Covid-19 như một hành tinh lạ đến thế giới loài người. Làm cho cõi nhân gian một phen “khiếp đảm và sợ hãi1, ” khắp nơi khắp chốn đều lặng yên. Lớp học kinh Nikaya online ra đời trong bối cảnh thế giới shutdown. Nghịch duyên lại là thắng duyên! Nhờ vậy, chư Ni có cơ hội ngồi yên cùng đọc lại những lời kinh năm xưa của Đức Thế Tôn.
Nhìn lại, ba năm học Kinh Nikaya phải nói là quá ít so với 50 năm đời người. Nhưng kết chút duyên muộn vẫn không muộn, bởi “qua tai đều thành duyên.2” Ba năm qua, khởi đầu là 152 bài Kinh Trung Bộ, 34 bài Kinh Trường Bộ, và Tương Ưng Bộ. Một hành trình không khó mà thật khó! Nếu không có “mai chiều gìn giữ… ” của quý Sư trong Ban Giáo Thọ, thêm vào đó là những “khung giờ vàng” vô cùng quý báu là giờ Hòa thượng Phước Tịnh, Ni trưởng Viên Chiếu, Ni sư Minh Liên, và giờ đây thêm Ni trưởng Tuệ Đăng. Đều là những bậc Thạch trụ Tòng Lâm “thâm nhập kinh tạng, trí tuệ như hải.”
Ba năm qua ba bộ Kinh khép lại, cuối năm 2023 mở ra “khung trời” Tăng Chi, chư Ni Lớp Kinh Nikaya lại đi tiếp! Tuy học online nhưng đọc kinh, thảo luận và viết bài thu hoạch là điều không thể thiếu! Có thảo luận để hiểu sâu, có viết bài để ôn chắc.
Tam tạng, Bộ Tương Ưng, gồm năm Thiên đặc trưng:
Có Kệ, Thiên Nhân Duyên,
Thiên Uẩn, Thiên Sáu Xứ,
Thứ năm là Thiên Đại
Được nhóm cùng nhau lại
Hai tám năm bốn bài (2854)
Đều tương ưng không sai3.
Tương Ưng Bộ gồm 5 Thiên, mỗi Thiên đều có điểm nhấn riêng. Trong Thiên có Kệ, có những bài kệ đúc kết lời dạy của Đức Thế Tôn thật cô đọng, lại có những bài kệ giản đơn nhưng không thiếu pháp hành trì. Và tinh tấn là pháp hạnh không thể thiếu của người xuất gia hướng đến quả lớn.
Ôi này Bà-la-môn,
Tinh tấn cắt dòng nước,
Đoạn trừ và tiêu diệt,
Mọi tham đắm dục vọng.
… Xuất gia nếu biếng nhác,
Càng tung vãi bụi trần…
… Sa-môn hạnh vụng tu,
Kéo đến cõi địa ngục.
Mọi sở hành biếng nhác,
Mọi hạnh tu ô nhiễm,
Nghi ngờ trong Phạm hạnh,
Không đưa đến quả lớn4.
Tương ưng Kosala – Kinh Tổ Mẫu
Mọi chúng sanh sẽ chết
Mạng sống, chết kết thúc,
Tùy nghiệp, họ sẽ đi,
Nhận lãnh quả thiện ác,
Ác nghiệp, đọa địa ngục,
Thiện nghiệp, lên thiên giới5.
Tương Ưng Sự Thật – Phẩm Năm Sanh Thú:
Này các Tỷ-kheo, ít hơn là các chúng sanh sau khi chết từ thân người được tái sanh làm người lại; còn nhiều hơn là các chúng sanh sau khi chết từ thân người phải tái sanh trong địa ngục, các loài bàng sanh, cõi ngạ quỷ6…
Mượn hai câu kinh Vu Lan để thay lời kết:
“Tháng đầu thai đậu tợ sương,
Mai chiều gìn giữ sợ tan bất thường… ”
Nhớ lại, những tháng ngày đầu học kinh Nikaya có nhiều ý kiến… Kinh Nikaya là Nguyên Thủy, là Tiểu thừa. Nhưng lời Phật dạy không có Nam – Bắc tông, vấn đề ở chỗ tâm mình rộng hay hẹp!…; và lại có người cho rằng học Kinh Nikaya là theo phong trào, nhưng phong trào tốt thì vẫn nên theo!
Tương ưng Kosala, Phẩm thứ ba, Kinh Người: Có 4 loại người:
1- Sống trong bóng tối hướng đến bóng tối.
2- Sống trong bóng tối hướng đến ánh sáng.
3- Sống trong ánh sáng hướng đến bóng tối.
4- Sống trong ánh sáng hướng đến ánh sáng7.
Bản thân con, những ngày tháng đầu vô cùng ngán với những danh từ Phật học mới lạ, những trang kinh khô khan… có lúc chán nản dường như muốn bỏ cuộc, giống như “thai đậu tợ sương.” Nhưng, nhờ tình thương lớn và sự kham nhẫn của quý Sư trong Ban Giáo thọ những khó khăn buổi đầu của đàn em rồi cũng đi qua. Từ đó, truyền cảm hứng cho nhau và trở thành một niềm đam mê không thể thiếu của Lớp học kinh Nikaya trên Zoom. Bởi có đọc lâu mới hiểu sâu, hiểu rõ những lời Đức Thế Tôn dạy là để “huấn luyện thân, huấn luyện tâm, và huấn luyện trí8.”
Tương ưng hơi thở vô hơi thở ra – Kinh Kimbila: “Này Ananda, Ta tuyên bố rằng sự tu tập Chánh niệm hơi thở vô, hơi thở ra không phải cho người thất niệm và không tỉnh giác9.”
Nhớ ơn Đại lão Hòa thượng Thích Minh Châu, gương hạnh tinh tấn cả một đời, Ngài “toàn lực, toàn tâm và toàn thì giờ vào phiên dịch… xem sự nghiệp phiên dịch Kinh tạng như là một bổn phận phải làm, là một nhiệm vụ thiêng liêng phải làm và đã làm thời phải làm cho đến nơi đến chốn.10”
Thẹn mình còn nhiều buông lung, phóng dật, hướng về Đức Thế Tôn thầm nguyện: “Tay không rời kinh, tâm không rời pháp11, ” và “… từ nay cho đến mạng chung, con xin trọn đời quy ngưỡng12.”
Huê Lâm Hoa Kỳ, cuối năm 2023
Tâm Trí (ĐSHĐ-126)
- Kinh Trung Bộ số 4.
- Kệ kết Kinh Pháp Hoa.
- Kệ tóm Tương ưng bộ – NS Tâm Châu.
- Thiên Có Kệ – Tương ưng Thiên Tử – Kinh Tayana, tr. 63.
- Thiên Có Kệ, tr. 117
- Thiên Đại, tr. 1335
- Thiên Có Kệ, tr. 113.
- Trích Lời giới thiệu của Hòa thượng Thích Minh Châu.
- Thiên Đại, tr. 1235.
- Trích Lời giới thiệu của Hòa thượng Thích Minh Châu.
- Hòa thượng Phước Tịnh.
- Thiên có kệ – Kinh Tuổi Trẻ, tr. 91.
