Cũng như mọi ngày, hôm nay chú trâu phải thức dậy từ khuya theo ông chủ ra đồng cày ruộng. Mãi đến lúc mặt trời ngồi tít trên ngọn cây, ông chủ mới dắt chú vào nghỉ ngơi dưới một cây đa ven đường và ném cho chú một bó cỏ khô. Trong lúc chú trâu đang mệt lã người, chẳng buồn nhìn bó cỏ. Ở cành trúc bên cạnh, cô chim sẻ ríu rít nhảy từ cành này sang cành khác trông hồn nhiên yêu đời. Chú trâu không nén nổi lòng ganh tị buông lời:
– Cuộc đời chị sẻ sao mà sung sướng thế? Giá như tôi chỉ được một phần mười của chị thì cũng đủ may mắn cho tôi lắm.
Chim sẻ tỏ thái độ ra vẻ oan ức, cô nhảy khỏi cành cây sà xuống nửa bay, nửa đậu trên lưng trâu cất giọng mỉa mai:
– Chú trâu ơi! Chú có nghe câu tục ngữ này không? “Đèn nhà ai nấy sáng” “Ở trong chăn mới biết chăn có rận” chú không phải là chim thì làm sao biết nỗi khổ của chim chứ?
– Bộ loài chim các chị mà cũng khổ nữa sao? Tôi thấy, các chị tự do thoải mái, cả bầu trời này là của chị. Chị cứ tha hồ tung cánh ngang dọc bốn phương, có ai bắt chị làm gì đâu mà than khổ chứ?
Trâu ra vẻ thông hiểu cuộc sống của loài chim nên hỏi vặn lại.
– Đúng thế! Nhưng chung quanh cuộc sống của chúng tôi đều là mối đe dọa khó lường, sống giờ này nhưng không biết giờ sau thế nào. Chú biết không? Tấm thân nhỏ bé như chúng tôi đây, mà phải đi thật xa mới tìm về được một số rơm, rác làm ổ. Thế nhưng, làm chưa xong thì mưa bão ập đến, chúng tôi phải cuống cuồng bay đi nơi khác. Có những lúc đang sinh nở, hay bệnh hoạn mà gặp mưa gió bão bùng, thì cả mẹ lẫn con đều lạnh, nằm co ro phó thác thân mạng cho trời. Còn nữa, trên cây phần nhiều có rắn dữ, chúng tôi là một trong những khẩu vị ngon nhất của chúng. Vì thế, hễ ở đâu có tổ chim là chúng bò đến, tìm ăn cả mẹ lẫn con. Cả ngày làm cực khổ để kiếm miếng ăn, xây nhà cửa, nhưng đêm về thì ngủ chẳng được ngon giấc, lúc nào cũng phập phồng lo sợ những loài thú to rình rập lấy mạng mình đi lúc nào không hay.
Đến đây, trâu ra chiều đồng cảm bèn hỏi giọng yếu ớt.
– Thế à! Vậy mà tôi cứ tưởng….
– Đó cũng chưa đủ đâu chú
Chim muốn kể thêm. Trâu trố mắt hỏi: Còn nữa sao?
– Vâng! Còn nữa. Loài người cũng là mối đe dọa lớn của chúng tôi đấy.
Chim vẻ mặt âu sầu chậm rãi kể cho trâu nghe:
– Ngày hôm qua, tại một cánh đồng rộng, loài người vừa gặt lúa xong, khi họ chở lúa về hết, cũng còn sót lại rải rác trên đất những hạt lúa chín vàng thơm ngon. Đàn chim chúng tôi vô cùng sung sướng, sà xuống cùng nhau xơi một bữa thật no nê. Ăn xong, mỗi chúng tôi ai cũng muốn tìm cho mình một cành lúa đem về để dâng lên cha mẹ già yếu, hay những đứa con nhỏ dại chưa đi kiếm ăn được của mình. Trong lúc đang mải mê chọn cho mình một cành lúa thơm chắc hạt, thì có một cậu bé chạy ra, nhanh tay vung tấm lưới lên, thế là cả đàn chúng tôi nằm gọn trong đó. Nét mặt cậu ta hớn hở reo lên:
– Tùng ơi! Tao bắt được trọn cả đàn luôn rồi. Thế là, trưa nay mình có tiền đi chơi game rồi nha. Ha..ha….đã quá! Đã quá!
Cậu Tùng cũng vui mừng không kém. Thế là hai cậu nắm đầu từng con chim nhét vào lồng. Họ đem chúng tôi đến một khu công viên và bán lại cho một người buôn chim. Trao tiền xong, hai cậu mặt mày hớn hở leo lên xe phóng thật nhanh, trong phút chốc đã mất dạng. Ở đấy, có đủ loài chim, cũng đang bị nhốt trong lồng để bán, trong những cái lồng, phát lên từng hồi âm thanh ai oán, chúng tôi kêu lên vừa van xin họ thả ra, vừa nguyền rủa những con người không có lương tâm. Chú cứ tưởng tượng xem? Cả đàn chim chúng tôi gồm mấy trăm con, vậy mà ông ta nhốt vào một cái lồng tre chật hẹp. Chen chúc nhau mà đứng, kẻ mạnh lấn đẩy kẻ yếu chỉ mong có chỗ đứng vững đôi chân, thậm chí còn đạp lên nhau. Lúc đó, mạnh ai lo thân nấy, dù đó là anh em, hay bạn bè thân.
Trong đám chen chúc đó, chú chim bạn thân của tôi, có ông bố hơi già nên không chịu nổi những cuộc chen lấn ngột ngạt đó, ông liều mình nằm xuống, mặc ai muốn giẫm đạp gì cũng được. Đôi mắt ông dần dần nhắm nghiền lại như không mở nổi. Chim con thấy vậy, rất đau lòng xót thương người bố già yếu của mình, nên đã khóc rất nhiều. Vì cứu bố, cậu cố gắng dang rộng đôi chân, choàng ngang người của bố, cậu hứng hết những bàn chân vạm vỡ đang chen lấn muốn giẫm đạp lên thân hình bố mình. Mặc dù, lòng tôi dâng trào một nỗi xót xa, xen lẫn niềm cảm phục lòng hiếu thảo của một chim con. Nhưng “lực bất tùng tâm”, tôi còn không có chỗ đứng, thì làm sao giúp cho bạn ấy được. Trâu lắc đầu nguầy nguậy tỏ vẻ bất bình hỏi:
– Ôi! Trên thế gian này sao lại sanh ra những con người hung ác như thế? Vậy làm sao bạn được sống sót trở về đây?
– Không phải riêng tôi sống sót, mà cả đàn chúng tôi đều được cứu thoát, nhưng chỉ tội người bạn của tôi, do che chở cho bố, nên phải đón nhận những bàn chân đạp lên cơ thể quá mạnh, đau đớn và kiệt sức. Khi ra khỏi lồng, cậu nằm chỉ còn hơi thở thoi thóp và được cô bé bồng lên, cho uống một tí nước, nhẹ nhàng đặt cậu nằm im bên một gốc cây, không biết giờ này sao rồi?
– Còn bố của chú chim ấy ra sao? Trâu nôn nóng hỏi.
– Không sao. Nhờ chim con che chở nên bố vẫn bình an. Song khi thấy con mình như vậy, chim bố đau lòng lắm, chắc đi tìm gì đó để về cứu con rồi.
– Vậy sao chị không cứu bạn mình? Và bạn cũng chưa nói lý do sao cả lồng được thoát?
Trâu tò mò hỏi. Chim sẻ trả lời với giọng bực tức:
– Từ từ! Ông hỏi tới tấp như thế tôi biết trả lời câu nào trước đây?
Ồ! Do tôi lo quá! Vậy chị trả lời câu “làm sao được thoát cả đàn” trước đi!
Chim chậm rãi kể:
– Khi bóng mặt trời sắp ngả về chiều, có một người phụ nữ dẫn cô con gái đến và mua hết chúng tôi, họ đem vào một ngôi chùa, nhờ thầy chú nguyện Quy y xong thì thả ra.
Trâu cảm thấy nhẹ lòng:
– Ồ thì ra là thế! Trong loài người không phải ai cũng hung ác, sở dĩ có kẻ tàn ác ấy, chẳng qua do họ tham tiền, mê chơi nên đánh mất nhân tính đó thôi.
Chim đồng ý trả lời:
– Đúng vậy! Cũng có nhiều người nhân đức lắm, biết tôn trọng, thương yêu những sinh mạng thấp kém như loài vật chúng ta. Bằng cớ là có kẻ bắt nhưng lại có người cứu. Còn vì lý do tôi tới đây: muốn tìm những chú sâu non trên cành trúc này nè. Tôi mong đem về cho bạn ăn, biết đâu nhờ ăn được mà bạn ấy khỏe lại.
– Vậy chị hãy nhanh đi tìm đi! Vậy sao nãy giờ không nói? Trâu nôn nóng lo cho chú chim bị nạn nên vội vàng thúc giục
Chị sẻ trả lời
– Được! Tôi đi ngay! Nhưng tôi có một điều ước này muốn nói với chú.
Ước gì? Trâu hỏi.
– Tôi biết chú làm không được nhưng tôi vẫn nói: “Giá như ai cho tôi một điều ước, tôi sẽ ước rằng: “Tất cả loài người đều biết yêu thương loài vật! ” Nói xong, chim tạm biệt chú trâu và nhanh chân nhảy vào bụi trúc. “Tất cả loài người đều biết yêu thương loài vật! ” Chú trâu đứng một mình nhẩm lại lời ước của chim, gật gật đầu đúng thế! Đúng thế!
Thích Nữ Huệ Ngạn
