Xã hội đương thời đã có cái nhìn tích cực hơn đối với người khuyết tật (NKT), không còn coi nhẹ như xưa nữa. Bằng chứng là trên thế giới và ở Việt Nam đã có một ngày dành cho NKT. Ở nhiều nơi công cộng, NKT được ưu tiên, giúp đỡ, trân trọng… Các nhà hảo tâm, cơ quan nhà nước cũng chú trọng chăm lo đời sống của NKT nhiều hơn, bằng các hoạt động từ thiện ý nghĩa. Tuy nhiên, nói đi cũng phải nghĩ lại. Chính bản thân NKT cũng nên có lòng tự trọng khi được xã hội tôn trọng.
Là người khiếm khuyết đôi chân, tôi tiếp xúc và sinh hoạt thường xuyên với NKT nên rất hiểu cuộc sống của họ. Có nhiều người sống rất tử tế, cực kỳ văn minh, có lòng tự trọng cao độ, chịu khó và biết phấn đấu để khẳng định mình. Nhưng cũng không ít người lại có hành động, cư xử thiếu nhã nhặn với cộng đồng. Xin lỗi không phải quơ đũa cả nắm nhưng chỉ một vài người thôi cũng đủ phá bỏ tượng đài tươi đẹp về hình mẫu người khuyết tật đáng được yêu thương.
Thường tham gia những chuyến thiện nguyện dành cho NKT, tôi thấy rất nhiều trường hợp chê quà tặng thẳng mặt mà không một chút tế nhị nào. Cụ thể, họ tỏ thái độ thất vọng về quà tặng không như mong muốn, không có tiền, cho những món quà họ không ưng ý, hay bằng những câu nói mà tôi nghe được: “Sao năm nay cho ít hơn năm ngoái? Năm nay không có tiền hả? Lại là mì tôm?… “. Đi mua vé số, chính bản thân tôi cũng khuyết tật nhưng muốn ủng hộ người cùng cảnh ngộ, nào ngờ thái độ của họ kém thiện chí khi tôi chỉ rút 2 tờ vé số trong một cọc to tướng. Rồi có một số người, không phấn đấu vươn lên, ỷ lại sự giúp đỡ của xã hội, chìm đắm trong suy nghĩ nông cạn, không chịu học văn hóa, cũng chẳng muốn học nghề để có một công việc phù hợp, tận hưởng xứng đáng đồng lương của mình làm ra dù là bé mọn.
Được một lần đi Úc, tôi thực sự nể phục NKT bên đó. Dù họ cũng khiếm khuyết cơ thể như tôi, cũng được xã hội tôn trọng nhưng bản thân họ có lòng tự trọng cao. Lên xe buýt, tàu điện, khi họ có thể tự mình làm được, sẽ khoát tay ra hiệu cho người khác không cần phải nhọc công giúp đỡ, kèm theo lời nói cảm ơn lịch thiệp. Thậm chí họ không cần người khác nhường ghế, khi tự biết bản thân có thể đứng bằng một chân được. Qua đường, nếu họ không nhờ bạn giúp đỡ (tức là họ có thể đi được), thì bạn không nên chạy đến dìu qua vì họ không thích là gánh nặng cho xã hội. Họ tự biết điểm dừng và giới hạn sinh hoạt của mình ở mức độ đối với cộng đồng để không làm phiền những người xung quanh.
Trong khi ở Việt Nam, vẫn còn nhiều NKT muốn bi kịch hóa cuộc đời mình cho người khác phải thương hại, mà chẳng chịu nghĩ đến hậu quả. Chẳng hạn như đồng nghiệp tôi, cũng là NKT. Khi công ty cho tham gia du lịch biển là hứng khởi. Nhưng khi về lại phàn nàn rằng khách sạn không trang bị xe lăn (vì từ nơi nhận phòng ra bãi biển khá xa), dịch vụ ra đảo chưa chu đáo, không ai cõng NKT vào khách sạn… Chuyến đi đó tôi ở nhà, vì biết rằng mình sẽ là gánh nặng cho mọi người. Bởi lẽ NKT không bơi được, lại di chuyển lên núi, xuống biển là điều không dễ dàng, rủi có chuyện gì vừa khổ bản thân mà lại phiền đến cứu hộ, nhân viên du lịch. Vào các quán ăn, quán nước cũng thế, tôi thường chọn những quán có không gian rộng, phù hợp với sinh hoạt NKT để không phiền toái cho chủ quán. Bởi người ta còn phục vụ biết bao nhiêu người chứ đâu riêng gì bản thân mình. Lắm lúc quán đông khách, họ căng thẳng, lại gặp phải NKT vướng víu thì rất chi là khó xử.
Không ai sinh ra muốn mình khuyết tật, nên việc rơi vào hoàn cảnh không lành lặn là một điều vô cùng khủng hoảng, đớn đau. Nhưng không vì thế, mà bi kịch hóa, nhụt chí, ỷ lại, mặc đời… Cộng đồng đã thương và chia sẻ với NKT nhiều lắm rồi. Hãy mạnh mẽ vượt lên số phận, sống tự trọng và lạc quan. Đừng đòi hỏi nhiều ở cộng đồng mà hãy để cộng đồng ngưỡng mộ, trân trọng mình.
Nguyễn Hoàng Duy (ĐSHĐ-125)
