Một buổi sáng sớm, khi ánh mặt trời còn chưa lên khỏi rặng dừa, ông Tám lom khom bên mé sông, chuẩn bị chài lưới. Ông Tám là nông dân miệt vườn, sống nhờ ruộng đồng, sông nước. Nhưng mấy năm nay, lúa thất mùa, cá tôm cũng ít dần, ông đành phải chăm chỉ hơn để lo cho bữa cơm gia đình.
Thằng Đực, đứa cháu nội duy nhất của ông, chạy lăng xăng lại gần:
– Nội ơi, bữa nay mình đi chài sớm quá vậy?
Ông Tám cười hiền:
– Ừ, đi sớm nước còn trong, cá nhiều. Mà nè, mày coi mấy cái lưới cho chắc ăn nghen, đừng để rách.
Thằng nhỏ dạ một tiếng rõ to, rồi nhanh nhảu khiêng chài xuống ghe. Hai ông cháu chèo ghe ra giữa dòng, từng vòng chài bung ra, tạo thành những gợn sóng lăn tăn.
Một lát sau, khi kéo lưới lên, ông Tám thấy một con cá lóc to tướng, giãy giụa dữ dội. Đực reo lên:
– Nội, con cá bự ghê, chắc kho tiêu ăn ngon lắm!
Nhưng ông Tám nhìn con cá, chợt khựng lại. Con cá lóc này có một vết sẹo dài trên mình, giống hệt con cá mà hồi trước ông từng thả khi đi chùa phóng sinh. Ông Tám nhớ như in ngày đó, Sư thầy dạy: “Cứu một mạng sống, phước báu vô lượng. Buông bỏ một sinh linh, cũng là buông bỏ lòng tham, lòng sân của chính mình.”
Ông Tám thở dài, rồi chậm rãi nói:
– Đực à, bữa nay mình hổng ăn con cá này đâu.
Thằng Đực ngạc nhiên:
– Sao vậy nội? Mình bắt cá về ăn mà, thả nó uổng lắm!
Ông Tám gõ nhẹ lên đầu cháu:
– Mày còn nhỏ, chưa hiểu chuyện đời. Hồi trước, nội thả con cá y vầy nè, nay nó lại quay về. Nhân quả hổng phải xa xôi đâu con. Mình nuôi mạng nó, trời đất cũng nuôi mạng mình.
Thằng Đực gãi đầu:
– Con hổng hiểu lắm… Nhưng nội nói gì thì con nghe nấy.
Ông Tám cười hiền, rồi từ tốn tháo con cá ra khỏi lưới, nâng niu trong tay, nhẹ nhàng thả xuống dòng nước. Con cá lóc quẫy mạnh một cái, rồi lặn sâu, mất hút dưới làn nước đục ngầu.
Thằng Đực nhìn theo, rồi chợt hỏi:
– Nội, vậy sau này mình có bắt cá nữa không?
Ông Tám nhìn ra xa, ánh mắt sâu thẳm:
– Đời còn khó khăn, mình phải sống. Nhưng nếu có thể bớt giết hại, thì lòng mình cũng nhẹ nhàng hơn. Đời là vô thường, con ơi, sống sao cho lòng thanh thản, ấy mới là điều quý giá.
Thằng Đực im lặng, ngẫm nghĩ. Con nước vẫn chảy xuôi dòng, như một vòng nhân quả bất tận…
Lưới giăng sóng nước lăn tăn
Cá giương mắt nhỏ hỏi rằng: “Vì đâu?”
Ông già tay nắm lưới sâu
Lòng chợt bừng tỉnh, nhớ câu dạy rằng:
“Một đời nhân quả xoay vần
Thả đi một kiếp, gởi thân nhẹ nhàng.”
Cháu con ngơ ngác hỏi han
Ông Tám cười nhẹ: “Lòng an mới mừng.”
Sông dài trôi mãi không ngừng
Buông đi sân hận, khổ ngừng, an tâm
Dẫu cho đời vẫn lặng thầm
Thương nhau chớ để tay lầm sát sinh.
Trung Thiện (ĐSHĐ-139)
