Ni trưởng Thích Nữ Diệu Tấn, pháp danh Tâm Từ, thế danh Tôn Nữ Hồng Tường sinh trưởng trong một gia đình quý tộc, có truyền thống theo đạo Phật từ nhiều đời. Từ bé, Ni trưởng thường theo mẹ lên chùa lễ Phật, hạt giống Bồ đề được hun đúc, chí nguyện xuất gia dần nhen nhúm, nên dù sống trong cảnh nhung lụa, nhưng cốt cách và tâm tư đã có một hướng riêng, không theo thế thường tình thế gian như mọi người.
I. Thân thế:
Ni trưởng Thích Nữ Diệu Tấn, pháp danh Tâm Từ, thế danh Tôn Nữ Hồng Tường sinh trưởng trong một gia đình quý tộc, có truyền thống theo đạo Phật từ nhiều đời. Song đường của Ni trưởng đều là đệ tử Phật, quy y với Cố Đại lão Hòa thượng Thích Phước Huệ.
Thân phụ là Cụ ông Tôn Thất Quỳ, pháp danh Chơn Phước, pháp tự Hướng Nhật; thân mẫu là Cụ bà Hồ Thị Linh, pháp danh Chơn Lộc. Ni trưởng là con gái thứ 3 trong gia đình có 9 anh chị em, gồm 4 trai, và 5 gái.
Nguyên quán ở Quý Hương – Thanh Hóa, trú quán tại Phú Lộc – Thừa Thiên Huế. Song Ni trưởng sinh ra tại Bình Định vào ngày 15 tháng 03 năm Bính Dần (tức ngày 16/04/1926) khi phụ thân làm quan ở phủ An Nhơn tỉnh Bình Định. Từ bé, Ni trưởng thường theo mẹ lên chùa lễ Phật, hạt giống Bồ đề được hun đúc, chí nguyện xuất gia dần nhen nhúm, nên dù sống trong cảnh nhung lụa, nhưng cốt cách và tâm tư đã có một hướng riêng, không theo thế thường tình thế gian như mọi người.
II. Xuất gia học đạo:
Khi còn nhỏ, Ni trưởng thường nói chí nguyện xuất gia của mình với cha mẹ, nhưng không được sự đồng ý. Bởi thân phụ và thân mẫu của Ni trưởng sợ con trẻ suy nghĩ chưa chín chắn, mà con đường xuất gia cần phải phát tâm rộng lớn, nghị lực phi thườngvà sự kiên định để vượt qua những thử thách trong đời sống tu học. Đã bao phen xin xuất gia, là bấy nhiêu phen đều bị cha mẹ từ chối. Khi nhân duyên chín mùi, rõ sự kiên định về con đường xuất gia, Ni trưởng được cha mẹ đồng thuận. Thế là vào năm 23 tuổi (1948), Ni trưởng đã bước đầu thực hiện chí nguyện xuất gia của mình, khi được Bổn sư là Ngài Đệ Nhất Tăng Thống – Hòa thượng thượng Tịnh hạ Khiết thế độ xuất gia thọ giới Sa Di Ni với pháp tự Diệu Tấn.
Để tiện việc tu học, Đức Tăng Thống đã gửi Ni trưởng đến Ni viện Diệu Đức, Y chỉ với Đại Lão Hòa thượng Ni thượng Diệu hạ Hương. Sau khi được nhập chúng, Ni trưởng luôn gương mẫu khép mình trong thiền quy luật và giới luật Phật chế, lại được thân cận trí đức, đạo phong của quý Ni trưởng Thích Nữ Thể Yến, Ni trưởng Thích Nữ Diệu Không, Ni trưởng Thích Nữ Viên Minh, Ni trưởng Thích Nữ Diệu Trí, Ni trưởng Thích Nữ Thể Quán .v.v… là phước duyên cho buổi sơ cơ, đạo tâm của Ni trưởng ngày càng tăng trưởng vượt bậc.
Các lớp giáo lý tại Phật học đường Báo Quốc – Huế và Phật học viện Hải Đức Nha Trang, Ni trưởng đã được dự học.
Đến năm 1953, Ni trưởng được lãnh thọ Cụ Túc giới tại Giới đàn Báo Quốc, do Đại lão Hòa thượng thượng Tịnh hạ Khiết làm Đường Đầu. Năm năm sau, Ni trưởng thọ Bồ tát giới tại Đại Giới đàn Hải Đức – Nha Trang. Từ đây – giới pháp được châu viên, Ni trưởng bắt đầu thừa đương Phật sự, thừa hành chánh pháp của một bậc Chúng Trung tôn. Còn nhớ Ni trưởng từng viết:
Từ tạ mẹ cha đến Phật đường,
Vì đời vì đạo lại vì thương.
Đem thân Tôn nữ làm Tu nữ,
Khoác áo Ca sa cởi áo thường.
Đối cảnh tâm không, sanh Bát nhã,
Tùy duyên xin luyện chí Kim Cương.
Cầu Phật chứng tâm thầm gia hộ,
Đệ tử xuất gia vạn cát tường.
III. Hành đạo:
“Hoằng pháp thị gia vụ, Lợi sanh vi sự nghiệp” là bản hoài của đệ tử Phật. Sau khi học xong các lớp Phật học và giới pháp đầy đủ. Ni trưởng dấn thân hành đạo, lấy Bát Kỉnh Pháp làm đầu.
Trở lại Huế, kể từ năm 1958 là dấu mốc quan trọng đánh dấu sự trưởng thành, khi Ni trưởng có khả năng đảm đương Phật sự cùng chư Tôn túc trong Giáo hội.
Ni trưởng giảng dạy các lớp giáo lý tại trường Trung Học Bồ Đề Thành Nội, Gia đình Phật tử Từ Đàm và Cố vấn Gia Đình Phật tử Tường Vân v.v…
Năm 1970, Ni trưởng làm giáo thọ các lớp Phật học tại Ni viện Diệu Đức, Quản lý Ký Nhi viện Diệu Đức, Cô Nhi viện Tây Lộc, trường Giáo Hạnh Kiều Đàm v.v…
Năm 1972, Bệnh viện Trung Ương Huế cần có hình bóng và từ bi tâm của Nữ Tu sĩ Phật giáo, phụng mệnh chỉ thị của Giáo Hội, Ni trưởng đã cùng với các vị Tu sĩ trẻ đến bệnh viện Trung ương Huế chăm sóc bịnh nhân nghèo khó, trong gần 10 năm.
Năm 1979, Ban Giáo Hạnh được thành lập (nay là Phân Ban Ni giới), Ni trưởng đã cùng với quý Ni trưởng khác chung tay lo Phật sự.
Năm 1980, Ni trưởng thấy sức khỏe yếu dần xin nghỉ việc Bệnh viện để chuyên tâm tu học. Trải qua một thời gian các vị Ni trưởng lần lượt xả báo thân về cõi Phật, Ni trưởng tiếp nối công việc của quý Ngài làm Giáo thọ, Giám thị, Quản chúng Ni viện Diệu Đức.
Nhiệm kỳ 5 (2002-2007) và Nhiệm kỳ 6 (2007-2012) Giáo Hội mời Ni trưởng vào Ủy viên thường trực Ban Trị sự Giáo Hội Phật Giáo Việt nam tỉnh Thừa Thiên Huế, Phó Hiệu trưởng trường Trung Cấp Phật Học tỉnh Thừa Thiên Huế, đảm trách cơ sở 2 đặc tại Ni viện Diệu Đức.
Năm 2009, Ni trưởng làm Phó trưởng Ban Thường trực Phân Ban Ni giới tỉnh Thừa Thiên Huế.
Năm 2010 sau khi Ni trưởng thượng Diệu hạ Trí viên tịch. Ni trưởng đảm nhiệm Viện chủ Ni viện Diệu Đức cho đến hôm nay. Đồng thời Ni trưởng đảm nhận Quyền trưởng Phân Ban Ni giới tỉnh Thừa Thiên Huế.
Ngày 29 tháng 7 năm 2012 (nhằm ngày 11/06/Nhâm Thìn) Phân Ban Ni giới tỉnh Thừa Thiên Huế cung thỉnh Ni trưởng vào hàng giáo phẩm chứng minh Phân Ban Ni giới tỉnh Thừa Thiên Huế.
Ngày 12 tháng 6 năm 2018 Phân Ban Ni giới Trung ương cung thỉnh Ni trưởng vào hàng giáo phẩm chứng minh Phân Ban Ni giới Trung ương.
Trong sự nghiệp “truyền đăng tục diệm”, trải qua các Giới Đàn, Ni trưởng đã được cung thỉnh vào hàng Tôn chứng, Giáo Thọ A Xà Lê, Yết Ma A Xà Lê và Đường Đầu Hòa thượng.
Tại Giới Đàn Hộ Quốc 1983 tại chùa Trúc Lâm
Giới Đàn Hộ Quốc 1988 tại chùa Báo Quốc Ni trưởng làm Tôn Chứng sư.
Liên tiếp các Giới đàn:
Giới Đàn Tường Vân 1993, tại chùa Tường Vân
Giới Đàn Từ Đàm 1997, tại chùa Từ Đàm
Đại Giới Đàn Tịnh Khiết 2000, tại chùa Tường Vân
Đại Giới Đàn Giác Nhiên 2005, tổ chức tại chùa Thiền Tôn Ni trưởng làm Giáo Thọ A Xà Lê.
Đại Giới Đàn Minh Hoằng 2010, tại chùa Từ Đàm Ni trưởng làm Yết Ma A Xà Lê.
Đại Giới Đàn Liễu Quán 2013, tại chùa Từ Đàm Ni trưởng làm Đường Đầu Hòa thượng.
Đại Giới Đàn Giác Phong 2016, tại chùa Báo Quốc
Đại Giới Đàn Trí Thủ 2019, tại chùa Báo Quốc Ni trưởng làm Chứng minh Đại giới đàn.
IV. Những ngày cuối đời:
Với 94 năm giữa trần thế, Ni trưởng đã có túc duyên 71 năm vui cái vui tu tập cùng Đại chúng, sống trong cảnh yên bình tĩnh tại chốn thiền môn. Tấm thân giả tạm bao phen trở trăn cùng tuế nguyệt, nhưng tinh thần và khí chất của một bậc Thích Nữ vẫn an nhiên đón nhận tất cả những nhân duyên của cuộc đời. Cuộc đời vốn vô thường, hữu hình thì hữu hoại. Cái già, bệnh vốn nó là thế, nhưng dường như nó không ảnh hưởng đến tinh thần của những bậc chân tu. Với tâm hồn thi sĩ ẩn trong con người tu sĩ. Ni trưởng đã vận dụng chất liệu nghệ thuật không chỉ qua thơ văn bút tích, mà còn là cách sống nêu cao tinh thần của một người học Phật nhẹ nhàng đến và đi tùy duyên bất biến giữa cõi đời ngũ trược. Duyên đã hết, chí nguyện đã thành, con đường xuất gia đã trọn vẹn, việc cần làm cho chúng sanh cũng đã tùy duyên vận hành. “Vô thường là lẽ thường”, sanh, già, bệnh, chết là quy luật mấy ai tránh khỏi. Ni trưởng đã thuận thế từ bỏ huyễn thân vào lúc 16 giờ 15 phút ngày 19 tháng 11 năm Kỷ Hợi (tức ngày 14/12/2019) tại Ni viện Diệu Đức, thọ 94 năm, 66 Hạ Lạp.
