Đêm mùa hè mất điện. Trời nóng oi bức khiến con trằn trọc mãi không ngủ được. Nằm co ro trong căn phòng trọ ọp ẹp, chợt con nhớ những đêm mất điện ở quê nhà.
Ở quê, vào mùa hè thường hay mất điện. Đó không chỉ là khoảnh khắc ồn ào nhất của gia đình ta mà là cả xóm. Bởi ngay khi Cúp điện, mọi hoạt động có liên quan đến điện đều dừng lại. Thế là cả xóm ồ lên rất to như bầy ong vỡ tổ. Gác lại những chuyện bực tức nhặt nhạnh (vì đã quá quen thuộc) vì bộ phim bị gián đoạn ở khúc cao trào, quạt máy đang mát chợt dừng lại,… mọi người đón lấy tâm lý Cúp điện một cách thản nhiên.
Lúc nào cũng vậy, khi Cúp điện là ba cầm đèn pin ra sau nhà thăm nom vườn nhãn đang vào vụ vì sợ trộm “viếng thăm”. Chú chó trung thành chạy theo ba như một vệ sĩ đắc lực. Thỉnh thoảng chú sủa lên từng hồi như ngầm thông báo: “Có tôi ở đây, bọn trộm các người chớ manh động”. Sau khi quan sát tỉ mỉ những góc nhãn đã được bao lưới, sẵn tiện ba thăm câu xem cá có ăn mồi chưa. Nếu cá cắn câu, chắc chắn nhà mình có nồi cháo khuya ngon miệng từ đôi tay khéo léo của mẹ.
Chừng như chẳng có chú cá nào, ba lên cánh võng trước hiên nằm hát nghêu ngao. Cũng chỉ là mấy câu hò dân dã, dù nghe đi nghe lại nhiều lần nhưng con vẫn thấy thích. Đứa em nằm trong mùng sợ ma nên nhảy tót xuống đất rồi chạy ra trước thềm nằm cùng với ba. Mẹ khó ngủ, cầm cái quạt mo cau đi tới đi lui mà chẳng biết làm gì. Một hồi như cảm thấy tẻ nhạt, mẹ mang chiếc ghế đẩu ra trước thềm ngồi luôn. Con cũng nhanh tay cầm chiếc chiếu, gối ra trải cho xôm tụ. Mẹ nhẹ nhàng giăng mùng cho con vào đó nằm vì sợ muỗi đốt. Định ngủ rồi đấy, nhưng ông bà mang bình trà ra uống rồi kể chuyện đời xưa, cái thời mà chưa có điện nên con quên mất cơn buồn ngủ. Mà phải công nhận nội có khiếu kể chuyện, lôi cuốn, bài bản, cảm xúc nên cả nhà đều chăm chú lắng nghe. Nội từng trải, va chạm nhiều sương gió cuộc đời nên sau những câu chuyện đều có bài học đi kèm nhắn nhủ con cháu. Nội kể đánh Tây, chống Mỹ, bắt cá, làm tá điền, gặt lúa thuê, đi buôn lúa… Cuốn hút nhất là chuyện nội gặp cướp, gặp ma. Dù con nít như tôi đều sợ ma nhưng cứ hễ nghe ai đó kể chuyện ma là xúm vào. Hết ông nội rồi tới bà nội, ba thay phiên nhau kể chuyện đến khi tụi con chìm vào giấc ngủ sâu. Chúng con chẳng biết điện sáng lại khi nào. Chỉ đến khi giật mình thức dậy thì trời đã sáng hẳn. Một ngày mới đến với nhiều nỗi lo toan của người lớn, trong khi bọn trẻ con thì thỏa thích vui chơi vì đã vào dịp nghỉ hè.
Có những đêm Cúp điện, ba thăm câu đầy cá, mẹ vội vàng đi làm cá, nấu cháo. Chỉ trong chốc lát, nồi cháo cá lóc nghi ngút khói đã được bày ra trên bàn ăn. Mùi hành, mùi cá, mùi tiêu quyện lẫn vào nhau tỏa hương bát ngát khiến ai cũng phải thèm thuồng. Rồi cả nhà quây quần bên nhau dùng những chén cháo nóng hổi trong ánh sáng leo lét của ngọn đèn dầu. Trời đêm hè hầm hập, lại ăn cháo nóng, chắc rằng mồ hôi sẽ nhễ nhại nhiều. Nhưng chẳng hề gì, ai nóng nực, cứ ra sau hè xối vài gáo nước mưa là mát mẻ ngay. Bao giờ sau bữa ăn khuya, ba cũng nói đùa: “Cứ Cúp điện giờ này là cả nhà mất một ngày tiền chợ”. Bởi với mớ cá lóc đồng ấy, mẹ có thể mang ra chợ bán vào buổi sớm mai với số tiền trang trải trong ngày…
Con trưởng thành từ những đêm mất điện như thế. Rời quê ra thành phố học, hình ảnh mất điện dần thu hẹp lại bởi người ta ưu tiên điện chiếu sáng cho thị thành. Để bất giác những đêm mất điện hiếm hoi như thế này, con lại nhớ về quê nhà, nhớ cha, nhớ mẹ, ông bà và thằng em nghịch như quỷ sứ. Ở đó, không biết đêm nay có mất điện như chốn thị thành hay không?
Đặng Trung Thành (ĐSHĐ-057)
