Trong thi phẩm “The Poets light but lamps”, Emily Dickinson viết rằng “The Poets light but lamps – Themselves – go out” (Thi nhân chỉ thắp lên những ngọn đèn, còn chính họ thì bước ra ngoài). Thật vậy, đây cũng chính là cảm nhận của con về một người thầy mà con hết lòng kính ngưỡng trong Khoa Anh Văn Phật Pháp, người mà mỗi khi xuất hiện sẽ tỏa rạng khí tiết của hồn tuyết dáng mai, sáng rỡ như ánh triêu dương tinh tươm và ấm áp song cũng nhẹ nhàng như bản Sonata ánh trăng êm dịu trên dòng sông Hương xứ Huế đầy mộng mơ. Người chính là vị thầy đã thắp lửa và truyền cảm hứng cho con hướng đến những chân trời cao rộng, dẫn lối cho kẻ lạc khách giữa hồng trần còn vương lắm bụi vô minh.
Phương danh của Ni sư – Bhikkhunī Viditadhammā hẳn đã quá quen thuộc trong giới học thuật trong nước và cả những miền phương ngoại xa xôi. Có lẽ Sư cũng không mong cầu những hư danh ấy mà bởi “hữu xạ tự nhiên hương” âu cũng là quy luật tất yếu của nhân sinh. Ni sư là một bậc thầy thông tuệ, đa tài, am tường Tam Tạng và đa ngôn ngữ. Ngoài học vấn uyên bác, điều con ngưỡng mộ Ni sư hơn cả chính là chữ “tâm” và “tầm”. Người há đâu khép mình trong phận liễu bởi tâm tánh vốn như tùng bách. Trong màu y Theravada của một bậc Ni lưu, Ni sư đã dõng mãnh bước qua vách ngăn của truyền thống, đập vỡ bức tường thành định kiến để bước ra khỏi “comfort zone” của vị nữ tu và tạo nên bước ngoặt lịch sử đó là trở thành vị Bhikkhunī Theravada đầu tiên tại Việt Nam. Từ đây, bước chân Người đã thầm lặng trải khắp các miền Á-Âu để trao truyền giới pháp cho các vị tu nữ, duy trì mạng mạch giới luật cho Ni đoàn Phật giáo Theravada.
Liễu đạo ngộ tâm tu hiền Ni ly trần kiều xuất dương tầm sở đắc.
Pháp giải kiến hữu không nguyện độ hộ Ni lưu nhập hải hội trừng thanh.
Những ngày tháng chúng con được học với Ni sư tuy không nhiều nhưng là bài học thực tế rất “độc” và “chất”. Lớp học luôn mang âm hưởng của ngôn ngữ học, cũng đầy chất nhạc và đậm chất thơ. Đó có thể là buổi giao lưu “introduce about yourself” của từng thành viên trong lớp đầy hấp dẫn và bất ngờ, là buổi chia sẻ bí kíp học tiếng Anh vô tiền khoáng hậu, hay khám phá kinh nghiệm tu học Thiền của các bậc Thầy lỗi lạc trên thế giới và cũng có thể là buổi tư vấn định hướng du học kĩ từng centimet. Còn nhớ những buổi học đầu môn Pali Grammar, Ni sư đã hướng dẫn chúng con cách phát âm từng ký tự Pali chuẩn chỉnh, niệm Phật và hồi hướng theo ngôn ngữ Magadha cổ đại, rồi những ngày sau đó là cách tụng kệ Dhammapada rất nhạc theo một qui luật rất riêng mà từ đó vẻ đẹp của Phật ngữ được tỏa sáng theo một cách tự nhiên đầy thi vị.
Chúng con làm sao quên được những ngày học môn Bilingual Translation, nhờ những bài tập của Ni sư, chúng con lại được dịp trở thành những “dịch giả a-ma-tơ” và những nhà thơ bất đắc dĩ. Nhiều “nhân tài trong lá ủ” hay những “thi nhân xuất khẩu thành thơ” đã được lộ diện. Mỗi khi từng thành viên đứng lên đọc “tác phẩm” của mình, thì đây cũng là giây phút mà cả lớp chúng con lại no tiếng cười và giòn tiếng vỗ tay. Dù bài dịch của chúng con còn “lắm sạn nhiều cát”, thế nhưng Ni sư luôn tìm ra những “chất vàng” và khơi mở những ý tứ sâu xa bên dưới lớp ngôn ngữ tưởng chừng thô vụng và chệch choạng ấy. Người không gò ép chúng con phải theo một phong cách dịch cố định nào, mà nhẹ nhàng để cho chúng con được bước vào thế giới ngôn ngữ riêng của chính mình, tự do và “be unique” để nhào nặn ngôn từ thành văn phong riêng mang đậm style chất lừ của mình. Để rồi sau từng bài dịch ngắn, Ni sư giúp chúng con có thể tự mình thẩm thấu lời dạy, tư tưởng triết lý và pháp hành của các bậc vĩ nhân giàu lòng bi mẫn và trí tuệ như Đức Dalai Lama, Krishnamurti, Thiền sư Nhất Hạnh,… qua sự đúc kết trong ngôn ngữ bằng giá trị trải nghiệm chính cuộc đời họ. Đây có lẽ là cách Ni sư giúp chúng con có cơ hội được “đứng trên vai của những người khổng lồ” để bỏ đi những râu ria vụn vặt của cái tôi tầm thường nhỏ bé mà chiêm nghiệm thế giới quan, nhân sinh quan trong từng sát na sinh diệt mầu nhiệm của vô thường.
Cũng vì mắt ngó trời xanh
Cho nên mắt cũng long lanh màu trời
Cũng vì mắt ngó biển khơi
Cho nên mắt cũng xa vời đại dương.
(Trụ Vũ)
Trăng khuyết rồi lại tròn, mong rằng đủ duyên đàm hoa tương ngộ, chúng con lại được dịp trở về Ni viện Viên Không, chỉ để ngồi bên cạnh một vị Thầy, an tường thưởng trà cảm đạo. Không xa, vườn Ampapali, gió reo ca, hương xoài thơm thảo tình thầy trò năm ấy…
Ni sinh Liên Diệu