(Tiếp theo cùng tác giả)
Nhiều năm sau đó:
Vimala nhớ đến những người phụ nữ tụ họp
“Dì ơi, dì ơi! Dì có còn thức không?
Những bàn tay non nớt đang lay vào vai tôi. Tôi biết cô bé đang cố tỏ ra dịu dàng, nhưng sự hồ hởi của cô bé dường như luôn lấn át chính cô. Cô bé dừng lại sau một lúc. Mắt tôi vẫn nhắm, nhưng tôi có thể cảm nhận được cô ấy đang đu đưa qua lại.
Tôi mỉm cười.
“Dì tỉnh rồi!” Cô bé reo lên đắc thắng.
“Làm sao dì có thể ngủ được sau tất cả những chuyện đó?” Tôi đáp, mở mắt ra. Kẻ nghịch ngợm bé nhỏ của tôi, Darshani, đang đứng trước mặt tôi với một nụ cười toe toét. Thật vui khi được nhìn thấy khuôn mặt trẻ thơ đó vào buổi sáng.
Đột nhiên, có tiếng bước chân dồn dập về phía chúng tôi. “Darshani, con đã được dặn là không được làm phiền Sư phụ khi Người đang ngủ! Con đang làm gì ở đây?”
Ni sư Sundarinanda đến ngưỡng cửa phòng tôi, thở hổn hển vì thất vọng. Với một tay chống hông, bà ấy nhìn chằm chằm vào Darshani với thái độ khinh thường đậm chất hoàng gia. Bà kéo khăn vắt qua vai. Có lẽ bà ấy đang giám sát bữa ăn sáng trước khi bước vào.
“Không sao đâu, ” tôi thì thầm. “Darshani được chào đón ở lại đây.”
“Nhưng bà cần nghỉ ngơi, Ni sư Vimala, ” Sundarinanda trả lời một cách phòng thủ. “Và Darshani phải học cách cư xử tốt hơn. Cô bé không thể chạy vào phòng bà theo cách không đúng mực này. Chúng ta chịu trách nhiệm dạy dỗ cô bé”.
Sự trớ trêu của tình huống này dường như muốn thoát ra khỏi bà, bay xuyên qua tu viện như cách bà ấy vừa làm với sự không đúng mực của chính mình. Sau ngần ấy năm, Sundarinanda vẫn lao đi như cơn bão quay cuồng trong một cái hũ. Bà ấy đã cố gắng tiết chế bản thân, nhưng thói quen của bà ấy đã ăn sâu. Quá trình chuyển đổi từ một công chúa trong cung điện sang một vị Ni cô Phật giáo không phải là một điều dễ dàng đối với bà. Học cách thích nghi không hề dễ dàng đối với bất kỳ ai trong chúng ta, bất kể nguồn gốc của chúng ta là gì, nhưng dường như điều đó luôn khó khăn hơn đối với những người xuất thân từ những địa vị lẫy lừng trong cuộc đời; họ có một bục cao hơn nhiều để từ đó rơi xuống. Tôi nhớ điều thầy Gotami của chúng tôi luôn nói: Trong khi chúng ta phải có lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh, điều đặc biệt quan trọng là không được quên những bậc đế vương. Sự đau khổ của họ đã bị gạt bỏ quá dễ dàng.
Tôi cố gắng chống người trên giường, nhấc người lên bằng khuỷu tay. Darshani vội vàng giúp tôi và giật mạnh cánh tay tôi quá nhanh, cố gắng quá sức để giúp tôi và gần như làm tôi ngã sang một bên trong quá trình này. “Oa, nhóc, nhẹ tay với ta đi! Ngày nay ta chẳng hơn gì một con búp bê cũ nát, ” tôi cười khúc khích. “Ta hầu như không thể giữ cho mình khỏi suy sụp.” Sundarinanda cau mày và dường như sắp tung ra một lời buộc tội khác với Darshani về cách cô bé đối xử với tôi, nhưng tôi đã giơ tay ra hiệu trấn an trước khi bà ấy kịp nói ra lời.
“Darshani làm rất tốt, Ni sư, ” tôi nói, cố lấy lại hơi. “Cô bé vẫn còn trẻ.”
“Cô bé không còn trẻ như vậy, Vimala. Bây giờ cô bé phải mười tuổi rồi. Cô bé là một người mới được đào tạo tu hành và bà đang làm hỏng con bé.”
Tôi thở dài.
Bà ấy có lẽ đã đúng. Sundarinanda từng là người phớt lờ các quy tắc khi chúng tôi mới bắt đầu. Hồi đó, bà ấy tin chắc rằng họ không áp dụng với bà ấy, bà ấy luôn kiêu ngạo như vậy. Nhưng những ngày này, bà ấy đã trở nên khá nghiêm khắc; Tôi là người buông tay.
“Ni sư Sundarinanda nói đúng, Darshani” Tôi đề nghị với giọng hòa giải hơn. “Con ở đây để được đào tạo và phải học cách cư xử phù hợp. Cha mẹ của con đã giao con cho chúng ta vì lý do đó. Ni sư chỉ nghĩ đến lợi ích của con thôi.”
Toàn bộ cơ thể của Sundarinanda đã cứng đờ vì bị buộc tội khi bà ấy lần đầu tiên đến cửa phòng tôi, nhưng ngay khi tôi khen ngợi bà ấy, bà ấy đã dịu đi. Những lập luận mà bà ấy đang chuẩn bị đã tan biến khi tôi chuyển sang đứng về phía bà ấy.
“Bà rất chu đáo, thưa Ni sư” Tôi nói thêm. “Nhưng lỗi ở đây là của tôi. Tôi là người đã yêu cầu Darshani đánh thức tôi. Bà có nghĩ rằng cô bé có thể được miễn nhiệm vụ hôm nay không?
Ni sư Sundarinanda đỏ mặt xấu hổ. “Dĩ nhiên, Vimala, nếu đó là điều bà thích.”
“Con sẽ rất vui.”
Tôi có thể cảm nhận được sự phấn khích của Darshani, nhưng tôi không dám nhìn cô bé. Cô bé ngồi xuống giường bên cạnh tôi (lại một sai lầm khác liên quan đến nghi thức tu viện), cố gắng giữ miệng. Cả hai chúng tôi nín thở chờ đợi sự cho phép của Sundarinanda.
Bà ấy đã đồng ý. Sau đó, bà ấy nhẹ nhàng cúi đầu, cái đầu hói như gai của bà ấy nhắm vào hai chúng tôi, và bước đi với vẻ trang nghiêm nhất có thể.
Darshani đợi tiếng bước chân xa dần. Khi biết chắc mình đã an toàn, cô bé mới thở phào nhẹ nhõm.
“Hỡi Nữ thần vĩ đại, có phải bà ấy rất xấu tính không!” Cô bé tuyên bố. Tại sao bà ấy luôn theo dõi con?”
Vào một thời điểm khác, nhiều năm trước đó, tôi sẽ trách mắng cô bé vì sự xấc xược đó. Hoặc tệ hơn – tôi sẽ tham gia cùng bà ấy trong lời buộc tội dễ dàng. Không có gì tôi từng yêu thích hơn là chỉ ra lỗi lầm của người khác.
Nhưng thời đó đã lâu lắm rồi.
“Bà ấy không xấu tính, cô bé à. Bà ấy là Sư phụ của con.
“Dì mới là sư phụ của con, ” cô bé trả lời dứt khoát. Bà ấy chỉ thích nổi điên mọi lúc.
Tôi lắc đầu, nhưng tôi biết tốt hơn hết là không nên tranh cãi. Darshani sẽ học theo thời gian, giống như tất cả chúng ta. Cuộc đời xuất gia không biến đổi ai một cách nhanh chóng. Bhadda Kundalakesa, người bạn thân thiết và là người đồng hành lâu dài của tôi nhiều năm trước, đã từng mô tả các vị Ni sư sống cùng nhau giống như một cái túi đầy đá. Những viên đá ban đầu có các cạnh lởm chởm, nhưng nếu bạn lắc chiếc túi đủ lâu, những viên đá sẽ cọ xát vào nhau và làm phẳng lẫn nhau. Đời sống Ni sư là như vậy. Theo thời gian, tất cả chúng ta đều mất đi những góc cạnh cứng rắn của mình.
“Chúng ta sẽ đi chào Thần Mặt trời Surya chứ?” Tôi hỏi, thay đổi chủ đề. “Ngài ấy chắc đang đợi chúng ta.”
Darshani vỗ tay vui sướng khi nhảy ra khỏi giường.
*
Tôi đã từng nói với Darshani rằng bỏ lỡ buổi bình minh là bỏ lỡ buổi trình diễn vĩ đại nhất trên trái đất. Tất nhiên, cô bé đã trả lời một cách đầy thẩm quyền rằng cô bé đã nhìn thấy mặt trời mọc nhiều lần. Cô bé không phải là người nghiệp dư khi nói đến quỹ đạo của Thần Mặt trời. Tuy nhiên, hầu như sáng nào Darshani cũng vào phòng tôi kể từ đó, đánh thức tôi trong phòng đúng giờ cho buổi trình diễn đó. Thật ngạc nhiên là Sundarinanda chưa bao giờ bắt gặp chúng tôi làm điều này trước đây.
Tôi dựa vào cơ thể trẻ trung của Darshani khi chúng tôi khập khiễng bước ra khỏi cửa, từng bước được tính toán cẩn thận, từ từ tiến về phía mục tiêu của chúng tôi. Cuối cùng chúng tôi cũng đến được địa điểm yêu thích, ngay rìa ngọn đồi nhỏ của chúng tôi. Cô bé giúp tôi ngồi vào vị trí, rồi ngồi xuống bên cạnh tôi.
“Chúng ta đã làm được rồi!” cô bé tuyên bố. “Thần Mặt trời chỉ vừa sắp bắt đầu!”
Bóng tối của bầu trời đang sáng dần lên, từng chút một. Một làn gió nhẹ thổi xào xạc, thông báo một ngày dịu dàng phía trước. Đó là cuối những tháng hè dài, thời điểm yêu thích của tôi trong năm, khi cái nóng bốc hơi và lời hứa về những ngày mát mẻ sắp đến gần. Mùa đông ở đây luôn khô và lạnh và Gió mùa rất ẩm ướt và oi bức, nhưng ở giữa những thái cực, Nữ thần Trái đất mang đến một khoảnh khắc nghỉ ngơi. Không khí hạ cánh nhẹ nhàng, mặt trời mang lại hơi ấm vừa đủ, bầu trời trong lành và tươi sáng.
“Dì đã hứa kể chuyện cho con nghe. Dì đã nói khi nào con đủ lớn, dì sẽ kể cho con nghe. Và bây giờ con chắc chắn đủ tuổi! Con làm việc nhà, chăm chú học hành, và con thậm chí không đánh nhau với những người mới tập sự khác nữa.”
Bầu trời hiện lên một màu cam lộng lẫy. Những chú chim đã ríu rít ca hát.
“Im lặng nào. Hãy nhìn bầu trời. Đó là những gì chúng ta đến để xem.”
“Con biết, nhưng con thấy bầu trời mỗi sáng rồi. Con muốn nghe câu chuyện của dì!”
Tôi quay sang nhìn cô bé.
“Con thiếu kiên nhẫn kinh khủng, con có biết không?”
“Dì nói tuổi trẻ luôn thiếu kiên nhẫn, vậy đâu phải lỗi của con. Con được tạo ra theo cách này mà!
Tôi bật cười. Ai có thể cưỡng lại một sinh vật nhỏ tinh quái như vậy?
Nhưng tôi biết cô bé nói đúng.
Cơ thể tôi đang gầy đi, nhiều hơn mỗi ngày. Tôi đang già đi với tốc độ gần như vội vã. Chẳng mấy chốc, ngay cả việc đi bộ ngắn ra khỏi phòng của tôi cũng sẽ trở nên quá sức. Tôi nhìn xuống bàn tay mình đang nằm trong tay cô bé. Giờ đây tay tôi đã quá già và gồ gề. Với các khớp sưng lên, từng chiếc xương nhỏ hiện lên rõ ràng bên dưới làn da của tôi. Tôi phải trông già như Neelima, tôi nghĩ. Khi tôi còn trẻ, tôi tin rằng không ai có thể già hơn bà ấy. Bà ấy cổ xưa như Nữ thần Trái đất, nhưng bà ấy lê lết trên đôi chân nhỏ bé của mình, không hề bị sự mệt mỏi làm nản lòng sau mỗi bước đi.
Chà, tôi đã yêu mến bà ấy biết bao!
Hầu hết những người phụ nữ tụ họp nơi đây đã qua đời. Tôi là một trong những người cuối cùng còn lại. Trên thực tế là tôi và Sundarinanda. Tất cả những người khác đã rời đi khi cơ thể của họ đã chấm dứt kết nối với họ.
Một số người trong số họ đã để lại những bài kệ (bài hát) thành tựu ngay trước khi họ qua đời, và mỗi bài trong số này tôi đều cẩn thận chép lại. Là một trong những phụ nữ duy nhất biết chữ trong cộng đồng, vai trò bảo quản các bài hát được giao cho tôi. Khi một người phụ nữ cảm thấy sẵn sàng, tôi được gọi đến bên giường bệnh của người ấy. Tôi sẽ mang theo lọ mực và một mảnh vỏ cây bạch dương khô và chờ đợi những từ xuất hiện.
Đó là một trải nghiệm thân mật khi nghe bài hát cuối cùng của một người phụ nữ. Đôi khi lời nói vang lên một cách đắc thắng; vào những lúc khác, chúng là những lời thì thầm nhẹ nhàng của những nốt nhạc. Tôi luôn muốn nhắm mắt lại, tận hưởng trải nghiệm theo cách mà những người khác có thể, nhưng với tư cách là nhân viên lưu trữ của cộng đồng, tôi không thể cho phép mình có đặc ân như vậy. Tôi mở to mắt, chép lại từng từ khi nó được hát. Khi bài hát kết thúc và mực đã khô, tôi sẽ cuộn vỏ cây bạch dương lại và đựng trong một chiếc lọ bằng đất sét, đã sơn sẵn và chuẩn bị cho dịp này. Bây giờ chúng tôi có hàng chục chiếc lọ như vậy trong tu viện. Đó là sự khởi đầu của thư viện rất riêng của chúng tôi.
Tuy nhiên, tôi đã phải chịu trách nhiệm cho nhiều bài hát hơn trong những năm qua. Tôi cũng phải truyền tải câu chuyện về Những người phụ nữ tụ họp để đảm bảo những câu chuyện đó sẽ được những người khác quan tâm sau khi tôi ra đi. Nhiệm vụ này dường như còn khó khăn hơn đối với tôi so với các bài hát, sức nặng đó luôn đè nặng lên tâm trí tôi. Làm thế nào tôi có thể tự mình kể câu chuyện về Những người phụ nữ tụ họp? Đó là một câu chuyện mà tất cả chúng ta đã sống khác nhau, mỗi người chúng ta ở cách riêng của chúng ta. Tôi là ai mà lại là người nói ra điều đó?
“Dì thực sự sẽ không chia sẻ câu chuyện với con sao?” Darshani hỏi lại. “Con rất giỏi trong việc ghi nhớ. Bây giờ con có thể trì tụng hàng chục giáo lý mà không cần người nhắc nhở! Con sẽ không quên bất cứ điều gì nếu dì dạy cho con.”
Câu chuyện không phải dễ dàng để kể. Hầu hết phụ nữ đều bằng lòng tuân theo hiện trạng, cúi đầu, làm nô lệ cho chồng, cho người quản lý công việc của họ, cho các thầy tu trong đền thờ. Hầu hết phụ nữ không bao giờ cố gắng đạt đến đỉnh cao của sự giải phóng. Họ đã không phá vỡ các quy tắc yêu cầu với hy vọng trở nên nhiều hơn những gì giới tính của họ quy định.
Nhưng chúng tôi, Những người phụ nữ tụ họp không chịu giới hạn bản thân. Chúng tôi muốn nhiều hơn từ hoàn cảnh của mình, chúng tôi muốn nhiều hơn từ cuộc sống mà chúng tôi đã được trao để sống. Vì thế, nên khi chúng tôi xông pha, dám hỏi mặt trăng và các vì sao và mọi thứ khác mà chúng tôi mơ ước có thể là của chúng ta. Chúng tôi muốn trở nên tự do như Thầy, và tất cả những vị Thầy trước Ngài, để bay vút vào bên trong chúng ta với đôi cánh rộng bằng tâm hồn của chúng tôi. Sự nhỏ bé của thế giới bên ngoài, với tất cả các quy tắc và giới hạn của nó và những vụ trộm cắp vặt… những thứ này không phù hợp với bất kỳ ai trong chúng tôi. Chúng tôi từ chối thu mình lại để phù hợp với nhu cầu của thế giới.
Nhưng nỗ lực giành tự do của chúng tôi đã không diễn ra theo đúng kế hoạch. Nếu tôi kể cho Darshani nghe câu chuyện về Những người phụ nữ tụ họp, như tôi đã sống trong suốt những năm trước, thì cô bé sẽ nói gì?
Chúng tôi đã không trở nên tự do như chúng tôi mong đợi. Hoặc tự do như tôi nghĩ chúng tôi nên có được. Tất cả những gì Darshani biết là nơi trú ẩn an toàn mà chúng tôi đã xây dựng cho cô bé và những đứa trẻ khác. Cô bé không nhận ra những ranh giới vẫn nằm ngay bên ngoài cổng của chúng tôi. Nhưng nếu tôi kể cho cô bé nghe câu chuyện… cô ấy sẽ nhìn thấy những bức tường mà trước đây cô bé chưa từng nhìn thấy. Liệu cô bé có thất vọng không?
“Ta cho rằng đã đến lúc…” Tôi lý luận, với bản thân mình nhiều hơn là với cô bé. Cô bé vỗ tay với một tiếng kêu vui sướng.
“Con biết là sẽ có ngày hôm nay mà dì! Con đã biết vậy mà!
“Nếu con thực sự nghĩ rằng mình đủ lớn để nghe câu chuyện này, và đủ lớn để có trách nhiệm ghi nhớ nó, thì điều tối thiểu con có thể làm là ngừng gọi ta là dì. Bây giờ con nên biết rõ hơn điều đó. “Ồ vâng, dì!… Ý con là, Ni sư. Có có có! Con đã đủ lớn rồi. Con sẵn sàng! Con hứa!”
Tôi nhìn cô bé một lúc lâu hơn, nghiên cứu vẻ mặt của cô bé; và, tôi cho rằng, tôi cũng chuẩn bị cho bản thân mình.
Tôi nhắm mắt lại và ngẩng mặt lên đón những tia nắng bổ dưỡng. Một con chim bói cá đang véo von trên cành cây ngay phía trên tôi và tôi có thể nghe thấy tiếng lũ khỉ đang leo trèo dọc thân cây. Tôi biết rằng nếu tôi đợi đủ lâu, một đàn voi sẽ xuất hiện và thong thả băng qua cánh đồng về phía bãi bùn ở phía bên kia. Những chiếc nồi trong nhà bếp kêu leng keng trong tu viện và những người chăn dê đang huýt sáo ở xa hơn. Cuộc sống đang bừng lên ở tất cả các hướng. Tôi cần tìm thấy sự tĩnh lặng bên trong mình trước khi có thể bắt đầu.
Gotami, Bhadda Kundalakesa, Patachara, Những người phụ nữ tụ họp, tôi khẽ thì thầm, hãy ở lại với tôi.
Câu chuyện của chúng tôi không đẹp như một số người thích giả vờ kể. Nó lộn xộn và phức tạp, mỗi người chúng tôi thực hiện cuộc hành trình với những lý do riêng, theo cách riêng của mình. Một cái nhìn vào bà Sundarinanda đã xác nhận sự thật rằng: bà ấy không tham gia cùng chúng tôi với đôi cánh sẵn sàng bay. Bà ấy vẫn đang đấu tranh, suốt ngần ấy năm sau, những thói quen cũ vẫn tỏ ra khó bỏ.
Nhưng đó là câu chuyện của chúng tôi, cuộc phiêu lưu vĩ đại của chúng tôi. Nó cho chúng tôi cơ hội đạt được điều mà hầu hết mọi người đều không tin là chúng tôi có thể thử.
Một số người trong chúng tôi đã trở thành những học giả vĩ đại. Những giáo viên tuyệt vời khác. Một số người trong chúng tôi cuối cùng đã rời đi. Nhưng một số đã làm cho nó đạt đến mức xa nhất trong tâm trí của họ. Darshani đại diện cho thế hệ tiếp theo. Đã đến lúc cô bé kế thừa câu chuyện của chúng tôi, để cô bé có thể tiếp tục những gì chúng tôi đã bắt đầu.
Tôi mở mắt ra và tôi bắt đầu nói.
Vanessa R. Sasson
Chuyển ngữ: Nhật Hiếu (ĐSHĐ-118)
