Sau ngày hội ngộ đầu tiên của các phái đoàn đại biểu trên khắp thế giới, ngày 17/6/2025 Hội nghị Quốc tế Nữ giới Phật giáo Sakyadhita lần thứ 19 tiếp tục ngày làm việc thứ hai với các phiên tham luận chuyên sâu, tập trung vào ba chủ đề trọng yếu: Duy trì Phật pháp; Ni giới Phật giáo điều hướng và thúc đẩy sự thay đổi; Tu sĩ và cư sĩ mở ra hướng đi mới. Mỗi bài tham luận là một điểm sáng, một ánh đèn cho thính giả, độc giả tại Sakyadhitha suy ngẫm, thực hành.
Buổi sáng, phiên Tham luận 1 diễn ra tại phòng Ranyai Ballroom, dưới sự điều phối của Ruth Gamble. Các diễn giả đến từ Sri Lanka, Bhutan, Indonesia và Tây Tạng đã trình bày những nghiên cứu và trải nghiệm thực tiễn về vai trò của Ni giới trong việc nghiêm trì giới luật, tiếp nối truyền thống, và gìn giữ ánh sáng Phật pháp trước những biến động của thời đại.
Tỳ kheo Ni Kundasale Subhagya trình bày về “Vai trò đang thay đổi và những thách thức của chư Tỳ-kheo-ni tại Sri Lanka” về những áp lực của xã hội nam quyền thống trị và tinh thần đoàn kết, quyết tâm của chư Ni Sri Lanka. Diễn giả Loh Pai Ling đã khám phá hành trình của một nhà lãnh đạo Phật giáo qua bài tham luận về “Vai trò đang thay đổi của Nữ giới Phật giáo: Trao quyền, Nữ quyền và Lãnh đạo”, khẳng định sự lãnh đạo thực tế nhằm ở phẩm cách, từ bi và trí tuệ. Diễn giả Tashi Choedup dẫn dắt hội chúng đến với một góc nhìn mới mẻ về Đức Phật, thông qua tham luận “Sự khác thường của Đức Phật trong Phật pháp”. Tỳ kheo Ni Julia Surya (Ṭhītācārinī Therī) chia sẻ về “Sự Phát triển của Tỳ kheo Ni
Theravada tại Indonesia: Tiến tới bình đẳng giới trong Tăng đoàn Agung Indonesia”, nhấn mạnh rằng Tăng đoàn Agung Indonesia đánh giá cao sự hồi sinh của Tỳ kheo Ni Theravada, giúp phụ nữ có thể thực hiện đời sống Tỳ kheo Ni, cho họ cơ hội nghiên cứu và thực hành Phật pháp. Diễn giả Thubten Lamsel kết thúc phiên thảo luận bằng bài thuyết trình mang tựa đề “Để Mặt trời không bao giờ lặn: Vai trò của đời sống xuất gia trong việc giữ gìn Phật pháp”, làm rõ mối liên hệ giữa sự tồn tại của cộng đồng tu sĩ và sự bền bỉ của giáo lý Đức Phật, đồng thời phác thảo tác động của những nỗ lực tại tu viện Sravasti.
Buổi chiều, chương trình tiếp tục phiên tham luận 2A -với chủ đề “Ni giới Phật giáo điều hướng và thúc đẩy sự thay đổi”, điều phối bởi Hannah Gould. Quy tụ những tham luận từ Myanmar, Bhutan, Hàn Quốc và Thái Lan. Các diễn giả tập trung vào hành trình kết nối cá nhân và cộng đồng, vai trò lãnh đạo của Ni đoàn, cùng những điều hướng để thích nghi linh hoạt trong thời đại mới.
Diễn giả Santacari trình bày bài tham luận với chủ đề “Kết nối truyền thống và Hiện đại: Ni giới Phật giáo Myanmar dấn thân vào thế giới đương đại”, bằng cách nâng cao tiếng nói của mình và đương đầu với những rào cản mang tính thể chế, Ni giới Myanmar kiên trì nuôi dưỡng sự đoàn kết, khả năng phục hồi và tiến bộ, thu hẹp khoảng cách giữa truyền thống và hiện đại. Tỳ kheo Ni Namgyel Lhamo chia sẻ “Về hành trình chuyển hóa của Ni giới ở Vương quốc Bhutan” với sự chuyển đổi lớn của Ni giới và các Ni viện tại Bhutan suốt thập kỷ qua. Tỳ kheo Ni Cho Ilmoon đưa ra những phân tích về “Vai trò đang thay đổi của Lãnh đạo Ni đoàn Hàn Quốc” với sức ảnh hưởng mạnh mẽ của Hiệp hội Tỳ kheo Ni Hàn Quốc trong sự phát triển Phật giáo nơi đây. Diễn giả Samaneri Ariya Dhammajivi khép lại phiên thảo luận với bài tham luận “Lòng biết ơn và tính chủ động: Điều hướng sự thay đổi với tư cách một nữ Phật tử trong quá trình chuyển đổi” với những trải nghiệm thực tế của bản thân về sự biết ơn trong quá trình tu tập.
Tham luận 2B với chủ đề Tu sĩ và Cư sĩ mở ra hướng đi mới, do Eunsu Cho điều phối, đã đưa ra những vấn đề quan trọng về vai trò của giới nữ trong hoạt động giáo dục, công tác xã hội và xây dựng tương lai Phật giáo. Đặc biệt, sự tham gia của các đại biểu từ Hàn Quốc, Hoa Kỳ, và Tây Tạng đã làm đa dạng về nền tảng Phật giáo của chủ đề này.
Sư cô An Ngọc – Trần Thị Cẩm Vân thông qua tham luận “Quan niệm của Phật giáo thời kỳ đầu về nữ giới có gây nguy hiểm cho sự độc thân của nam giới không?”, bằng cách kết nối tính bao trùm về học thuyết và các ưu tiên về thể chế, đã xem xét liệu phụ nữ có thực sự bị nhìn nhận là mối đe dọa đối với sự độc thân của nam giới trong học thuyết Phật giáo hay không. NS. TS Punyaporn Saengkhum trình bày về “Lãnh đạo và Quản trị: Vai trò của Tổ chức Ni giới Thái Lan trong Giáo dục và Công tác xã hội” làm nổi bật những thành tựu và chiến lược hoạt động của Ni giới Thái Lan, tác động chuyển hóa trong tôn giáo và xã hội. Giáo sư Jin-sook Nam đi sâu phân tích vai trò cụ thể và phong cách lãnh đạo mới mà phụ nữ cư sĩ Phật tử cần đảm nhận trong Phật giáo hiện đại với tham luận “Giữa những thay đổi trong Phật giáo Hip ở Hàn Quốc – vai trò mới và sự lãnh đạo của nữ cư sĩ Phật giáo”. NS. TS Karma Tashi Choedron và NS.TS Tenzin Dadon khép lại phiên thảo luận bằng một bài trình bày ấn tượng về “Trao quyền cho tiếng nói: Sự tiến triển của Nữ giới Phật giáo Tây Tạng trong Lãnh đạo” với những thành tựu trong lãnh đạo, giáo dục và thành tựu tâm linh thúc đẩy bình đẳng giới trong cộng đồng tu viện và truyền cảm hứng cho thế hệ tương lai.
Lúc 15 giờ 30 chiều, chương trình chuyển sang Workshop 1, tiếp nối bằng các hoạt động thực hành nhóm nhỏ, nhằm kết nối và trao đổi kinh nghiệm giữa các đại biểu.
Phần Thuyết pháp buổi tối với nội dung sâu sắc, mang đến nguồn cảm hứng tinh thần dồi dào cho toàn thể hội chúng. Ngày làm việc thứ hai đã khép lại trong không khí đầy từ bi và kết nối, tiếp tục khẳng định vai trò của nữ giới Phật giáo trong việc định hình một xã hội từ bi và chuyển hóa.
Ngày 18 tháng 6 năm 2025, Hội nghị Quốc tế Nữ giới Phật giáo Sakyadhita tiếp tục ngày làm việc thứ ba với nhiều nội dung sâu sắc, thảo luận tập trung vào các ứng dụng thực hành Giáo pháp để chữa lành, kết nối và chuyển hóa xã hội.
Mở đầu, diễn giả Mia Livingston đã thông qua bài trình bày “Chữa lành chấn thương thông qua Sangha”, kể về quá trình phục hồi sau những chấn thương tâm lý phức tạp của bản thân bằng con đường thực tập Phật giáo. Tiếp đó, Sư cô TN Liên Anh và Shannon Chang giới thiệu cách tiếp cận liên ngành trong “Chữa lành tại Ngã tư: Tích hợp giáo lý Phật giáo, tư vấn sức khỏe tinh thần và sự áp bức xã hội trong công tác với những nạn nhân bạo lực gia đình” với mô hình bánh xe chữa lành tích hợp. Diễn giả Sandra Ng Siow San chia sẻ góc nhìn độc đáo trong “Suy ngẫm về hành hương, nghiên cứu và ứng phó với những thay đổi”, là những suy ngẫm cá nhân về việc điều hướng các bản sắc giao thoa của nhà nghiên cứu và người hành hương, lấy cảm hứng từ nghiên cứu Tiến sĩ của tác giả.
Với tham luận “Nữ giới và nghi thức thiêng hóa cùng thương mại hóa pháp khí Phật giáo tại Thái Lan”, Tiến sĩ Amnuaypond Kidpromma phân tích vai trò của phụ nữ trong thế giới thiêng liêng và pháp khí, nhưng họ chỉ thành công trên lĩnh vực thương mại mà hạn chế về nghi lễ tâm linh. Khép lại phiên sáng, Cindy Rasicot khắc họa “Cuộc đời và di sản của Tỳ kheo Ni Dhammananda về trao quyền cho Nữ giới và Phật giáo hiện đại”, nêu bật vai trò của TKN. Dhamman
anda trong việc phục hồi dòng truyền giới Tỳ kheo Ni tại Thái Lan và trên thế giới.
Buổi chiều, chương trình tiếp tục với hai tham luận: Tham luận 4A do Tomomi Ito điều phối thảo luận về chủ đề “Các thầy thuyết pháp: Quyền hạn và truyền đạt”, tôn vinh những vị Ni tiêu biểu có đóng góp lớn cho Phật giáo.
Tiến sĩ Christie Chang mở đầu bằng tham luận “Đi theo dấu chân: Tôn vinh di sản đa diện của TKN. TS. Shi Heng-Ching”, nhấn mạnh sự cống hiến của TKN. TS. Shi Heng-Ching trong việc thúc đẩy các giá trị Phật giáo, sự cố vấn từ bi và vai trò trong kết nối các hoạt động truyền thống với nhu cầu đương đại. Tiếp theo, Sư cô Shradda Gautami đã giới thiệu về “Giảng sư thuyết pháp Ni sư Dhammawati”, giảng sư nổi tiếng tại Nepal cùng những hoạt động thực hành giáo pháp tại tu viện Dharmakirti. Sư cô TN. Thường Huệ và ĐĐ. Thích Thiên Phú cùng bài tham luận: “Ni Trưởng Huỳnh Liên – Người thắp sáng Phật giáo Khất Sĩ tại Tây Nguyên”, vẽ nên bức tranh về cuộc đời của vị Ni đầu tiên, dẫn đường cho Ni giới Khất sĩ Việt Nam. ĐĐ. Thích Thiên Phú và Phan Thị An Phú: “Ni Trưởng Diệu Không – Bậc Long tượng của Ni giới Phật giáo Việt Nam trong thế kỷ XX”. Hai bài tham luận trên được Ni sư Tiến Liên và Sư cô Anh Liên đại diện trình bày.
Tham luận 4B do Sharon Suh điều phối, thảo luận bàn tròn về chủ đề cấp thiết “Phật giáo và xâm hại tình dục xuyên văn hóa và bối cảnh”. Với sự tham gia đối thoại của các học giả và nhà hoạt động như Karma Chodron, Tenzin Dadon, Ann Gleig, Sarah Jacoby, Amy Langenberg đã đưa ra những thực tế về vấn nạn xâm hại tình dục cùng lời kêu gọi đoàn kết để đối diện và loại trừ trong nền tảng Phật giáo.
Vào lúc 15 giờ 30, các đại biểu tham gia Workshop 2 với nhiều nhóm thảo luận nhỏ được tổ chức tại các phòng: Ranyai Ballroom, Kabu, Tubu 1-3, Kerangas và Rajang. Đây là không gian mở để trao đổi kinh nghiệm, thực hành kết nối và chia sẻ phương pháp ứng dụng giáo lý vào thực tế cũng như xây dựng đời sống tâm linh.
Trong pháp thoại buổi tối, Ngài Ven. Bonak Sunim thuyết giảng về học tập chân lý cuộc sống qua kinh Hoa Nghiêm về sự nhận thức đúng đắn rằng khổ đau không phải từ bên ngoài, mà từ tâm thức phân biệt, chấp thủ, ngã mạn của chính ta, giác ngộ không phải ở nơi xa, mà ngay trong đời sống hàng ngày, nếu ta sống tỉnh thức, yêu thương và hành trì.
Hội nghị Sakyadhita lần thứ 19 tổ chức tại Malaysia tiếp tục ngày làm việc thứ tư với trọng tâm xoay quanh các chủ đề về chăm sóc cộng đồng, giáo dục Phật giáo, các mô hình chuyển hóa xã hội và vai trò lãnh đạo tâm linh của nữ giới Phật giáo trên toàn cầu.
Phiên thảo luận thứ năm lúc 9 giờ 00 sáng, với chủ đề “Những mạng lưới Phật giáo – Chăm sóc, Giáo dục và Chuyển hóa” do Ngaser Lhazé điều phối đã mang đến nhiều góc nhìn thực tiễn. Các bài tham luận tập trung vào vai trò của giáo dục Phật giáo và các mạng lưới cộng đồng trong việc chữa lành và xây dựng xã hội trên nền tảng từ bi và trí tuệ.
Tiến sĩ Malia D. Wong mở đầu với tham luận “Gieo hạt giống: Giảng dạy các giá trị Phật giáo vì hòa hợp xã hội cho thế hệ thế tục trong các bối cảnh liên tôn giáo”, khám phá những cách tiếp cận sáng tạo để giảng dạy các nguyên tác Phật giáo về sự hòa hợp xã hội với cương vị một Giáo sư Công giáo cho tất cả sinh viên dù không phải Phật giáo.
Tiếp nối là bài trình bày của Tiến sĩ Catherine Schuetze với nội dung “Nữ giới sử dụng các mạng lưới Phật giáo toàn cầu để nâng cao kết quả tốt hơn cho động vật” cùng những hoạt động của chương trình SARAH minh chứng cho khả năng truyền cảm hứng của giáo lý Phật giáo trong việc tìm ra những giải pháp hiệu quả nhằm chấm dứt khổ đau cho loài vật. Cùng với đó Tiến sĩ Diki Palmu Sherpa chia sẻ về “Nữ bác sĩ thú y, mạng lưới cộng đồng và phúc lợi động vật trong xã hội Phật giáo truyền thống”, phản ánh lòng từ bi và tinh thần bất bạo động được thực hành cụ thể nhằm phụng sự cộng đồng theo tinh thần Phật giáo.
Diễn giả Rachelle Saruya mang đến câu chuyện “Từ việc ‘Nguyện’ nuôi con theo cách của Phật giáo: Con đường và sự tiến triển trong đức tin của một bà mẹ Phật tử Myanmar” với sự tăng trưởng niềm tin vào chánh pháp khi trở thành một người mẹ. Diễn giả Kustiani chia sẻ sáng kiến giáo dục độc đáo tại các chùa, giúp thanh thiếu niên vượt qua vấn nạn nghiện trò chơi điện tử qua mô hình Công viên Nghiên cứu Chánh pháp với nhiều hoạt động thực tập Phật pháp.
Kết thúc phiên sáng, diễn giả Gendun Lhamu trình bày đề tài “Từ tu viện đến Hiện đại hóa: Khảo cứu về cuộc sống của các cựu nữ tu Phật giáo dòng Himalaya trong quá trình chuyển đổi”, góp phần phản ánh hiện trạng và chuyển biến xã hội trong cộng đồng tu nữ, khẳng định sự tồn tại của Phật giáo trong tương lai phụ thuộc phần lớn vào việc lồng ghép giáo dục, đặc biệt trong thời đại vật chất hóa ngày càng gia tăng.
Buổi chiều, chương trình tiếp tục tham luận 6A với chủ đề “Xác định lại Truyền thống: Từ tôn giáo đến mô hình giáo dục”, do Linda Sue Crowder điều phối. Các diễn giả quốc tế đến từ Đài Loan, Nhật Bản, Ấn Độ, Việt Nam đã nêu bật vai trò quan trọng của Ni giới trong giáo dục, hộ trì Phật pháp và các phong trào nữ quyền Phật giáo.
Tỳ kheo Ni Shi Zhiquan mở đầu phiên buổi chiều bằng bài tham luận “Nỗ lực truyền bá Phật pháp của các Tỳ kheo Ni Đài Loan thời hậu chiến: Ni sư Tian Yi, Tzu Hui và Tzu Jung”, vẽ lên bức tranh hào hùng về quá trình vượt qua khó khăn và phát triển của Ni giới sau thời kỳ chiến tranh, đóng góp sâu sắc trong việc truyền bá Phật pháp, đóng vai trò không thể thiếu trong việc thể chế hóa và hiện đại hóa Phật giáo tại Đài Loan.
Tiếp đó, diễn giả Ayya Yeshe chia sẻ về mô hình Phật giáo Chân không qua tham luận “Nữ tu ở khu ổ chuột: Quỹ Bodhichitta và Phật giáo Chân không (Barefoot Buddhism)” với trải nghiệm về đời sống tại miền Trung Ấn Độ với những người dân nghèo khổ, đặc biệt là bé gái và phụ nữ, từ đó Quỹ Bodhichitta ra đời. Diễn giả Teena Amrit Gill trình bày đề tài “Điều hướng sự thay đổi – Nữ giới Himalaya và Tây Tạng trong quá trình chuyển giao”, nhấn mạnh khả năng thích ứng và lãnh đạo trong bối cảnh biến động.
Tiếp đó, Sư cô Thích Nữ Liên Hiền trình bày tham luận “Ni giới Phật giáo Việt Nam: Không ngừng đổi mới phương pháp hoằng pháp cho thanh thiếu niên”, với nhiều sáng kiến mang tính giáo dục và đổi mới phương pháp hoằng pháp phù hợp với nhu cầu Thanh Thiếu niên trong thời đại hội nhập quốc tế. Phiên thảo luận khép lại với phần trình bày của Madhuri Krishna Kudwalkar với chủ đề “Vai trò đang thay đổi của Nữ giới Phật giáo: Trao quyền, Nữ quyền và Lãnh đạo”, khảo sát vai trò đang thay đổi của Phụ nữ Phật giáo, với trọng tâm là các giao điểm giữa lý thuyết nữ quyền, diễn ngôn trao quyền và các mô hình lãnh đạo mới đang góp phần tái cấu trúc bối cảnh tu viện Phật giáo hiện nay.
Tham luận 6B do Emma Tomalin điều phối, tập trung vào chủ đề “Cẩm nang về Nữ giới Phật giáo”. Tại đây, các học giả, nhà nghiên cứu và nhà hoạt động xã hội đã trao đổi sâu sắc về vai trò và ảnh hưởng của nữ giới trong việc xây dựng mô hình Phật giáo đương đại. Phiên đối thoại với chủ đề “Nữ giới và Phật giáo: Phi thực dân hóa lĩnh vực và khuếch đại tiếng nói” với sự tham gia của Sharon A. Suh, S. Ensunsa và nhiều học giả quốc tế khác.
Song song với phiên thảo luận là Workshop 3 với các nhóm thảo luận tại nhiều phòng họp phụ như Tubau, Kerangas, Rajang… Các chủ đề xoay quanh học hỏi liên văn hóa, phát triển kỹ năng lãnh đạo và chia sẻ kinh nghiệm hành trì.
Workshop 4 diễn ra tại Ranyai Ballroom tiếp tục tinh thần kết nối và thực hành, với các chủ đề về nghệ thuật Phật giáo, trị liệu tinh thần, xây dựng cộng đồng từ nền tảng giáo lý Phật Đà.
Ngày làm việc thứ tư của Hội nghị khép lại trong tinh thần đoàn kết và chia sẻ kinh nghiệm, tiếp tục khẳng định vai trò tích cực đóng góp của nữ giới là động lực không thể thiếu cho sự phát triển bền vững của cộng đồng Phật giáo trong thế kỷ XXI cũng như xây dựng đời sống tinh thần tích cực trên nền tảng tâm từ bi.
Ngày 20 tháng 6 năm 2025, ngày làm việc thứ năm của Hội nghị Quốc tế Nữ giới Phật giáo Sakyadhita lần thứ 19 với trọng tâm là các vấn đề ngôn ngữ, văn chương và dịch thuật, những kênh truyền thông có tính ứng dụng cao trong việc khắc họa và lan tỏa tiếng nói của nữ giới Phật giáo trong suốt chiều dài lịch sử Phật giáo và văn hóa nhân loại.
Chủ đề trung tâm của ngày làm việc hôm nay là “Định vị Nữ giới Phật giáo trong các văn khắc và văn học”. Bốn tham luận chuyên sâu được trình bày tại phiên thứ 7, diễn ra tại hội trường Ranyai Ballroom, dưới sự điều phối của Aurapin Pochanaparing. Các tham luận mang đậm tính học thuật và khảo cứu liên ngành, nhằm làm nổi bật vai trò của nữ giới Phật giáo trong lĩnh vực văn học, biên dịch.
Mở đầu là tham luận “Nữ giới Biên dịch Phật pháp” do Sarah Harding trình bày, nhấn mạnh vai trò của nữ giới trong phiên dịch và truyền bá kinh điển, cũng như chia sẻ những khó khăn trong lĩnh vực này. Tiếp đó, Arun Kumar Yadav dẫn dắt người nghe vào hành trình ngược về quá khứ qua bài thuyết trình: “Lần theo dấu Yasodhārā: Những cái tên trong quá trình chuyển đổi xuyên các nền văn bản và thời đại Phật giáo”, bằng cách phân tích các kinh điển, bình luận và bia ký Phật giáo, cho thấy tên của Yasodhārā đại diện cho sự tương tác giữa tôn giáo, ngôn ngữ và văn hóa. Thạc sĩ Ursula Manandhar trình bày tham luận: “Vai trò của các vị Nữ thần trong định hình truyền thống Phật giáo Mandala ở Nepal”, đưa người nghe đi sâu vào đời sống tâm linh thâm diệu tại Himalaya qua hình tượng các vị Nữ thần – hiện thân sống động của bình đẳng, trí tuệ và giải thoát. Kết thúc phiên sáng là bài thuyết trình của Tiến sĩ Kathy Uno với chủ đề: “Nữ giới Phật giáo Nhật Bản: Nhiều thế kỷ thách thức và thay đổi”, kể về các câu chuyện những nữ Phật tử Nhật Bản với chín thế kỷ đối mặt với những thách thức và sự thay đổi trong thời đại mới.
Chiều cùng ngày, Hội nghị tiếp tục với các cuộc họp chuyên biệt diễn ra song song. Tại phòng Tubau 2, cuộc họp chung của Sakyadhita quy tụ 84 đại biểu quốc tế cùng thảo luận về những định hướng cho phong trào nữ giới Phật giáo toàn cầu, nhằm tăng cường sự kết nối và phát triển bền vững trong tương lai. Song song đó, tại phòng Tubau 3, cuộc họp của các chi nhánh quốc gia với 72 đại biểu tham dự đã tập trung bàn luận về các phương án phối hợp hoạt động liên quốc gia trong tương lai. Đồng thời, tại hội trường Ranyai Ballroom, các nhóm tập trung (Focus Group Meetings) đã cùng nhau trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất nhiều sáng kiến mới trong các lĩnh vực giáo dục, phát triển cộng đồng và thực hành Phật pháp ứng dụng. Ba cuộc họp diễn ra đồng thời đã góp phần tạo nên một không gian làm việc đa chiều, phản ánh tinh thần hợp tác, sáng tạo và cam kết mạnh mẽ của cộng đồng nữ giới Phật giáo trên toàn thế giới.
Hội thảo quy tụ nhiều bậc anh thư, kỳ tài đã đóng góp nhiều kiến thức, kinh nghiệm trên nhiều lĩnh vực tu học, hoằng dương chánh pháp và thực tế sống động trong bức tranh Phật giáo đa dạng, để có thể hiểu và thương trên bước đường trao quyền và trí tuệ cho những người con gái Đức Phật toả sáng như hạt minh châu giữa trần gian đầy biến động không ngừng.
Như Minh – Bảo Tích (ĐSHĐ-142)
