Năm 1990, lần đầu tôi đến giảng kinh tại Nhà Thể Dục Hồng Kông Hồng Khám (紅磡香港體育館). Vì Hồng Kông sắp đến “Đại hạn 97”1, trong lòng người dân Hồng Kông đều nặng nề, vô cùng buồn rầu lo lắng. Nhiều thính giả và phóng viên truyền thông dồn dập hỏi tôi về quan điểm, về tương lai của Hồng Kông, tôi đã trả lời họ: “Mọi thứ đều nằm ‘Trong Một Niệm’” (一念之間).
Từ nhỏ tôi đã huân tập Phật pháp ở ngôi chùa cổ nằm sâu trong núi, khi trưởng thành bước chân vào xã hội hoằng dương Phật pháp, lợi ích cho đời, tôi cảm nhận sâu sắc về cái gọi là Cơ phong2 đối lập với nhau trong nhà Thiền, những cơ duyên mà chúng ta gặp gỡ tình cờ trên thế gian, thường xảy ra “Trong Một Niệm”.
Khi nhàn rỗi, tôi thích cầm một cuốn sách trong tay, đọc nó có cảm giác như đang dạo chơi trong cõi thần tiên. Thường phát hiện bất luận là cuộc chiến tranh chuyển bại thành thắng từ cổ chí kim, hoặc trường hợp cụ thể là những thành công đáng ngạc nhiên, đầy bất ngờ ở mọi tầng lớp xã hội, then chốt của nó phải chăng đều ở “Trong Một Niệm”.
Nhiều năm nay, tôi quan sát thế sự rối tung, nghiên cứu và phân tích rốt ráo đầu đuôi ngọn ngành, tôi luôn cảm thấy duyên khởi duyên diệt, thành công, thất bại, được mất trong mấy mươi mùa lạnh nóng của đời sống, tất cả đều có quan hệ mật thiết “Trong Một Niệm” của chúng ta. Nhìn về tương lai, tự mình nhận ra rằng có rất nhiều thứ trong đời sống của mình cũng quyết định bởi “Trong Một Niệm”.
Chuyến đi Nghi Lan – bước ngoặt của cuộc đời (宜蘭之行 人生的轉捩點)
Năm mười một tuổi, mẹ đưa tôi rời nhà để tìm cha tôi đã mất tích trong chiến tranh. Trên đường đi ngang qua ngôi chùa núi Thê Hà, nhân lúc mẹ lễ Phật, tôi quan sát khắp nơi trong tự viện một cách hiếu kỳ, gặp Pháp sư Tri khách đã hỏi tôi một cách bất ngờ:
– Người bạn nhỏ! Con có muốn đi tu không?
Vì nóng lòng muốn quay lại tìm mẹ, tôi thản nhiên nói:
– Được thôi!
Thật không ngờ, vị Pháp sư này dẫn tôi diện kiến với Ngài Giám viện Thượng Nhân Chí Khai (志開上人1911-1979) (sau này trở thành Sư phụ của tôi). Để giữ lời hứa, không còn cách nào khác, tôi đành phải nói lời từ biệt với mẫu thân. Bây giờ, từ trong thâm tâm tôi xin chân thành cảm ơn “Một Niệm” trong vô ý này, đã giúp tôi sớm ngao du bơi lội trong biển lớn chân lý và hấp thụ hương vị vô biên của Phật pháp.
Năm 1949, tình hình đất nước lâm nguy như trứng để đầu đẳng (ngàn cân treo sợi tóc), dân chúng nhốn nháo chạy đi nơi khác lánh nạn. Tôi vốn dĩ muốn cùng sống chết với vị Thường trụ chùa Hoa Tạng, nhưng Pháp sư Trí Dũng, bạn học của tôi, đột ngột quyết định buông bỏ kế hoạch ban đầu, muốn tôi thay thế Thầy, lãnh đạo “Đội cứu hộ Tăng lữ” mà Thầy đã tổ chức đến Đài Loan phục vụ, để không gặp phải sự tổn hại và cũng vì lợi ích chung, tôi nhận mệnh lệnh trong tình trạng nguy cấp. Bằng cách này, tôi đã rời quê hương Đại Lục xa lìa những người thân của mình chỉ “Trong Một Niệm”. Cũng vì sự thay đổi “Một Niệm” này, tôi có thể đến Đài Loan để tiếp nối tuệ mạng của Đức Phật. Bao năm qua, tôi không quên công ơn của mẫu thân, sự giáo huấn của Sư phụ, tinh tấn nỗ lực hoằng pháp lợi sinh, chỉ hy vọng tất cả những điều này đủ để an ủi người thân trong muôn một.
Vốn dĩ bản tính tôi rất rụt rè nhút nhát và không dám đối mặt với đại chúng, vì vậy, sau khi đến Đài Loan, tôi đã ở ẩn trong tự viện, ngoài việc chấp tác lao dịch nặng nhọc, tôi còn hoằng dương Phật pháp thông qua giảng dạy và viết lách.
Tháng 3 năm 1952, tôi gặp Lý Quyết và cư sĩ tại chùa Long Sơn, đang thỉnh cầu các Pháp sư khắp nơi đến Nghi Lan hoằng pháp, thế nhưng họ khước từ, vì địa phương Nghi Lan hoang vu hẻo lánh mà người lại thưa nên chẳng mấy ai đoái hoài. Lòng tôi bất nhẫn không chịu nổi, nên tự mình tình nguyện, Lý cư sĩ nghe tôi nhận lời vô cùng hoan hỷ, sau khi trở về lập tức gửi thư mời.
Chính vì “Một Niệm” bất nhẫn này trong trái tim, tôi đã đến đồng bằng Lan Dương, một phong cảnh thanh tú xinh đẹp tự nhiên; cũng vì bi nguyện từ tâm của “Một Niệm” này, tôi bắt đầu có can đảm để đối mặt với đại chúng, với xã hội, có dũng khí truyền bá Phật pháp, giáo hóa rộng rãi. Chuyến đi đến Nghi Lan đã trở thành một trong những bước ngoặt lớn nhất của cuộc đời tôi.
Kiên trì nguyên tắc – được sự kính trọng của tín chúng (堅持原則 獲得信眾敬重)
Sau khi tiếp xúc với quần chúng thường xuyên, những lời mời thỉnh truyền bá Phật pháp cứ nối tiếp nhau không dứt, nơi đầu non cuối bãi đều có dấu chân của tôi. Về sau, những tín đồ ở xa như Cao Hùng nghe phong thanh, họ cũng đến để cầu Pháp, sự nhiệt tình của họ mạnh mẽ như vầng thái dương ở Đài Nam. Để có một cuộc đón tiếp long trọng, hoành tráng, mỗi lần như vậy, họ luôn mời một ban nhạc đến ga tàu hỏa, tiếng sáo tiếng kèn thổi vang trên đường, đi qua các khu vực thành phố, những tràng vỗ tay giòn tan như tiếng pháo không ngớt bên tai, thu hút những người đi đường khiến họ phải nhìn ngang ngó dọc, các bác tài chạy xe cũng thò đầu ra nhìn, làm cho tôi ngồi đứng không yên. Sau đó, mấy lần tôi đến rồi đi, suy nghĩ nhiều biện pháp, đổi mấy chuyến tàu hỏa khác nhau một cách lặng lẽ, nhưng vẫn không thoát được.
Có lần, nghe tin một tín đồ bị ốm, tôi lập tức đến thăm, không ngờ các tín đồ gần đó đã thám thính và chờ đợi từ rất lâu, họ tranh nhau mời tôi đến làm lễ cầu phúc cho gia đình họ, đi đến đâu cũng thấy dưa bánh, hoa quả bày đầy một bàn, cả đời tôi không nỡ từ chối lòng tốt của người khác, cứ thế mà đi, hết nhà này đến nhà khác, đến cuối ngày, cái bụng gần như sắp vỡ tung.
Đương nhiên, sự cung kính kiền thành của các tín đồ thật cảm động, nhưng tôi cảm thấy mình phước mỏng đức bạc, thọ nhận không nổi sự cúng dường thịnh tình như vậy, cho nên, tôi nảy ra ý định không đến Cao Hùng nữa. Nhưng có một lần khi tôi khởi hành trở về phương Bắc, khi lên xe vừa ngồi, cụ bà Ông Trần Bồn, chạy đến bên cửa kính ô tô của tôi và nói với tôi: “Sư phụ! Ngài nhất định phải đến nữa đó nhé”. Câu nói này, tôi đã nghe qua không biết bao nhiêu người mời gọi, cũng không biết đã bao nhiêu lần rồi, nhưng thời khắc này giọng điệu tha thiết và thái độ thành khẩn của bà ấy đã chạm đến trái tim tôi một cách sâu sắc. Đó chính là vì sự cảm động “Trong Một Niệm” này, mà tôi quyết định nối lại pháp duyên với Cao Hùng, nhân đây, mới có Phật Quang Sơn ra đời.
Vào thời điểm này, ông Trần Võ Chương, Thị trưởng thành phố Cao Hùng, từng có ý muốn đem ngôi đền Trung Liệt ở công viên Thọ Sơn bàn giao cho tôi để xây dựng lại ngôi chùa Phật giáo, nhưng điều kiện duy nhất là phải giữ nguyên tên gọi ban đầu là “Trung Liệt Từ” (忠烈祠). Lúc đó tôi tự nghĩ: Mình là người xuất gia tu hành, sao không làm chủ chùa, mà đi làm chủ Từ? Vì vậy, tôi đề nghị đổi tên thành “Trung Liệt Tự” (忠烈寺) để bảo chứng một cách chính xác, nhưng hội nghị không đồng ý, tôi cũng đành phải từ bỏ. Một số người cảm thấy tiếc nuối cho tôi, bỗng dưng tôi đã đánh mất một cơ hội tuyệt vời, nhưng nhiều tín đồ vì nguyên tắc kiên trì “Một Niệm” của tôi, mà họ càng thêm khẳng định sự cao thượng về phong cách của Tăng đoàn.
Đại Sư Tinh Vân (星雲大師)
Thanh Như dịch (ĐSHĐ-134)
- Đại hạn 97 (九七大限): Sau khi Trung Quốc và Anh quốc ký “Tuyên bố Liên hiệp Trung-Anh”, xác lập sẽ bàn giao chủ quyền Hồng Kông vào năm 1997, xem như đã mãn thời hạn 99 năm mà Anh đã chiếm dụng vào năm 1898. Một số công dân thiếu tin tưởng vào tương lai của Hồng Kông, chọn cách nhập cư ra nước ngoài trước thời hạn này. Canada, Úc và Hoa Kỳ là những lựa chọn phổ biến của người Hồng Kông vào thời điểm đó. Trong những năm trước và sau khi Hồng Kông trở lại vào năm 1997, do sự phát triển kém của một số người nhập cư ở nước ngoài và quan trọng hơn, một số lượng lớn người nhập cư Hồng Kông đã cải thiện triển vọng. Do đó, nhiều người nhập cư nước ngoài lần lượt bắt đầu quay trở lại, tạo thành “Sự hồi sinh của Hồng Kông”.
- Cơ phong (機鋒): Thuật ngữ Thiền trong Phật giáo, chỉ cho những lời nói bén nhọn và trí tuệ, cũng để chỉ sự sắc sảo trong lời nói.
