Cùng với xu hướng ăn chay, thị trường đã cung ứng đa dạng nguyên liệu, thực phẩm chay. Tuy nhiên, nguồn thực phẩm này tiềm ẩn nhiều nguy cơ với sức khỏe người dùng.
Tràn lan nguyên liệu không rõ nguồn gốc
Theo ghi nhận các chợ lớn tại TP.HCM, khu vực chuyên kinh doanh các nguyên liệu phục vụ nhu cầu chế biến các món chay rất đa dạng sản phẩm. Tại một chợ đầu mối, chỉ riêng mặt hàng nấm đã có tới hàng chục loại. Nhập vai người mua nguyên liệu thực phẩm chay chúng tôi có mặt tại chợ Bình Tây (một chợ đầu mối cung cấp thực phẩm chay lớn tại (quận 6) TP.HCM và cả nước), tiểu thương đon đả chào mời khách mua hàng. Theo đó, ngành hàng nguyên liệu thực phẩm chay kéo dài dọc theo mặt hông chợ với đủ loại sản phẩm, đa số đóng gói theo bao bì lớn, kẻ bán người mua khá nhộn nhịp. Trong đó, trên bao bì phần lớn không thấy ghi đầy đủ thông tin nhãn mác.
Tương tự, tại các chợ truyền thống, thực phẩm chay luôn được cung cấp dồi dào, đa dạng. Trong đó, bên cạnh một số sản phẩm ít được đóng gói có nhãn mác, xuất xứ rõ ràng, còn lại được bày bán theo dạng hàng xá. Theo đó, các nguyên liệu thực phẩm chay đựng ở bao bì lớn, mỗi bao vài chục ký, khách mua bao nhiêu tiểu thương cân ký bán bấy nhiêu. Ngay cả một số hàng có đóng gói quy cách nhỏ nhưng trên bao bì chỉ có thông tin tên cơ sở sản xuất và số điện thoại, không có thông tin cần thiết khác như ngày sản xuất, hạn sử dụng, hướng dẫn bảo quản, hướng dẫn sử dụng, cảnh báo an toàn thực phẩm, chỉ tiêu chất lượng…
Cũng thực phẩm chay nhưng một nhóm sản phẩm được bán khá phổ biến là thực phẩm chay giả mặn. Ở đó, mặc dù nguyên liệu chay được chế biến thành những món ăn với tên gọi và hình thức của món mặn, như bún bò chay, hủ tiếu chay, thậm chí các loại mắm cũng chay. Đây là những sản phẩm đã qua chế biến, tạo sự bắt mắt. Tuy nhiên, cũng như các nguyên liệu, thực phẩm chay khác, những món chay giả mặn này đa phần cũng không ghi đầy đủ giấy tờ chứng minh nguồn gốc, xuất xứ bắt buộc theo quy định của pháp luật. Điều đáng nói, không chỉ người bán mà cả người mua cũng không mấy quan tâm đến vấn đề hóa đơn chứng từ, nguồn gốc xuất xứ hay an toàn thực phẩm khi mua nguyên liệu, thực phẩm chay.
Coi chừng bị ngộ độc
Cũng như các thực phẩm mặn khác, thực phẩm chay cũng có dạng khô, tươi, sơ chế và cả thành phẩm dùng ăn trực tiếp (tương, chao…). Vì thế, chất lượng nguyên liệu, điều kiện chế biến, bảo quản, vận chuyển, phân phối… có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng thực phẩm chay cũng như yếu tố an toàn thực phẩm. Theo ghi nhận thực tế, nguyên liệu thực phẩm chay được các tiểu thương tồn trữ bày bán ở môi trường ẩm thấp nên nguy cơ chất lượng và vệ sinh an toàn sản phẩm bị ảnh hưởng rất lớn. Ở các chợ truyền thống, nhiều quầy hàng thực phẩm chay đã được chế biến sẵn, người tiêu dùng chỉ cần mua về sử dụng. Tuy nhiên, đặc thù môi trường chợ truyền thống khá ẩm thấp và nhiều bụi bặm, chất thải, nắng nóng. Việc bày biện thực phẩm chay đã qua chế biến trong môi trường này tiềm ẩn nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm là rất lớn.
Theo một cán bộ phụ trách về an toàn thực phẩm tại TP.HCM, vấn đề an toàn thực phẩm đã được các cơ quan nhấn mạnh rất nhiều lần ở các sự kiện, văn bản. Tuy vậy, cả người kinh doanh lẫn người tiêu dùng vẫn còn thờ ơ với việc này. Liên quan đến thực phẩm chay, để bảo vệ sức khỏe cho bản thân, người tiêu dùng cần đảm bảo mua nguyên liệu chất lượng tốt, được bảo quản và phân phối ở môi trường phù hợp, đảm bảo vệ sinh, nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.
Vũ Huyền Đam
Diễn đọc : SC Cát Nhã Liên
