mon, 2007, 05-21. 06:28 – đại tạng kinh Vietnam.org, http://www.daitangkinhvietnam.org/node/870, tham khảo ngày 24/12/2019.
5. Submitted by Ban Tu thư on Mon, 2007, 05-21. 06:28 – đại tạng kinh Vietnam.org, http://www.daitangkinhvietnam.org/node/870, tham khảo ngày 24/12/2019.
6. Như trên.
7. https://thuvienhoasen.org/a29057/tran-nhan-tong-duc-vua-phat-hoang-nguoi-sang- lap-dong-thien-truc-lam, tham khảo ngày 24/12/2019
8. NS. TS. TN Hạnh Nhẫn phỏng vấn Ni trưởng Thích Nữ Như Thiện, Trụ trì chùa Liên Hoa, QL1A, Hàm Mỹ, Hàm Thuận Nam, Bình Thuận.
9. NS. TS. TN Hạnh Nhẫn phỏng vấn NS. TS. Thích Nữ Huệ Phúc, Trụ trì chùa Long Châu, thôn Phú An, xã Phú Hội, huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng.