Kính thưa quý Ni trưởng, Ni sư, quý vị đại biểu, các nhà khoa học.
Tôi rất vinh dự được phát biểu tại hội thảo khoa học về vai trò của nữ giới Việt Nam trong giao lưu phát triển Phật giáo châu Á. Tôi xin cảm ơn Ban Tổ chức, cảm ơn Ni sư Như Nguyệt đã dành cho tôi vinh dự này.
Là một Phật tử Việt Nam đã sinh sống và làm việc ở Malaysia nhiều năm, hiện nay tôi là Giám đốc điều hành (CEO) của công ty CEO INTERNATIONAL TRADING SDN BHD ở Malaysia.
Là một công dân Việt Nam sống ở nước ngoài, tôi hiểu rằng mình không những phải tuân thủ quy định pháp luật của nước sở tại, hòa nhập với đời sống văn hóa xã hội ở vùng đất mới, mà còn phải giữ gìn bản sắc của một người Việt Nam văn hóa, để làm đẹp thêm hình ảnh của Việt Nam ở nước ngoài. Như có diễn giả tại hội thảo nói rằng, mỗi người Việt ở nước ngoài đều là những ‘đại sứ không chính thức’ của đất nước, có nghĩa vụ nâng cao hình ảnh của Việt Nam trong con mắt bạn bè quốc tế.
Tôi thấy mình có may mắn, có ‘phúc’ khi được biết đến Phật pháp và có một lòng tin tưởng tuyệt đối vào Đạo Phật. Đạo Phật dạy tôi làm điều thiện, hướng thiện và lan tỏa điều thiện. Điều này không những giúp tôi được an lạc mà còn giúp tôi kết nối được với các bạn thuộc những cộng đồng tôn giáo khác nhau ở Malaysia và giúp đỡ được cho nhiều người. Quý vị có lẽ cũng đã biết, Malaysia là ‘một châu Á thu nhỏ’ với sự đa dạng của văn hóa và tôn giáo. Rất nhiều tôn giáo cũng phát triển ở Malaysia. Việc kính Phật tin Phật và thực hành những lời dạy của Đức Phật giúp tôi có một tình yêu thương không phân biệt ranh giới tôn giáo. Cho nên, tôi có những người bạn thuộc đạo Hồi (Islam), thuộc Công giáo v.v… Chúng tôi chung sống hài hòa, không có sự phân biệt nào cả.
Tôi không có ý định khoe khoang những việc mình đã làm, mà được truyền cảm hứng bởi Ni sư Như Nguyệt. Tôi hiểu rằng, việc chia sẻ của mình có thể sẽ giúp lan tỏa cái thiện và có thể sẽ khiến quý vị thấy vui hơn khi biết rằng, những người con dân Việt Nam ở Malaysia vẫn đóng góp cho sự phát triển của đất nước theo nhiều cách khác nhau.
Tôi là chủ doanh nghiệp của nhiều nhân viên. Ngoài việc trả lương cho nhân viên, tôi cũng quan tâm đến đời sống tinh thần tâm linh của họ.
Bên cạnh đó, tôi tích cực trong các hoạt động từ thiện cộng đồng như: làm công quả, trồng cây, cúng thí thực, phát quà cho người nghèo, cho công nhân, cho người làm việc cho nhà nước Chính phủ Malaysia, cho người già neo đơn và người khuyết tật. Phóng sinh, dọn rác, nhặt rác, cùng với người nước ngoài ở Malaysia. Quý vị có thể thấy qua một số hình ảnh các hoạt động cũng như qua video nói tiếng Trung với người Hoa, hoạt động cùng với người Singapore và người nước ngoài ở Malaysia.
Tôi đang làm trong Hội bảo trợ của NGO, Ban kiểm soát những người khuyết tật của Malaysia, vẫn đang hỗ trợ với vai trò Phật giáo, hỗ trợ kết nối với nước bạn.
Làm công quả như phát quà, phát gạo cho người nghèo. Cúng dường y phục cho các chùa người Thái Lan, Myanmar và Sri Lanka… Tổ chức cho cán bộ công nhân viên đi chùa, làm công quả, phát quà…
Tôi có bảo trợ cho một trường khuyết tật ở Malaysia, được các cô mời đến chấm thi, tổ chức các sự kiện cho các cháu.
Về lý do, động cơ khiến tôi làm những việc nêu trên thì có thể nói đó là 3 động cơ chính: Thứ nhất, đó là do lòng tôn kính Phật tuyệt đối của mình, xuất phát từ tình thương, rất thương Phật; Thứ hai, đó là mong muốn Phật pháp hưng long phát triển, cho tất cả các nước không phân biệt đạo giáo hay tôn giáo nào, ở đâu cũng được hòa bình, an lạc và hạnh phúc; Thứ ba, đó là mong muốn có thể kết nối với mọi người với các tôn giáo bạn xem hình thức họ tu như thế nào để làm sao mình có thể hòa đồng, hòa hợp với họ, đồng thời cũng có thể học hỏi từ họ.
• Một số suy nghĩ về vị trí, vai trò của Cư sĩ trong Phật giáo
Cư sĩ là từ Hán Việt, dịch từ tiếng Phạn Kulapati, Kulapati phiên âm là Ca-la-việt, Già-la-việt, có nghĩa là Trưởng giả, Gia chủ, Gia trưởng. Tiếng Phạn Kalapati vốn có hai nghĩa: người thuộc dòng họ giàu sang và người tại gia mộ đạo (Phật).
Cư sĩ là những Phật tử có đủ giới đức của các vị tu sĩ Phật giáo, là những người trọn vẹn thập thiện và họ có thể đăng đàn giảng kinh thuyết pháp, có thể lý luận với tất cả hàng Phật tử. Họ là “cư gia chi sĩ”, là những người thông thạo học thuật Phật học nhưng còn nợ đời, nên họ chưa thể xuất gia làm tu sĩ Phật giáo (Lê Sơn Phương Ngọc 2023).
Cư sĩ là những người có địa vị trong xã hội, có uy quyền và có khả năng huy động tiền của, nhân lực, do đó, họ có thể đóng góp phần quan trọng làm nên các Phật sự lợi ích chúng sinh. Cư sĩ thường đóng vai trò then chốt trong các tiến trình hoạt động các Phật sự, thường là những vị lãnh đạo trong cộng đồng Phật tử.
Ngày xưa, thời Đức Phật tại thế, Duy Ma Cật (Vimalakirti), một thương gia giàu có ở thành Tỳ Xá Ly, giỏi tranh luận và có trí nhớ phi thường. Ông là một người đầy quyến rũ và bí ẩn. Không giống như những người hầu như tách rời hẳn với đời sống thế tục như các đại đệ tử của Đức Phật, Duy Ma Cật sống đời sống của một Phật tử. Đời sống đó là mang tinh thần Đại thừa, không chịu bó mình nơi tu tập biệt lập với thế tục mà họ cho là bị hạn hẹp tinh thần và họ dấn thân vào xã hội thực tế.
Cư sĩ là người có tri thức Phật giáo, nhưng họ tu tại gia chứ không phải là những người chỉ nghiên cứu lý thuyết Phật học. Giới đức và sự tu tập của họ không kém gì các tu sĩ xuất gia, tâm của cư sĩ là tâm xuất gia. Dưới bóng của ba ngôi báu – Phật, Pháp, Tăng – người Cư sĩ Phật giáo là chiếc cầu tượng trưng và tiêu biểu giữa Tam bảo và cuộc đời thường; là hình ảnh nối kết giữa hàng xuất gia với quần chúng.
Tu tại gia thường được coi là khó nhất vì cùng lúc, người cư sĩ Phật giáo phải đóng trọn hai vai trò: Vai trò đối với Đời và vai trò đối với Đạo.
Phật giáo Nguyên thủy xem cư sĩ là người phụng sự đạo pháp bằng cách cúng dường thực phẩm, quần áo, góp công của tu bổ xây dựng chùa chiền, là người lo lắng cho đời sống của Tăng, Ni. Phật giáo Đại thừa xem cư sĩ có vai trò quan trọng hơn, cho rằng cư sĩ cũng có khả năng thành Phật như tất cả những tu sĩ xuất gia. Nhiều Bồ tát trong Đại thừa ẩn dưới đời sống của một cư sĩ tại gia thông thường.
Trong lịch sử Phật giáo Việt Nam đã có nhiều vị cư sĩ đức trọng tài cao có ảnh hưởng lớn và đóng góp tích cực vào sự phát triển chấn hưng Phật giáo. Ở Nam Bộ có cư sĩ Trần Nguyên Chấn, Ngô Văn Chương… Ở Trung Bộ có nhà văn Phan Khôi, nữ sĩ Đạm Phương, bác sĩ Tâm Minh Lê Đình Thám… Ở Bắc Bộ có cư sĩ Thiều Chửu, nhà sử học Trần Trọng Kim, nhà văn Nguyễn Trọng Thuật, nhà báo Sở Cuồng Lê Dư…
Trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Ban Hướng dẫn Phật tử là một trong 6 Ban được thành lập ngay từ khi Giáo hội được thành lập vào năm 1981. Điều này chứng tỏ chư Tôn đức lãnh đạo Giáo hội ngay từ đầu đã xác lập vai trò và vị trí của giới cư sĩ và Phật tử là rất quan trọng trong tổ chức của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Nhớ lại, thời Đức Phật tại thế, Ngài đã khẳng định, trong Hội chúng của Ngài có hai Hội chúng cốt lõi làm cho Chánh pháp trường tồn và đem lại sự hạnh phúc, an lạc và giải thoát cho mọi chúng sinh. Kinh Tăng Chi viết: “Này các Tỳ kheo, Ta nói rằng có hai hội chúng lớn trong đạo giải thoát, Hội chúng xuất gia là hội chúng từ bỏ gia đình, sống không gia đình, hành trì phạm hạnh đi đến giải thoát, chính các Tỷ kheo là những người làm cho Chánh pháp được sáng tỏ, được duy trì ở đời lâu dài, các vị ấy cũng là người thầy tâm linh hướng dẫn hàng tại gia tu tập giải thoát như họ. Còn Hội chúng tại gia là những người cận sự nam, cận sự nữ, thực thi đời sống hướng thiện, chính họ là những người nương tựa hội chúng xuất gia mà hộ trì chánh pháp được duy trì lâu dài”.
Trần Thái Tông, một vị vua mộ Đạo Phật của Việt Nam, từng đề xuất việc tu tập không dành riêng cho bất cứ ai, Ngài nói: “Không phân biệt là sống ở đời hay sống trong rừng, không phân biệt tại gia hay xuất gia, chỉ cốt yếu là biện tâm, vốn không nam nữ sao lại chấp tướng”.
Chúng ta thấy rõ qua lời dạy của Ngài Trần Thái Tông, người Cư sĩ, Phật tử phải biết biện tâm. Biện tâm là phương thức chuyển hóa nội tâm, thanh lọc tâm cho đến khi nào tâm trở về sự thanh tịnh. Tuy nhiên, cuộc đời có rất nhiều bụi trần mà người Cư sĩ phải thường xuyên biện tâm bằng cách tẩy rửa bụi trần đem lại. Điều đó có nghĩa, sống trong thế giới đầy nhiễm ô của bụi trần, Trần Thái Tông khuyên mọi người hãy biện tâm bằng cách khởi chánh tư duy trong khi suy nghĩ, trong lúc thể hiện lời nói và hành động cụ thể để thực thi điều gì đối với mình và cho người khác.
Hay nói cách khác, tức là tự tìm hiểu tâm mình, tự tu tập tâm mình trước các vấn đề mà mình chuẩn bị làm, đang làm, sẽ làm. Muốn tu tập tâm tất nhiên phải luôn luôn tỉnh giác quan sát tâm mình; trong tâm mình nảy sinh ra cảm thọ gì, ý nghĩ gì, quyết định gì chúng ta đều phải biết rõ. Đó là cảm thọ ý nghĩ quyết định đúng hay sai, tích cực hay tiêu cực, có lợi hay có hại cho mình và người để kịp thời điều chỉnh uốn nắn.
Theo lời dạy của chư Tổ thì người Cư sĩ tại gia mặc dù sống “trần tục”, mà biết biện tâm thì vẫn thành công trong sự tu tập, vượt thoát khổ đau, đó chính là niềm hạnh phúc lớn nhất, cái gọi là “phúc ấy càng yêu hết tấc”, đáng tán dương và trân trọng hơn bao giờ hết. Bởi vì không ai khác hơn, các Cư sĩ tại gia, vừa có bổn phận thực thi vai trò và trách nhiệm của một công dân trong đất nước, của một người lo gánh vác công việc của gia đình, vừa thực thi vai trò một Phật tử thuần thành hộ trị Chánh pháp hướng tâm tu tập, đem đạo vào đời.
Chính vì vậy, vai trò của người Cư sĩ rất quan trọng. Họ là hình ảnh Phật giáo đi vào đời và làm cho đời sáng tươi như ngài Tuệ Trung Thượng Sĩ.
Mặc dù sức lực và khả năng còn giới hạn chưa thể sánh bằng các bậc cư sĩ Phật giáo trong lịch sử nhưng tôi cũng luôn tâm nguyện được đóng góp phần nhỏ bé của mình cho công cuộc giao lưu hội nhập và phát triển của Phật giáo Việt Nam tại Malaysia.
Trân trọng cảm ơn toàn thể quý vị!
Trần Thị Nga
CEO SDN BHD tại Penang, Malaysia (ĐSHĐ-140)
Tài liệu tham khảo
1. TS. Lê Sơn Phương Ngọc Cư sĩ Phật giáo, Thư viện Hoa Sen, 15/02/2023. https://thuvienhoasen.org/a38898/cu-si-phat-giao#
2. Vai trò của người cư sĩ Phật tử trong thời đại đất nước hội nhập phát triển. https://vbgh.vn/laws/detail/12-vi-tri-va-vai-tro-cua-nguoi-cu-si-phat-tu-trong-thoi-dai-dat-nuoc-hoi-nhap-phat-trien-27/
