Ni trưởng Thích Nữ Ngoạt Liên, thế danh Phan Thị Út, sanh ngày 1 tháng 4 năm 1924 tại huyện Thốt Nốt, tỉnh Hậu Giang. Thân phụ là cụ ông Phan Văn Chánh, thân mẫu là cụ bà Hồ Thị Mẹo.
Ni trưởng là người con thứ chín trong một gia đình đạo đức, tín tâm với Tam Bảo và có truyền thống nông nghiệp lâu đời. Đức tánh chân chất hiền lành, lại thêm hiếu hạnh, nên sau khi học xong Tiểu học trường làng Người phải nghỉ học phụ giúp cha mẹ chăm lo gia đình.
Thời kỳ xuất giatu học và hoằng pháp độ sanh
Với thiện căn nhiều đời, người xưa cảnh cũ giờ đây tương hội, trong một duyên lành được gặp gỡ và nghe diệu pháp từ Cố Ni trưởng Đệ Nhất Huỳnh Liên, Ni trưởng phát tâm mãnh liệt, quyết chí xuất gia. Ngày 10 tháng 11 năm Canh Dần (1950) Ni trưởng dõng mãnh cắt đứt mọi trần duyên để khoác lên mình chiếc huỳnh y giải thoát, lúc ấy Ngài vừa tròn 27 tuổi. Từ đây, đường giác ngộ thênh thang rộng mở với tam Y nhất Bát dạo cùng nước non.
“Xả phú cầu bần quen cảnh khó,
Lập thân hành đạo ngược dòng đời.
Kỉnh trời đầu đội tấm màn trời,
Mến đất thân kề manh chiếu đất”.
Ni trưởng xuất gia với Cố Ni trưởng Đệ Nhất, được Tổ Sư chứng minh và đặt pháp danh là Ngoạt Liên tại TX. Ngọc Long (Long Xuyên). Cố Ni trưởng Đệ Nhất cho thọ giới Sa di ni ngày Rằm tháng Giêng năm Tân Mẹo (1951) tại chùa Châu Viên (Châu Đốc); Tổ Sư truyền giới Tỳ kheo ni ngày Rằm tháng Bảy năm Quý Tỵ (1953) tại TX. Ngọc Viên (Vĩnh Long).
Từ đó Ni trưởng được Cố Ni trưởng Đệ Nhất dẫn dắt đi hành đạo khắp nơi, mở mang đạo tràng, chẳng quản gian lao, không nài khó nhọc. Với tuổi hoa niên đầy nhiệt huyết, Ni trưởng nhiệt tình công quả trong các ngôi Tịnh xá: TX. Ngọc Liên (Bạc Liêu), TX. Ngọc Vinh (Trà Vinh), TX. Ngọc Hiệp (Bàu Cát), TX. Ngọc Khánh (Sóc Trăng); TX. Ngọc Liên (Cần Thơ)… Nhìn chung, các Tịnh xá đồng bằng Sông Cửu Long đều có bàn tay góp sức của Ngài. Năm 1964, dưới sự chỉ đạo của Ni trưởng Huỳnh Liên, Ni trưởng đã đứng ra xây dựng TX. Ngọc Minh (Cà Mau) và TX. Ngọc Chương (Chương Thiện)… Tuy vất vả gian lao, nhưng Ngài không thối tâm Bồ đề, đệ huynh một lòng hoan hỷ hòa vui trong cơm thiền, sữa pháp.
Ngoài công việc xây dựng, Ni trưởng thường xuyên hướng dẫn chư Ni đi khắp nơi hành đạo, trì bình khất thực hóa duyên, thọ thực dưới gốc cây và thuyết giảng ngoài trời. Đi đến đâu Ngài cũng được đông đảo mọi người kính mến, tập trung nghe pháp và quy y Tam Bảo.
“Gót vàng thoăn thoắt du phương,
Tâm kinh nở giữa tình thương vạn loài”.
Từ năm 1969, vâng lời dạy bảo của Thầy, Ni trưởng Ngoạt Liên về TP. Hồ Chí Minh đảm nhiệm chức vụ trụ trì Tịnh Xá Ngọc Phương, gánh vác trọng trách Phật sự. Ni trưởng đã sát cánh hỗ trợ Thầy và là cánh tay đắc lực trong đối nội lẫn đối ngoại. Lúc bấy giờ đang là cao trào đấu tranh giành độc lập hòa bình cho đất nước. Dưới sự lãnh đạo của Ni trưởng Đệ Nhất Huỳnh Liên, bằng tấm lòng tuyệt đối vâng lời chỉ dạy của bậc Thầy hiền, Ni trưởng Ngoạt Liên đã không ngại gian lao, chẳng nề khó nhọc hiểm nguy, tham gia phong trào Phụ nữ Đòi quyền sống, phong trào Mặt trận Nhân dân Tranh thủ Dân chủ Hòa bình, phong trào Hội Mẹ Sinh viên, phong trào Mặt trận Nhân dân Cứu đói…, Ni trưởng vừa tham gia công tác xã hội, vừa điều hành Phật sự đúng với hạnh nguyện của bậc sứ giả Như Lai.
Ngọc Phương là Tổ đình Trung tâm của Ni giới Hệ phái Khất sĩ, hiện nay là Di tích Lịch sử cấp Quốc gia, dưới sự chỉ dạy của Cố Ni trưởng Đệ Nhất, Ni Trưởng cùng chư vị Ni trưởng Giáo phẩm đã tiến hành trùng tu Tịnh xá ngày một khang trang.
Năm 1987, Cố Ni trưởng Đệ Nhất viên tịch. Trước sự hụt hẫng đớn đau không gì bù đắp này, Ni trưởng càng ý thức trách nhiệm thiêng liêng cao cả của mình. Ngài nguyện tiếp nối con đường Tổ Thầy đã vạch ra và dày công xây dựng, nên đã cùng chư vị Trưởng lão Ni Giáo phẩm Hệ phái đồng tâm hiệp sức lèo lái con thuyền Ni giới Hệ phái Khất sĩ vượt bao thử thách khó khăn.
Trong khoảng thời gian nầy, Ni trưởng nhiệt tình tham gia Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trung ương và địa phương, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam TP. Hồ Chí Minh, Hội đồng Trị sự GHPG Việt Nam, Ban Trị sự Thành hội Phật giáo TP. HCM…
Được sự cho phép của Thành hội Phật Giáo, Ni trưởng quyết tâm mở Trường Hạ cho Ni chúng các miền Tịnh xá về tu học. Với tâm huyết tiếp nối tâm nguyện của bậc Thầy hiền, Ni trưởng Huỳnh Liên, từ năm 2004 đến nay, Ni trưởng và hàng Giáo phẩm Ni giới Hệ phái mạnh dạn mở lớp Sơ cấp Phật học tại Tổ đình Ngọc Phương, đào tạo Ni tài qua các cấp lớp Phật học của Giáo hội. Tính từ năm 1984 đến nay đã có nhiều Ni sinh tốt nghiệp Hậu Tiến sĩ, Tiến sĩ, Thạc sĩ, Cử nhân Phật học, Cao đẳng Phật học, Cao cấp và Trung cấp giảng sư. Ni trưởng Ngoạt Liên là tấm gương học tập không mệt mỏi, không ngừng vượt qua mọi khó khăn để đưa quý Ni sư, Sư cô học trong nước, ngoài nước, thấm nhuần “Đạo pháp, Dân tộc, Chủ nghĩa xã hội ”, luôn quan tâm, động viên bồi dưỡng tri thức cho chư Ni Ni giới HPKS.
Cũng trong tâm niệm “kế vãng, khai lai”, Ni trưởng thâu nhận 12 vị đệ tử xuất gia và hóa độ hằng ngàn cư sĩ. Trong thân tộc cũng có 10 người xuất gia học đạo, có vị đã trở thành những vị trụ trì ưu tú, góp phần điểm tô, làm vững mạnh ngôi nhà Tăng Bảo.
Quá trình công tác sau ngày giải phóng
Những tháng năm đầu sau giải phóng, đất nước ta đối diện với nhiều khó khăn. Hòa chung niềm ưu tư của dân tộc, hưởng ứng lời kêu gọi của chính quyền địa phương, Ni trưởng đã từng dẫn dắt Ni chúng đi đào kinh đắp đê ở nông trường Lê Minh Xuân và Gò Vấp, làm lúa nông trường tại Đồng Tháp Mười… Ngoài ra Ni trưởng còn tham gia các công tác từ thiện xã hội, đóng góp xây dựng nhà tình nghĩa, nhà tình thương, cứu trợ thiên tai bão lụt, thăm viếng người tàn tật, trại dưỡng lão, trẻ mồ côi… Ni trưởng luôn nhiệt tình tham gia, cũng như vận động Ni chúng hỗ trợ. Tấm lòng thiết tha của Ni trưởng đối với Đạo pháp và Dân tộc đã được Giáo hội, Nhà nước và Mặt Trận ghi nhận qua việc đề cử Ni trưởng vào các chức vụ cụ thể như:
– Ủy viên Ban Thường trực HĐTS GHPG Việt Nam từ năm 1988 đến năm 2017;
– Uỷ viên Trung ương MTTQ Việt Nam từ năm 1988 đến năm 2016;
– Uỷ viên MTTQ TP. Hồ Chí Minh từ năm 1982 đến năm 2014;
– Uỷ viên BCH Hội Liên hiệp Phụ nữ TP.HCM từ năm 1982 đến 2005;
– Uỷ viên Hội Phụ nữ Từ thiện TP.HCM từ năm 1982 đến 2005;
– Uỷ viên BCH Câu lạc bộ Truyền thống Kháng chiến;
– Chứng minh – Cố vấn Phân Ban Ni giới TƯ từ năm 2009 đến nay;
– Phó Ban Thường trực Giáo phẩm Ni giới Hệ phái Khất sĩ Việt Nam;
– Trụ trì Tịnh xá Ngọc Phương từ 1969 đến nay.
Ni trưởng được Đảng – Nhà nước và Giáo hội khen thưởng:
– Huân chương Độc lập hạng Ba;
– Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Ba;
– Huân chương Lao động hạng Ba;
– Huân chương Vì Sự nghiệp Đại Đoàn kết Toàn dân;
– Bằng khen do HĐTS GHPG Việt Nam tặng.
Cùng nhiều Bằng khen và Giấy khen khác do các ban ngành đoàn thể khen tặng.
Thời kỳ thọ bệnh – viên tịch
Sau thời gian thọ bệnh, mặc dầu Đảng, Nhà nước, Quý Ni trưởng, Ni sư và môn đồ pháp quyến, hiếu quyến hết lòng thuốc thang, tận tình chăm sóc, nhưng định luật vô thường tụ tán hợp tan, Ni trưởng đã thuận thế vô thường thâu thần thị tịch vào lúc 12 giờ 35 phút, ngày 23 tháng 09 năm 2019 (nhằm ngày 25 tháng 8 năm Kỷ Hợi) tại Tổ đình Ngọc Phương, trụ thế 96 năm, hạ lạp 66 năm, viên thành đạo nghiệp 68 năm.
“Ai đã đến và đã ra đi,
Ai đã cho đời thêm hương thêm sắc!…”
Để tán dương công đức và đạo nghiệp của Ni trưởng Ngoạt Liên, Cố Ni trưởng Huỳnh Liên đã khen tặng:
“NGOẠT nhựt thoi đưa chẳng trễ tràng,
LIÊN niên theo dõi bóng cờ vàng,
CÔNG dày tô đắp nền duyên phước,
TRẠNG thái hân hoan thật dễ dàng”.
Thật vậy, Ni trưởng đã viết nên những trang sử vàng in đậm nét trong tâm tưởng của môn đồ, pháp lữ và hàng vạn tín đồ. Tấm gương nhẫn nại, hy sinh, hiền hòa, tinh tấn và dấn thân, “giỏi việc nước, đảm việc chùa” là những vết son rạng ngời trong trang sử đời của Ni trưởng, là những diệu pháp để mãi mãi ngàn sau còn lưu dấu:
“Ngàn năm diệu pháp mây bay,
Ngàn năm diệu pháp diễn bày muôn phương.
Ngàn năm sóng dậy trùng dương,
Ngàn năm diệu pháp tỏa hương ngạt ngào!”
Kỉnh nguyện Giác linh Ni trưởng thùy từ chứng giám, thượng phẩm thượng sanh, cao đăng Phật quốc, thừa nguyện tái lai, hội nhập Ta bà, phổ độ quần sanh.
