Thầy chủ nhiệm lớp tôi là thầy dạy văn. Thầy đã già, tóc bạc, dáng thầy khòm khòm đi chúi về phía trước. Ai cũng bảo số thầy vất vả.
Mỗi khi thầy giảng bài, mắt thầy mơ màng, giọng thầy say mê, cả lớp như bị thôi miên cuốn theo bài giảng của thầy. Lớp tôi coi thầy như một thần tượng. Hình như số thầy sinh ra là để dạy văn.
Thầy là người duy nhất trong số thầy cô giáo trong trường tôi đi dạy bằng chiếc xe đạp cũ, không tìm thấy màu sơn.
Ngày đầu nhận lớp thầy bảo:
– Thầy cũng sắp đến tuổi nghỉ hưu rồi, nhưng thầy sẽ cố gắng mang hết sức mình để dạy các em. Còn sự thành đạt của mỗi người sau này tùy thuộc vào sự nỗ lực của bản thân và số phận.
– Em thưa thầy: Con người cũng có số phận sao? Tôi mạnh dạn đứng dậy hỏi.
– Cả lớp cười ồ. Thầy cũng cười, không tỏ thái độ đồng tình hay phản đối. Thầy nói chung chung:
– Lĩnh vực đó dành cho các nhà khoa học. Phạm vi giảng dạy của thầy là môn văn.
Câu hỏi không được thầy giải đáp cứ ám ảnh theo tôi từ hôm đó.
Một lần, mẹ tôi đi làm về ngồi phịch xuống ghế thở dài:
– Số mẹ tháng này đen thật. Đầu tháng mất cắp, cuối tháng hỏng xe. Đúng như lời “thầy phán” hồi đầu năm hôm đi lễ chùa.
– Có số thật không hả mẹ? Tôi sốt sắng hỏi. Bố tôi gạt phắt, giọng bực tức:
– Số má gì. Không cẩn thận thì mất. Cả mày nữa, không chịu cố gắng học sau này thi trượt rồi cũng đổ tại số.
Lại một lần khác, con Hạnh cùng lớp ghé vào tai tôi thì thầm:
– Bí mật nhé! Cấm không được nói với ai đấy! Mẹ tớ mới phát hiện ra ở khu nhà sau trường mình có một ông thầy xem “siêu” lắm. Khách đông nghẹt. Các cô ở cơ quan mẹ tớ đi xem về ai cũng phải phục lăn.
Vài ngày sau, phong trào bói toán ở lớp tôi tự nhiên rộ lên như một thứ bệnh dịch lây lan sang tất cả các lớp trong trường. Nhiều đứa nhịn ăn sáng dành tiền đi xem. Giờ ra chơi, thay bằng các môn thể thao trước đây là từng tốp rì rầm túm lại xem bói bài tây, bói chữ, rút thẻ…
Chuyện đến tai thầy. Nhà trường tổ chức cho các lớp sinh hoạt kiểm điểm. Riêng lớp tôi không thấy thầy đá động gì đến chuyện đó. Thầy vẫn say mê với những giờ dạy trên lớp. Phong trào bói toán ở trường tôi tuy có giảm bớt song lại ngấm ngầm đi vào hoạt động bí mật.
Bỗng một hôm, vào tiết sinh hoạt lớp cuối tuần, thầy bước vào lớp tuyên bố:
– Hôm nay thầy cho các em nghỉ sinh hoạt đi xem bói với thầy
Cả lớp tròn xoe mắt, cứ ngỡ thầy nói đùa. Không ngờ thầy tổ chức cho lớp đi thật. Gần đến cổng nhà thầy bói nổi tiếng sau trường, thầy bảo cả lớp dừng lại. Mỗi tổ cử một người đại diện theo thầy vào xem. Số còn lại đứng ngoài chờ thầy. May mắn, tôi được theo thầy.
Thầy bước vào, cung kính chào ông thầy bói rồi đặt lên bàn ông ta 50 ngàn. Thầy nói:
– Tôi nghe tiếng ông đã lâu, hôm nay có chút lòng thành biếu ông. Nhờ ông xem giúp cho.
Thái độ cung kính thành thật của thầy tôi làm ông ta hào hứng hẳn lên. Ông ta quan sát thầy tôi khá lâu, rồi cầm lấy bàn tay nổi gân xanh xao gầy guộc của thầy tôi xem kỹ. Ông ta phán:
– “Số ông vất vả, tài lộc kém, nên suốt đời lận đận nghèo khổ, được cái có quý nhân phù trợ nên tai nạn qua khỏi… ”
Ông ta nói rất nhiều, còn thầy tôi thì lơ đãng nhìn ra ngoài, nét mặt không biểu lộ điều gì. Cuối cùng đợi cho ông ta nói hết, thầy tôi nhỏ nhẹ thưa:
– Thưa ông! Xin ông xem giúp cho tôi hồi đầu năm ngoái ạ?
Ông ta nhìn xuống tay thầy tôi, rồi nhìn vào mắt thầy, phán:
“Hồi đầu năm ngoái ông có hạn lớn lắm đấy. Không mất của, kiện tụng thì cũng phải ốm đau. May cho ông có bà cô linh thiêng phù hộ nên ông qua khỏi.”
Thầy tôi rút trong túi ra bốn chiếc phong bì dán kín đã được thầy chuẩn bị sẵn từ trước, phát cho chúng tôi mỗi người một chiếc rồi đứng dậy cảm ơn ông thầy bói ra về.
Thầy tôi không nói với cả lớp câu nào mà đạp xe về thẳng. Từng tổ chúng tôi xúm vào bóc phong bì ra xem: mỗi phong bì là một tờ giấy trắng vỏn vẹn dòng chữ: “Thầy biết trước ông ta sẽ bảo thầy bị hạn nhưng cả năm ngoái thầy chẳng bị làm sao cả”.
Chuyện lớp tôi theo thầy đi xem bói lan ra cả trường. Sau hôm đó, phong trào bói toán ở trường tôi tự nhiên tắt ngấm.
Sau này chúng tôi được thầy phân tích cho nghe:
– Người xem bói giỏi là người có óc suy luận. Vì thế, nên ông ta đoán hồi đầu năm ngoái thầy phải có chuyện gì đó xảy ra thì mới quan tâm hỏi thế. Tin mừng thì người ta chóng quên. Chuyện dữ ắt phải nhớ lâu. Vì vậy mà ông ta đã bị rơi vào bẫy của thầy.
Chúng tôi hiểu rằng, thầy muốn bằng bài học thực tế để cho chúng tôi tự nhìn thấy sai lầm của chính mình. Nghỉ hè năm đó, mấy đứa chúng tôi kéo nhau đến nhà thầy chơi. Lối vào khu tập thể nhà thầy ngập úng nước mưa. Mái ngói rêu phong nhà thầy võng xuống vì đã phải gánh nặng quá sức qua năm tháng. Thầy đang sửa chiếc xe đạp cũ.
– Chúng em chào thầy ạ!
Chúng tôi quây quần bên thầy như xa thầy đã lâu. Tôi rụt rè hỏi thầy:
– Thưa thầy! Sao thầy không tổ chức dạy thêm ạ?
Thầy cười buồn. Giọng thầy trầm xuống như đang tâm sự với những người bạn cùng trang lứa.
Tất cả những kiến thức và kinh nghiệm mà thầy tích lũy được, thầy đã truyền tất cả cho các em trên lớp rồi còn cái gì để mà nói thêm, dạy thêm nữa đâu. Chỉ cần các em chịu khó, nghiêm túc làm hết bài thầy cho trên lớp là đủ.
Nhưng thưa thầy, một số bạn kém muốn học thêm để theo kịp lớp, còn những bạn giỏi cũng muốn học thêm để nâng cao trình độ thì không được sao, thưa thầy?
– Đáng tiếc là một số phụ huynh có con em học kém đến xin học thầy không vì mục đích ấy mà chỉ muốn thầy… nâng điểm. Thầy không muốn mang tiếng với nhà trường. Còn những học sinh giỏi? Theo thầy nên dành nhiều thời gian đọc nhiều sách văn học, tích lũy… chắc chắn sẽ nâng cao thêm kiến thức. Thầy cũng còn phải thường xuyên đọc sách nữa cơ mà. Ra khỏi nhà thầy, tôi cứ băn khoăn tự hỏi mình: “Tại sao dạy giỏi như thầy, hết lòng vì học sinh như thầy lại phải chịu vất vả suốt cuộc đời?… Hay là tại số thầy tôi nghèo?…
Bỗng tôi thầm reo lên:
“Phải rồi! Tôi hiểu ra rồi! Tất cả của cải vốn liếng của thầy tôi chính là kiến thức. Thầy đã không giữ lại làm của riêng cho mình mà mang hết ra cho những thế hệ học sinh của thầy để họ giàu có, thành đạt… ”
Vì thế, mà số thầy tôi nó nghèo.
Vũ Huyền Đam
Diễn đọc: Sc Nhuận Anh
